Sprzedaż papierowa wydawnictw jest opodatkowana VAT według stawek 5%, 8% lub 23%. Zakres stosowania poszczególnych stawek przedstawia tabela.

Stawki VAT z tytułu dostaw papierowych książek, czasopism i gazet

Rodzaj towaru	Stawka VAT	Podstawa prawna
Książki oznaczone symbolami ISBN	5%	art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 32 załącznika nr 10 do ustawy o VAT
Pozostałe (nieoznaczone symbolami ISBN) książki	23%	art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT
Czasopisma specjalistyczne	5%	art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 32 załącznika nr 10 do ustawy o VAT
Czasopisma niebędące czasopismami specjalistycznymi, w których mniej niż 67% powierzchni jest przeznaczone na nieodpłatne lub odpłatne ogłoszenia handlowe, reklamy lub teksty reklamowe	8%	art. 41 ust. 2 w zw. z poz. 74 załącznika nr 3 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT
Pozostałe czasopisma	23%	art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT
Gazety, w których mniej niż 67% powierzchni jest przeznaczone na nieodpłatne lub odpłatne ogłoszenia handlowe, reklamy lub teksty reklamowe	8%	art. 41 ust. 2 w zw. z poz. 74 załącznika nr 3 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT
Pozostałe gazety	23%	art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT

Jak widać, w przypadku sprzedaży czasopism fundamentalne znaczenie z punktu widzenia stawki VAT ma to, czy są to czasopisma specjalistyczne. Pojęcie to definiuje art. 2 pkt 27f ustawy o VAT (zob. Słowniczek).

SŁOWNICZEK

Czasopisma specjalistyczne to drukowane wydawnictwa periodyczne oznaczone symbolem ISSN, objęte kodem PKWiU 58.14.1 i CN 4902, o tematyce szeroko pojętych zagadnień odnoszących się do działalności kulturalnej lub twórczej, edukacyjnej, naukowej lub popularnonaukowej, społecznej, zawodowej i metodycznej, regionalnej lub lokalnej, a także przeznaczone dla osób niewidomych i niedowidzących, publikowane nie częściej niż raz w tygodniu w postaci odrębnych zeszytów (numerów) objętych wspólnym tytułem, których zakończenia nie przewiduje się, ukazujące się na ogół w regularnych odstępach czasu w nakładzie nie wyższym niż 15 000 egzemplarzy, z wyjątkiem:

1) periodyków o treści ogólnej, stanowiących podstawowe źródło informacji bieżącej o aktualnych wydarzeniach krajowych lub zagranicznych, przeznaczonych dla szerokiego kręgu czytelników,

2) publikacji zawierających treści pornograficzne, publikacji zawierających treści nawołujące do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość lub znieważające z tych powodów grupę ludności lub poszczególne osoby oraz publikacji propagujących ustroje totalitarne,

3) wydawnictw, w których co najmniej 33% powierzchni jest przeznaczone nieodpłatnie lub odpłatnie na ogłoszenia handlowe, reklamy lub teksty reklamowe, w szczególności czasopism informacyjno-reklamowych, reklamowych, folderów i katalogów reklamowych,

4) wydawnictw, które zawierają głównie kompletną powieść, opowiadanie lub inne dzieło w formie tekstu ilustrowanego lub nie, albo w formie rysunków opatrzonych opisem lub nie,

5) publikacji, w których więcej niż 20% powierzchni jest przeznaczone na krzyżówki, kryptogramy, zagadki oraz inne gry słowne lub rysunkowe,

6) publikacji zawierających informacje popularne, w szczególności porady, informacje o znanych i sławnych postaciach z życia publicznego,

7) czasopism, na których nie zostanie uwidoczniona wysokość nakładu.

Podobnie jak sprzedaż papierowa także sprzedaż wydawnictw na nośnikach fizycznych (innych niż papier) jest opodatkowana VAT według stawek 5%, 8% lub 23%. Zakres stosowania poszczególnych stawek podatku nie jest jednak taki sam, gdyż stawka 5% na dostawy czasopism specjalistycznych w tym zakresie nie obowiązuje.

