W wyniku nowelizacji przepisów o urlopach związanych z rodzicielstwem do Kodeksu pracy wprowadzono nowe pojęcia ubezpieczonej matki dziecka, ubezpieczonego ojca dziecka, pracownika - innego członka najbliższej rodziny i ubezpieczonego - innego członka najbliższej rodziny. Ma to na celu korzystanie z uprawnień rodzicielskich przede wszystkim wtedy, gdy jeden z rodziców jest pracownikiem, a drugi np. prowadzi własną działalność gospodarczą.

Mimo że te zmiany pozornie nie odnoszą się do pracowników sfery budżetowej, warto o nich pamiętać ze względu na fakt, że pracodawcy mogą spotkać się z tymi pojęciami w przypadku dzielenia się urlopami przez rodziców dziecka, z których jeden może być ich pracownikiem, a drugi - osobą ubezpieczoną z innego tytułu.

Urlopy rodzicielskie

Obecnie pracownica może w terminie 14 dni po porodzie złożyć wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego. W tym zakresie nowelizacja wprowadza dwie zmiany.

UWAGA!

W wyniku nowelizacji przepisów od 2 stycznia 2016 r. dodatkowy urlop macierzyński zostanie włączony do urlopu rodzicielskiego.

Pierwsza, najważniejsza, to likwidacja dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a w zasadzie samej instytucji tego urlopu, ponieważ urlop ten został wliczony do nowego urlopu rodzicielskiego. Druga zmiana polega na wydłużeniu terminu złożenia wniosku o taki urlop do 21 dni.

Kolejna nowość to możliwość dzielenia się przez pracownicę urlopem rodzicielskim nie tylko z pracownikiem ojcem wychowującym dziecko, ale także z ubezpieczonym ojcem dziecka (czyli zwykle prowadzącym własną działalność).

Obecnie w przypadku złożenia łącznego wniosku o cały dodatkowy urlop macierzyński i rodzicielski w terminie 14 dni od porodu pracownik może zrezygnować z urlopu (przy zachowaniu co najmniej 14-dniowego terminu przed przystąpieniem do pracy). Nie ma natomiast regulacji umożliwiającej pracownikowi rezygnację z urlopu w sytuacji, gdy wnioski o poszczególne urlopy (części urlopu) były składane odrębnie.

Po zmianie przepisów zostanie utrzymane prawo pracownika do rezygnacji z całości lub części urlopu rodzicielskiego w przypadku złożenia wniosku o cały urlop rodzicielski w terminie 21 dni od porodu. Ponadto pojawi się regulacja umożliwiająca pracodawcy wyrażenie zgody, na wniosek pracownika, na zakończenie urlopu rodzicielskiego w każdym czasie.

Urlop rodzicielski przysługujący na nowych zasadach zostaje wydłużony do:

● 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,

● 34 tygodni, gdy urodzi się więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie,

● 29 tygodni - gdy urlop macierzyński jest skrócony do 9 tygodni ze względu na wiek dziecka (w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie).

Wydłużenie urlopu rodzicielskiego jest m.in. konsekwencją likwidacji dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 182^1a § 1 Kodeksu pracy po nowelizacji). Tak wydłużony urlop rodzicielski ma przysługiwać łącznie obojgu rodzicom. Rodzice będą mogli korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie, z tym zastrzeżeniem, że łączny wymiar urlopu nie będzie mógł przekroczyć maksymalnego jego wymiaru. Ponadto w okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego drugi rodzic będzie mógł rozpocząć korzystanie z urlopu rodzicielskiego. Jednak również w takim przypadku okresy te po zsumowaniu nie będą mogły przekraczać ogólnego łącznego wymiaru urlopu rodzicielskiego.

Największą nowością dotyczącą urlopów rodzicielskich, z której rodzice będą mogli korzystać od nowego roku, jest wydłużenie jego realizacji do czasu, gdy dziecko skończy 6 lat. Urlop będzie mógł być udzielany jednorazowo lub w częściach (art. 182^1b § 1 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Urlop rodzicielski będzie udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego (za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego), nie więcej niż w czterech częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej. Druga opcja to udzielenie go bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Dotychczas urlop rodzicielski mógł być wykorzystany w trzech częściach, ale biorąc pod uwagę, że dodatkowy urlop macierzyński można było podzielić na dwie części, faktycznie liczba części, na jakie urlop można podzielić, uległa zmniejszeniu.

