Tak. Zakład pracy, który jest płatnikiem zasiłku opiekuńczego, może zlecić przeprowadzenie badania pod kątem prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy lub sam skontrolować swojego pracownika, czy wykorzystuje zwolnienie zgodnie z przeznaczeniem.

Kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy podlegają zwolnienia lekarskie z powodu własnej choroby, a także zwolnienia z tytułu opieki nad dziećmi lub chorymi członkami rodziny. Kontrola polega na sprawdzeniu:

● czy pracownik w czasie zwolnienia:

- nie wykonuje pracy zarobkowej,

- nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem oraz

● czy nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, którzy mogą zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje zawsze z tytułu opieki nad chorym dzieckiem do 2 lat, mimo że są inni domownicy mogący zapewnić opiekę temu dziecku. Zatem nie powinno się przeprowadzać kontroli wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem do 2 lat pod kątem sprawdzenia, czy są inni domownicy mogący sprawować opiekę.

UWAGA!

Zasiłek opiekuńczy przysługuje z tytułu opieki nad chorym dzieckiem do 2 lat niezależnie od tego, czy jest inny członek rodziny mogący zapewnić opiekę.

Kontrole są prowadzone w miejscu zamieszkania lub miejscu czasowego pobytu (m.in.w czasie sprawowanej opieki). Mogą je wykonywać płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe zgłaszający do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych oraz ZUS w pozostałych przypadkach. Kontrolę przeprowadza pracodawca lub osoby przez niego upoważnione. Jeżeli w trakcie kontroli nie zostaną wykryte nieprawidłowości, to osoba kontrolująca nie sporządza protokołu kontroli.

W razie stwierdzenia w trakcie kontroli nieprawidłowości w wykorzystywaniu zwolnienia od pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki osoba kontrolująca sporządza protokół, w którym podaje, na czym polega nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia. Protokół należy przedłożyć pracownikowi, aby ten zapoznał się z jego treścią. Gdy pracownik zgadza się z treścią protokołu, dokument ten jest podstawą do niewypłacenia zasiłku opiekuńczego. Natomiast w sytuacji gdy pracownik nie zgadza się z treścią zawartą w protokole kontroli, należy go przekazać do właściwej jednostki ZUS w celu wydania decyzji. Zakład wyda decyzję, podając przyczynę pozbawienia prawa do zasiłku i środki odwoławcze od decyzji.

Przykład

Pracownica sprawowała opiekę nad chorym 7-letnim synem w okresie od 2 do 20 czerwca 2015 r. i na ten czas przedłożyła w zakładzie pracy zaświadczenie lekarskie na druku ZUS ZLA. Do zaświadczenia dołączyła oświadczenie na druku ZUS Z-15, z którego wynikało, że nie ma innego domownika mogącego zaopiekować się chorym dzieckiem. Pracodawca 9 czerwca 2015 r. przeprowadził kontrolę w miejscu zamieszkania pracownicy i ustalił, że oprócz pracownicy dzieckiem opiekuje się także jego ojciec, który od 1 lutego 2015 r. nie jest nigdzie zatrudniony. W związku z tym pracodawca sporządził protokół i pozbawił pracownicę prawa do zasiłku opiekuńczego za cały okres zwolnienia lekarskiego z tytułu opieki nad dzieckiem.

Jeżeli pracodawca nie wypłaca zasiłków, może zwrócić się do ZUS o przeprowadzenie kontroli. W przypadku:

● niestwierdzenia nieprawidłowości - ZUS informuje na piśmie o tym fakcie pracodawcę,

● stwierdzenia nieprawidłowości - ZUS wydaje decyzję, której odpis otrzymuje pracodawca.

Jeśli okaże się, że zasiłek został pobrany nienależnie, wypłacone kwoty zasiłku podlegają potrąceniu z należnych zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie egzekucji administracyjnej. Zasiłek jest pobierany nienależnie, gdy:

● ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem,

● lekarz orzecznik określił wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim lub

● ubezpieczony nie zgłosił się na badanie do lekarza orzecznika ZUS.

Podstawa prawna:

● art. 59 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 159

● § 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 229

Małgorzata Kowalska

doradca ds. wynagrodzeń i zasiłków, prowadzi zajęcia na kursach i studiach podyplomowych z zakresu prawa pracy