Stawki VAT z tytułu dostaw książek, czasopism i gazet na nośnikach fizycznych (innych niż papier)

Rodzaj towaru	Stawka VAT	Podstawa prawna
Książki oznaczone symbolami ISBN	5%	art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 32 załącznika nr 10 do ustawy o VAT
Pozostałe (nieoznaczone symbolami ISBN) książki	23%	art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT
Czasopisma i gazety, w których mniej niż 67% powierzchni jest przeznaczone na nieodpłatne lub odpłatne ogłoszenia handlowe, reklamy lub teksty reklamowe	8%	art. 41 ust. 2 w zw. z poz. 74 załącznika nr 3 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT
Pozostałe czasopisma i gazety	23%	art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT

Natomiast sprzedaż elektroniczna wydawnictw jest opodatkowana VAT według stawki podstawowej 23%. Dotyczy to również sprzedaży elektronicznej książek, czasopism oraz gazet (np. e-booków), gdyż obniżone stawki VAT (5% oraz 8%) przewidziane dla dostaw książek, czasopism oraz gazet nie mają zastosowania do ich sprzedaży elektronicznej.

Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 marca 2012 r. (sygn. IPPP3/443-91/12-2/KT). Czytamy w niej, że:

(...) obniżona stawka podatku VAT ma zastosowanie dla dostawy książek wydanych m.in. na innych nośnikach. Należy jednak wskazać, iż pojęcie "wydanie na innym nośniku" nie jest pojęciem tożsamym z przesłaniem pliku PDF przy pomocy poczty elektronicznej (lub pobraniem takiego pliku ze strony internetowej). Zatem z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca nie "wydaje książki na innym nośniku", nie wypełnia przesłanek dla zastosowania preferencyjnej stawki podatku VAT na podstawie art. 41 ust. 2a w związku z poz. 33 załącznika nr 10 do ustawy o VAT. (...) W związku z tym, iż sprzedaż elektronicznej książki stanowi świadczenie usługi, dla której ustawa o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do niej nie przewidują preferencyjnej stawki podatku, należy dla tej czynności stosować 23% stawkę podatku, na podstawie art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Również zasady powstania obowiązku podatkowego zależą od tego, czy książka lub czasopismo mają formę papierową czy elektroniczną oraz dodatkowo, czy nabywca jest podatnikiem VAT.

Terminy rozliczenia VAT i fakturowania

Rodzaj czasopisma lub książki	Termin powstania obowiązku podatkowego	Termin wystawienia faktury
1	2	3
Książki, czasopisma i magazyny drukowane sprzedawane innym podatnikom	Obowiązek podatkowy powstaje: 1) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty - w zakresie, w jakim następuje przed dokonaniem dostawy książek, czasopism lub gazet, 2) z chwilą wystawienia faktury - w zakresie, w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty, o ile nie nadszedł 60 dzień, licząc od dnia dokonania dostawy książek, czasopism lub gazet (względnie - jeżeli umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw - o ile nie nadszedł 120 dzień od dnia pierwszego wydania towarów), 3) 60 dnia, licząc od dnia dokonania dostawy książek, czasopism lub gazet, a jeżeli umowa przewiduje rozliczenia zwrotów wydawnictw - 120 dnia od dnia pierwszego wydania towarów - w pozostałym zakresie.	Faktury dokumentujące dostawy papierowych książek, czasopism i gazet powinny być wystawiane nie później niż: 1) 60 dnia od dnia wydania towarów, 2) 120 dnia od pierwszego dnia wydania towarów, jeżeli umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw, 3) 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłacono zaliczkę.
Pozostałe książki i czasopisma	Obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, czyli: 1) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty - w zakresie, w jakim następuje przed dokonaniem dostawy książek, czasopism lub gazet (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT), 2) z chwilą dokonania dostawy książek, czasopism lub gazet - w pozostałym zakresie (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).	Do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy lub otrzymano zaliczkę. Gdy nabywcą jest osoba nieprowadząca działalności, mamy obowiązek wystawienia faktury na jej żądanie.