Jeśli rodzic zamierza wykorzystać urlop rodzicielski w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego, będzie to możliwe w wymiarze nieprzekraczającym 16 tygodni. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

Przykład

Do 10 marca 2016 r. pracownica będzie korzystała z pierwszej, 10-tygodniowej części urlopu rodzicielskiego. Pozostałe 16 tygodni urlopu rodzicielskiego będzie mogła wykorzystać w nowym terminie, tj. do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.

Żadna z części udzielanego na nowych zasadach urlopu rodzicielskiego nie będzie mogła być krótsza niż 8 tygodni. Są trzy wyjątki od tej zasady. Przedstawiamy je poniżej.

Kiedy będzie można udzielić urlopu rodzicielskiego w wymiarze krótszym niż 8 tygodni

Termin złożenia wniosku dotyczącego urlopu rodzicielskiego został wydłużony do 21 dni (z dotychczasowych 14 dni).

Liczbę części urlopu ustala się na podstawie liczby złożonych wniosków o udzielenie urlopu. Jeśli ubezpieczeni matka lub ojciec dziecka składali wcześniej wnioski o zasiłek macierzyński odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego lub jego części, także podlegają one uwzględnieniu (art. 182^1c § 2 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Jedną z największych nowości omawianej nowelizacji jest umożliwienie pracownikom łącznego korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, powodujące wydłużenie okresu urlopu rodzicielskiego. Wymiar, w jakim pracownik może podjąć pracę, nie może być wówczas wyższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W przypadku skorzystania z tego uprawnienia urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy (art. 182^1d § 1 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Podjęcie pracy następuje w tej sytuacji na wniosek pracownika. Nowy termin na jego złożenie to minimum 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest, co do zasady, zobowiązany uwzględnić wniosek zatrudnionego. Nie jest to jednak obowiązek bezwzględny, ponieważ może on odmówić, jeżeli nie będzie to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. W takim przypadku o przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca powinien poinformować pracownika na piśmie (art. 182^1d § 2 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Taka forma korzystania z urlopu rodzicielskiego będzie miała wpływ na jego długość. Urlop ten będzie ulegał wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części. W tym względzie będą istniały jednak ograniczenia, ponieważ maksymalnie urlop rodzicielski nie będzie mógł przekroczyć:

● 64 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka,

● 68 tygodni przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Nowelizacja określa zasady, na jakich urlop rodzicielski, w czasie którego pracownik pracuje, ulega wydłużeniu. W tym celu liczbę tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, dzieli się przez wymiar czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Jeśli łączenie urlopu z pracą będzie się odbywało tylko przez część urlopu rodzicielskiego, wydłużenie następuje tylko w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego. Zdarzyć się może, że powstała w wyniku wydłużenia część urlopu nie odpowiada wielokrotności tygodnia (w jakich, co do zasady, udziela się tego urlopu). Wówczas udzielana jest w dniach, przy czym przy udzielaniu urlopu niepełny dzień pomija się. Wydłużona część urlopu rodzicielskiego może zostać wykorzystana tylko w czasie korzystania z urlopu łączonego z pracą u tego pracodawcy, który udzielał urlopu.

Przykład

Pracownica urodziła dziecko 8 września 2015 r. Do 25 stycznia 2016 r. będzie korzystać z urlopu macierzyńskiego. Od 25 stycznia zamierza skorzystać z 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego połączonego z pracą w wymiarze 1/2 etatu. W tej sytuacji wymiar urlopu pozostałego do wykorzystania powinno się ustalić w następujący sposób: 26 tygodni x 1/2 etatu = 13 tygodni.

Po zsumowaniu okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 39 tygodni, a więc pracownica zmieści się w 64-tygodniowym limicie urlopu rodzicielskiego.