Jak widać, dla dostaw książek i czasopism obowiązują nie tylko różne stawki VAT, ale także odmienne zasady ustalania obowiązku podatkowego i fakturowania.

Przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z obrotem książkami i czasopismami.

1. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy przy sprzedaży internetowej książek za pobraniem

28 września 2015 r. wydawnictwo wysłało książkę osobie prywatnej za pobraniem. Książka została dostarczona nabywcy 30 września. Poczta przekazała wydawnictwu zapłatę 3 października. Kiedy powstał obowiązek podatkowy z tytułu dostawy książki?

W tej sytuacji obowiązek podatkowy z tytułu dostawy książki powstał:

● 28 września, jeśli w umowie z pocztą mieli Państwo zastrzeżenie, że to przewoźnik ponosi odpowiedzialność za rzecz w transporcie,

● 30 września - jeśli odpowiedzialność za rzecz ponoszą Państwo jako dostawca.

Jeżeli nabywcami są inne podmioty (zwłaszcza osoby prywatne), obowiązek podatkowy z tytułu dostaw papierowych książek, czasopism i gazet powstaje na zasadach ogólnych, czyli:

● z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty - w zakresie, w jakim następuje przed dokonaniem dostawy książek, czasopism lub gazet (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT),

● z chwilą dokonania dostawy książek, czasopism lub gazet - w pozostałym zakresie (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).

Jeżeli sprzedaż internetowa nie jest realizowana na zasadach przedpłaty, wówczas będziemy mieli do czynienia ze sprzedażą wysyłkową na terytorium naszego kraju. Innymi słowy, gdy płatność następuje za pobraniem - zapłata nie poprzedza dostawy towaru. W tym przypadku VAT należy rozliczyć według daty dostawy (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT). Podatnicy mają jednak problem z ustaleniem daty dostawy. Często zadają sobie pytanie, co ustawa rozumie przez "wydanie towarów" w takim przypadku. Błędne ustalenie tej daty może doprowadzić do zaniżenia zobowiązania podatkowego.

UWAGA!

Gdy ryzyko utraty towarów ponosi dostawca, dostawa będzie miała miejsce z chwilą wydania towaru jego nabywcy. Jeżeli natomiast sprzedawca po wydaniu rzeczy przewoźnikowi nie ponosi odpowiedzialności za ich uszkodzenie w transporcie, a nabywca musi dochodzić swoich praw u przewoźnika, wówczas dostawa ma miejsce, gdy sprzedawca wydał towar przewoźnikowi.

Z wyjaśnień Ministerstwa Finansów pt. Zmiany w zakresie określania momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT od 1 stycznia 2014 r. wynika, że:

Gdy towar jest wysyłany przez dostawcę nabywcy za pośrednictwem przewoźnika, kuriera, poczty, moment wydania towarów następuje w chwili, gdy na kupującego przechodzi ryzyko utraty. Zdaniem organów podatkowych ma to miejsce z chwilą wydania towaru przewoźnikowi.

(...) W przypadku gdy towar jest wysyłany przesyłką pocztową przez dostawcę za zaliczeniem pocztowym (tj. w sytuacjach gdy zapłata następuje przy odbiorze towaru), obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą dokonania jego dostawy towarów, tj. z chwilą przeniesienia rozporządzania nim jak właściciel. W przypadku gdy ryzyko utraty towarów w ich wysyłkowej dostawie ponosi dostawca, będzie to miało miejsce z chwilą wydania towaru jego nabywcy.

Zatem od stron umowy zależy, jak zostanie ustalony ten moment. Jeżeli sprzedawca po wydaniu rzeczy np. kurierowi nie ponosi odpowiedzialności za uszkodzenie rzeczy w transporcie, a nabywca musi dochodzić swoich praw u przewoźnika, w takiej sytuacji dostawa ma miejsce, gdy sprzedawca wydał towar przewoźnikowi. Jeśli takiego zastrzeżenia nie ma w umowie, tj. przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za dostarczany towar, wówczas dniem dokonania dostawy towarów, będzie dzień, w którym nabywca fizycznie otrzymał przesyłkę.

Jeżeli więc zgodnie z umową i warunkami dostawy do rozporządzania towarem jak właściciel dochodzi w momencie wydania towaru nabywcy (a nie np. kurierowi), to ta data wyznaczy moment powstania obowiązku podatkowego. Warto podkreślić, że w tej sytuacji podatnicy-dostawcy w celu ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego powinni dysponować dokumentem, z którego będzie wynikała data odbioru towaru przez klienta. W zależności od tego, z usług jakiego przewoźnika korzystają (firmy kurierskiej czy poczty), powinni posiadać:

● potwierdzenie dostarczenia przesyłki wydane przez firmę kurierską bądź

● potwierdzenie odbioru pocztowej przesyłki poleconej lub

● elektroniczny wydruk ze strony internetowej poczty lub firmy kurierskiej, na którym będzie uwidoczniona data odbioru przesyłki.

Na podstawie tych dokumentów sprzedawca będzie w stanie udokumentować organom podatkowym, że przesyłka dotarła do adresata w konkretnej dacie.

Podsumowując, obowiązek podatkowy z tytułu dostawy książki powstał:

● 28 września - jeśli w umowie z poczta mieli Państwo zastrzeżenie, że to przewoźnik ponosi odpowiedzialność za rzecz w transporcie,

● 30 września - jeśli odpowiedzialność za rzecz ponoszą Państwo jako dostawca.

2. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu wpłaty na poczet prenumeraty papierowej czasopisma

18 września 2015 r. wydawnictwo otrzymało wpłatę od osoby prywatnej na poczet prenumeraty papierowej czasopisma w okresie od 1 października 2015 r. do 31 września 2016 r. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy?

Obowiązek podatkowy powstał 18 września 2015 r.

Gdy nabywcami są osoby prywatne, obowiązek podatkowy z tytułu dostaw czasopism papierowych, w tym dostarczanych w ramach prenumeraty, powstaje z chwilą otrzymania części lub całości zapłaty (jeśli następuje przed dostawą) albo z chwilą dokonania dostawy - w pozostałym zakresie (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT), czyli na zasadach ogólnych.

Trzeba jednak zauważyć, że prenumeraty najczęściej są opłacane w całości z góry (przed dostawą pierwszego egzemplarza gazety, czasopisma). W konsekwencji - niezależnie od tego, kto jest nabywcą - obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży prenumerat papierowych powstaje w całości z chwilą otrzymania zapłaty (na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).

Zatem w przypadku wydawnictwa, które otrzymało całościową wpłatę na poczet prenumeraty papierowej czasopisma w okresie od 1 października 2015 r. do 31 września 2016 r. obowiązek podatkowy powstał 18 września 2015 r.

3. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy przy sprzedaży papierowej wydawnictw dla innych podatników

20 września 2015 r. wydawnictwo otrzymało zaliczkę w kwocie 1050 zł od spółki X na poczet dostawy 1000 książek o łącznej wartości 3230 zł netto + 161,50 zł VAT. Książki zostały dostarczone spółce X 30 września, natomiast faktura dokumentująca ich dostawę została wystawiona 2 października. Kiedy powstał obowiązek podatkowy od tej dostawy?

W tej sytuacji obowiązek podatkowy powstał:

● częściowo (w stosunku do kwoty 1000 zł netto + 50 zł VAT) 20 września,

● częściowo (w stosunku do kwoty 2230 zł netto + 111,50 zł VAT) 2 października.