Zmiany w urlopach macierzyńskich

W zakresie urlopów macierzyńskich zmiany są znacznie mniejsze. Po pierwsze, nadal możliwa jest rezygnacja przez matkę pracownicę z pozostałej części urlopu macierzyńskiego i powrót do pracy po wykorzystaniu 14 tygodni tego urlopu (art. 180 § 4 Kodeksu pracy).

Rezygnacja z urlopu może nastąpić, gdy:

● pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik ojciec wychowujący dziecko lub

● przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

UWAGA!

Po zmianie przepisów pracownik będzie mógł wykorzystać urlop rodzicielski w wymiarze 16 tygodni w okresie, który nie przypada bezpośrednio po urlopie macierzyńskim lub innej części urlopu rodzicielskiego.

W przypadku rezygnacji przez ubezpieczoną matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie pracownik ojciec dziecka ma prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami urlop macierzyński mógł w tej sytuacji przejąć jedynie pracownik ojciec. Po zmianie przepisów uprawnienie to będzie przysługiwało także ubezpieczonemu ojcu dziecka.

W zakresie skrócenia urlopu macierzyńskiego odrębne rozwiązanie wprowadzono dla pracownic legitymujących się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego będą one miały prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. Warunkiem rezygnacji będzie wykorzystanie pozostałej części urlopu przez pracownika ojca wychowującego dziecko albo pracownika innego członka najbliższej rodziny. Druga opcja jest taka, aby przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem sprawował ubezpieczony ojciec dziecka albo ubezpieczony inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową (art. 180 § 6 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Kolejne rozwiązanie ma znaczenie dla pracodawców zatrudniających ojców wychowujących dziecko albo pracowników innych członków najbliższej rodziny. Będą oni mieli bowiem prawo do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego po rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną matkę dziecka, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie (art. 180 § 7 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Zgłoszenie przez pracownicę rezygnacji z korzystania z pozostałej części urlopu macierzyńskiego powinno nastąpić w formie pisemnej w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Terminy na zgłoszenie chęci skorzystania z urlopu przez pracowników ojców lub innych członków najbliższej rodziny będą dłuższe. Osoby te mają obowiązek złożenia wniosku w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu.

Kolejne udogodnienie wprowadzono dla pracownic matek, które urodziły dziecko i z powodu stanu zdrowia muszą przebywać w szpitalu. Po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego będą mogły przerwać urlop macierzyński na okres pobytu w szpitalu (albo w innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego). Warunkiem skorzystania z tej opcji będzie, po pierwsze, stan zdrowia uniemożliwiający matce sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem i, po drugie, wykorzystanie tej części urlopu macierzyńskiego przez pracownika ojca wychowującego dziecko albo (tu nowość) pracownika innego członka najbliższej rodziny. Druga możliwość to podjęcie się osobistej opieki nad dzieckiem w okresie po przerwaniu przez pracownicę urlopu przez ojca dziecka będącego innym członkiem najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał wcześniej prowadzoną działalność zarobkową, z tytułu której podlegał ubezpieczeniom społecznym (art. 180 § 10 Kodeksu pracy po nowelizacji). Na podobnej zasadzie prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym ubezpieczona matka dziecka przebywa w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego, będzie przysługiwało pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko lub pracownikowi członkowi najbliższej rodziny, jeśli ubezpieczona matka dziecka przerwie pobieranie zasiłku macierzyńskiego.