W przypadku sprzedaży papierowych wydawnictw obowiązek podatkowy powstaje niekiedy w sposób szczególny (wynikający z przepisów art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b) w zw. z art. 19a ust. 7 i 8 oraz w zw. z art. 106i ust. 3 pkt 1 w zw. z art. 106i ust. 4 ustawy o VAT), tj.:

1) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty - w zakresie, w jakim następuje przed dokonaniem dostawy książek, czasopism lub gazet;

Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 września 2014 r. (sygn. IPPP1/443-704/14-2/MPe):

(...) pierwszą sytuacją będzie sytuacja kiedy to Spółka przed dostawą ww. drukowanych czasopism (PKWiU 58.14.1), również w zamówieniu łącznym z dostępem online tych czasopism, otrzyma zaliczkę, przedpłatę, ratę lub inną należność o podobnym charakterze. (...) W niniejszym przypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez Spółkę całości bądź części (raty) zapłaty od nabywcy tytułem dostawy czasopism, w odniesieniu do otrzymanej kwoty,

2) z chwilą wystawienia faktury - w zakresie, w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty, o ile nie nadszedł 60 dzień, licząc od dnia dokonania dostawy książek, czasopism lub gazet (względnie - jeżeli umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw - o ile nie nadszedł 120 dzień od dnia pierwszego wydania towarów);

W cytowanej powyżej interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 września 2014 r. (sygn. IPPP1/443-704/14-2/MPe) czytamy również, że:

(...) drugą sytuacją będzie sytuacja kiedy Wnioskodawca przed dostawą ww. drukowanych czasopism (PKWiU 58.14.1), również w zamówieniu łącznym z dostępem online tych czasopism, nie otrzyma zaliczki, przedpłaty, raty lub innej należność o podobnym charakterze, a do dostaw tych nie zostaną ustalone płatności w ratach. W takiej sytuacji zastosowanie znajdzie ww. art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b ustawy, w związku z czym obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury.

3) 60 dnia, licząc od dnia dokonania dostawy książek, czasopism lub gazet, a jeżeli umowa przewiduje rozliczenia zwrotów wydawnictw - 120 dnia od dnia pierwszego wydania towarów - w pozostałym zakresie.

Szczególne zasady powstawania obowiązku podatkowego z tytułu dostaw papierowych książek, czasopism i gazet obowiązują jednak tylko wtedy, gdy nabywcami są podatnicy lub osoby prawne niebędące podatnikami.

A zatem w Państwa przypadku, skoro zarówno dostawca, jak i nabywca są podatnikami VAT, obowiązek podatkowy powstał:

● częściowo (w stosunku do kwoty 1000 zł netto + 50 zł VAT) 20 września,

● częściowo (w stosunku do kwoty 2230 zł netto + 111,50 zł VAT) 2 października.

4. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy przy sprzedaży audiobooków na CD

20 września wydawnictwo otrzymało zaliczkę w kwocie 1050 zł od spółki X na poczet dostawy 1000 audiobooków na płytach CD o łącznej wartości 3230 zł netto + 161,50 zł VAT. Audiobooki zostały dostarczone spółce X 30 września, natomiast faktura dokumentująca ich dostawę została wystawiona 2 października. Kiedy powstał obowiązek podatkowy?

W tej sytuacji obowiązek podatkowy powstał:

1) częściowo (w stosunku do kwoty 1000 zł netto + 50 zł VAT) 20 września,

2) częściowo (w stosunku do kwoty 2230 zł netto + 111,50 zł VAT) 30 września (a nie 2 października, jak byłoby, gdyby chodziło o dostawę książek papierowych).

Zasady opodatkowania sprzedaży wydawnictw na nośnikach fizycznych innych niż papier (np. sprzedaż audiobooków na płytach CD) różnią się od sprzedaży papierowej przede wszystkim tym, że w takich przypadkach nie obowiązuje szczególny sposób powstawania obowiązku podatkowego ani szczególny termin wystawiania faktur. Obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży wydawnictw na nośnikach fizycznych (innych niż papier) powstaje zatem zawsze na zasadach ogólnych, tj. z chwilą otrzymania części lub całości zapłaty (gdy następuje przed dostawą) albo z chwilą dokonania dostawy - w pozostałym zakresie. Również faktury dokumentujące taką sprzedaż zawsze powinny być wystawiane w standardowych terminach.

Zatem w Państwa sytuacji obowiązek podatkowy powstał:

1) częściowo (w stosunku do kwoty 1000 zł netto + 50 zł VAT) 20 września,

2) częściowo (w stosunku do kwoty 2230 zł netto + 111,50 zł VAT) 30 września (a nie 2 października, jak miałaby się rzecz, gdyby chodziło o dostawę książek papierowych).

5. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy przy sprzedaży elektronicznej czasopisma

28 września 2015 r. klient zamówił w wydawnictwie roczną prenumeratę elektroniczną miesięcznika (obejmującą numery od października 2015 r. do września 2016 r.). Zapłatę za prenumeratę wydawnictwo otrzymało 30 września 2015 r. Kiedy powstał obowiązek podatkowy?

Skoro wydawnictwo otrzymało zapłatę za prenumeratę 30 września 2015 r., w tym też dniu powstał obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży prenumeraty.

W przypadku sprzedaży elektronicznej z punktu widzenia VAT dochodzi do świadczenia usług, dla którego obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, a więc:

1) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty - w zakresie, w jakim zapłata jest otrzymywana przed wykonaniem usługi (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT),

2) z chwilą wykonania usługi - w pozostałym zakresie (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT).

Momentem wykonania usługi w przypadku sprzedaży elektronicznej pojedynczych egzemplarzy książek, czasopism czy gazet jest moment ich dostarczenia klientowi, np. wpłynięcia wiadomości zawierającej e-book na serwer pocztowy klienta. Momentem wykonania usługi może być również moment udostępnienia książki, czasopisma lub gazety do pobrania na koncie klienta.

Natomiast w przypadku sprzedaży elektronicznej polegającej na dostarczaniu egzemplarzy książek, czasopism czy gazet przez pewien czas (zwłaszcza w przypadku sprzedaży prenumeraty elektronicznej) momentem wykonania usługi jest moment dostarczenia lub udostępnienia ostatniego zamówionego egzemplarza. Podobnie jest w przypadku sprzedaży dostępu do prowadzonych przez wydawnictwa serwisów (czy innych baz danych). Datą wykonania usługi jest wówczas ostatni dzień wykupionego dostępu.

W praktyce jednak w przypadku sprzedaży elektronicznej obowiązek podatkowy powstaje rzadko w dacie wykonania usługi. Najczęściej w tego typu sprzedaży wymagana jest zapłata z góry, w konsekwencji obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty. A zatem skoro wydawnictwo otrzymało zapłatę za prenumeratę 30 września 2015 r., w tym też dniu powstał obowiązek podatkowy z tytułu jej sprzedaży.

6. Kiedy trzeba wystawić fakturę na sprzedaż książek

3 sierpnia wydawnictwo dokonało dostawy książek. Kiedy upływa termin na wystawienie faktury, jeżeli:

● nabywcą jest osoba prywatna, która zażądała wystawienia faktury,

● nabywcą jest podatnik, a umowa nie przewiduje rozliczenia zwrotów wydawnictw,

● nabywcą jest podatnik i umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw?

Jeżeli:

● nabywcą jest osoba prywatna, która zażądała wystawienia faktury - termin wystawienia faktury dokumentującej dostawę książek upłynął 15 września, jeśli żądanie zgłoszono do 31 sierpnia,

● nabywcą jest podatnik, a umowa nie przewiduje rozliczenia zwrotów wydawnictw - termin wystawienia faktury upłynął 2 października,

● nabywcą jest podatnik - termin wystawienia faktury upływa 1 grudnia.

Podobnie jak powstawanie obowiązku podatkowego, tak również fakturowanie sprzedaży papierowej wydawnictw może się odbywać na dwa sposoby.

Faktury dokumentujące dostawy papierowych książek, czasopism i gazet powinny być wystawiane nie później niż 60 dnia od dnia wydania towarów (art. 106i ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT), a jeżeli umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw - nie później niż 120 dnia od pierwszego dnia wydania towarów (art. 106i ust. 4 ustawy o VAT). Zasada ta obowiązuje jednak tylko wtedy, gdy nabywcami są podatnicy lub osoby prawne niebędące podatnikami. Gdy nabywcami są osoby niebędące podatnikami, termin wystawienia faktury upływa, co do zasady, 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy papierowych książek, czasopism i gazet (art. 106i ust. 1 ustawy o VAT), jeżeli żądanie zgłoszono do końca miesiąca, w którym dokonano dostawy.

A zatem w Państwa przypadku, jeżeli:

● nabywcą jest osoba prywatna, która zażądała wystawienia faktury - termin wystawienia faktury dokumentującej dostawę książek upłynął 15 września, jeśli żądanie zgłoszono do 31 sierpnia,

● nabywcą jest podatnik lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, a umowa nie przewiduje rozliczenia zwrotów wydawnictw - termin wystawienia faktury upłynął 2 października,

● nabywcą jest podatnik lub osoba prawna niebędąca podatnikiem i umowa przewiduje rozliczenia zwrotów wydawnictw - termin wystawienia faktury upływa 1 grudnia.

Wskazane terminy wystawiania faktur nie obowiązują, gdy przed dokonaniem dostaw papierowych książek, czasopism i gazet wydawnictwo otrzyma całość lub część zapłaty (w tym w przypadku opłacanych przed rozpoczęciem realizacji prenumerat). Wówczas powinny być wystawiane faktury zaliczkowe - nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu otrzymania zapłaty. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 kwietnia 2014 r. (sygn. IPPP1/443-110/14-3/AP), w której czytamy, że:

(...) w przypadku prenumeraty, gdzie Spółka otrzymuje zapłatę jeszcze przed dokonaniem dostawy towaru, zastosowanie znajdzie ww. art. 106i ust. 2 ustawy. Zatem Wnioskodawca zobowiązany jest do wystawienia faktury nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał całość lub część zapłaty od nabywcy.

7. Kiedy najpóźniej należy wystawić faktury dokumentujące sprzedaż elektroniczną

16 września 2015 r. klient zamówił w wydawnictwie e-booka, opłacił zamówienie oraz zażądał wystawienia faktury. E-book został udostępniony klientowi również 16 września 2015 r. Kiedy upływa termin wystawienia faktury?

Termin wystawienia faktury przez wydawnictwo upływa 15 października 2015 r.

Faktury dokumentujące sprzedaż elektroniczną wystawiane są na zasadach ogólnych. Przeważnie zapłata za sprzedaż elektroniczną otrzymywana jest z góry. Wówczas fakturę należy wystawić najpóźniej do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu otrzymania zapłaty (art. 106i ust. 2 ustawy o VAT), tj. w terminie wystawienia faktury zaliczkowej.

Nie oznacza to, że zawsze w przypadku sprzedaży elektronicznej opłacanej z góry konieczne jest wystawianie faktur zaliczkowych. Przyjmuje się bowiem, że jeżeli w miesiącu otrzymania całości lub części zapłaty dochodzi również do dostawy towarów lub wykonania usługi, wystarczające jest wystawienie tylko faktury końcowej (zob. przykładowo interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 15 maja 2014 r., sygn. IPPP3/443-186/14-2/SM, czy z 16 września 2014 r., IPPP1/443-857/14-2/IGo).

Przykład

10 września 2015 r. klient opłacił dostęp do portalu informacyjnego wydawnictwa na okres od 11 września do 10 listopada 2015 r. oraz zażądał wystawienia faktury. W takim przypadku faktura wystawiona przez wydawnictwo (w terminie 15 października 2015 r.) powinna być fakturą zaliczkową, tj. powinna zawierać dane określone przepisami art. 106f ustawy o VAT.

8. Jak opodatkować sprzedaż papierowych książek, czasopism
i gazet w zestawach z innymi towarami

Wydawnictwo sprzedaje książki wraz z dołączanymi do nich płytami CD z treścią tych książek w formie audio. Istnieje więc powiązanie treściowe między książką a dołączaną do niej płytą CD. Książka jest opodatkowana stawką 5%. Jaką stawką VAT powinno się opodatkować całą dostawę? Czy płytę należy opodatkować osobno?

W przedstawionej sytuacji mamy do czynienia z jedną transakcją: dostawą książki obejmującą również płytę CD. Całość należy opodatkować stawką 5%. Nie dochodzi do odrębnie opodatkowanej dostawy płyty i odrębnie książki.

Pojawiają się wątpliwości co do zakresu, w jakim obniżone stawki VAT przewidziane dla dostaw książek, czasopism oraz gazet mają zastosowanie w przypadku ich sprzedaży w zestawach z innymi towarami. Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że w takich przypadkach albo dochodzi do odrębnie opodatkowanych dostaw dołączanych towarów, albo są one opodatkowane jako całość. To, która z tych sytuacji ma miejsce, zależy od tego, czy między książkami, czasopismami i gazetami a dołączanymi do nich towarami istnieje związek pozwalający na uznanie dołączanych towarów za części składowe lub przynależności książek, czasopism lub gazet.

Jak czytamy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 sierpnia 2008 r. (sygn. I FSK 994/07):

(...) jeżeli przedmiotem dostawy jest zestaw dwóch produktów, pomiędzy którymi brak jest związku umożliwiającego uznanie produktu załączonego za część składową albo przynależność produktu głównego, to należy uznać, że dostawa dotyczy dwóch towarów.

Podobne stanowisko zaprezentował również, przykładowo, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 marca 2009 r. (sygn. I FSK 69/08) czy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7 lipca 2009 r. (sygn. III SA/Wa 2771/08).

Sytuacja, gdy wskazany związek istnieje, ma miejsce wówczas, gdy istnieje powiązanie treściowe między książką, czasopismem lub gazetą a dołączanym do niej towarem. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 grudnia 2013 r. (sygn. IPPP1/443-927/13-4/AP):

(...) w przypadku dostawy produktów, które są ze sobą funkcjonalnie i merytorycznie związane i które nie mogą funkcjonować prawidłowo bez siebie, dochodzi w istocie do sprzedaży jednego produktu. Opisaną przez Spółkę sprzedaż zafoliowanego pakietu należy traktować zatem jako jedną transakcję - transakcję sprzedaży (dostawy) produktu, jakim jest czasopismo wraz z dołączonym towarem związanym z tematyką każdego z wydań m.in. w obszarze poradnictwa dotyczącego hodowli/posiadania psów lub kotów. Nie dochodzi tutaj do nieodpłatnego przekazania (odrębnej sprzedaży) załączonego dodatku do czasopisma, ponieważ nabywca otrzymuje ten dodatek jako składową część towaru.

Również z innych wyjaśnień organów podatkowych wynika, że jeżeli treść książek, czasopism lub gazet nawiązuje do dołączanych do nich płyt CD lub DVD, możliwe jest opodatkowanie tych zestawów w całości stawką VAT właściwą dla książki, czasopisma lub gazety (zob. przykładowo interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 października 2013 r., sygn. IPPP1/443-919/13-2/JL, czy z 11 lipca 2014 r., sygn. IPPP2/443-499/14-2/MM). Dotyczy to również sytuacji, gdy do filmu na dołączanej płycie CD lub DVD nawiązuje treść książki, czasopisma lub gazety, a także przypadków, gdy cena zestawów jest wyższa od ceny sprzedaży książek, czasopism lub gazet bez tych płyt (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 stycznia 2015 r., sygn. IPPP1/443-1291/14-2/JL).

Przykład

Wydawnictwo sprzedaje oznaczone numerem ISSN czasopismo (niebędące czasopismem specjalistycznym) w wersji bez płyty DVD (niższa cena czasopisma) oraz z płytą DVD z filmem, do którego nawiązuje artykuł w danym numerze czasopisma (wyższa cena czasopisma). Jak wynika z wyjaśnień organów podatkowych, w obu przypadkach dochodzi do dostaw czasopisma opodatkowanych stawką VAT w wysokości 8%.

Podstawa prawna:

● art. 19a, art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1, art. 41 ust. 2 w zw. z poz. 74 załącznika nr 3, art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 32-35, art. 106i ust. 1-4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1223

Tomasz Krywan

doradca podatkowy