Korekcie uległy także przepisy dotyczące przejęcia urlopu macierzyńskiego po zgonie matki. Po pierwsze, prawo do urlopu - podobnie jak w innych przypadkach - będzie przysługiwało ojcu pracownikowi także wtedy, gdy zmarła ubezpieczona matka pobierająca zasiłek macierzyński (a nie tylko pracownica). Po drugie, z urlopu macierzyńskiego będzie mógł skorzystać pracownik będący innym członkiem najbliższej rodziny (art. 180 § 12 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Podobne zasady będą obowiązywały wówczas, gdy matka pracownica porzuci dziecko w czasie urlopu macierzyńskiego lub pobierania zasiłku macierzyńskiego. Jednak w tym przypadku wprowadzono ograniczenie polegające na tym, że możliwość przejęcia urlopu nastąpi nie wcześniej niż po wykorzystaniu co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego przez matkę pracownicę lub po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie przez matkę ubezpieczoną (art. 180 § 13 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Nowelizacja wprowadziła ponadto uprawnienie do części urlopu macierzyńskiego dla pracownika ojca wychowującego dziecko albo pracownika innego członka najbliższej rodziny, jeśli nieobjęta ubezpieczeniem społecznym (lub nieposiadająca tytułu do takiego ubezpieczenia) matka dziecka zmarła, porzuciła dziecko lub stała się niezdolna do samodzielnej egzystencji i z tego powodu nie może sprawować osobistej opieki nad dzieckiem (art. 180 § 15 Kodeksu pracy po nowelizacji).

We wszystkich omówionych przypadkach pracownik ojciec lub inny członek najbliższej rodziny, chcąc przejąć urlop macierzyński po matce, muszą złożyć pracodawcy pisemny wniosek wraz z dokumentami poświadczającymi uprawnienie do urlopu (art. 180 § 16 Kodeksu pracy). Pod pewnymi warunkami prawo do urlopu macierzyńskiego będzie mogło przysługiwać ojcu wychowującemu dziecko także po podjęciu zatrudnienia przez wcześniej nieubezpieczoną matkę dziecka (art. 180 § 17 Kodeksu pracy), co dotychczas nie było możliwe. Matka musi podjąć zatrudnienie w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, a ojciec złożyć pracodawcy, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem urlopu, poparty odpowiednimi dokumentami wniosek, który pracodawca ma obowiązek uwzględnić.

Urlopy ojcowskie

Podstawowa zmiana w zakresie urlopów ojcowskich sprowadza się do wydłużenia okresu, w jakim ojciec może z niego skorzystać, do 24 miesięcy od dnia urodzenia dziecka (w miejsce obecnych 12 miesięcy). Na identycznej zasadzie o rok wydłużono możliwość korzystania z urlopu ojcowskiego dla ojców przysposabiających dziecko. W tym przypadku termin ten liczony jest od dnia uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu. Kolejna nowość to możliwość podzielenia urlopu na części, z których żadna nie powinna być krótsza niż tydzień (art. 182³ Kodeksu pracy po nowelizacji). Dotychczas urlop ojcowski można wykorzystać jedynie w całości, w wymiarze pełnych 2 tygodni.

UWAGA!

Po zmianie przepisów od 2 stycznia 2016 r. pracownica będzie mogła zrezygnować po 14 tygodniach z urlopu macierzyńskiego, jeżeli opiekę nad dzieckiem będzie dalej sprawował ubezpieczony ojciec dziecka, który nie jest pracownikiem.

Urlopy wychowawcze

W zakresie urlopów wychowawczych, podobnie jak w przypadku innych urlopów, nowelizacja wydłuża terminy, w jakich urlop ten będzie mógł być wykorzystany. Dotychczas rodzice mogli korzystać z tego uprawnienia do ukończenia przez dziecko 5 lat. W wyniku nowelizacji granica ta zostaje przesunięta do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Oznacza to, że w niektórych przypadkach przesunięcie nastąpi prawie o 2 lata. Pracownik, który zamierza skorzystać z urlopu wychowawczego, będzie musiał złożyć wniosek w terminie nie krótszym niż 21 dni przed jego rozpoczęciem. Dotychczas termin ten wynosił 2 tygodnie. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. W praktyce mogą się zdarzyć sytuacje, gdy pracownik złoży wniosek bez zachowania wskazanego terminu. Wówczas pracodawca udzieli urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku. Pracownik będzie miał też możliwość wycofania wniosku, składając pisemne oświadczenie nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu. Zasada udzielania urlopu wychowawczego nie więcej niż w 5 częściach została zachowana.

Zwolnienie na dzieci

Kolejnym ułatwieniem dla rodziców, z którego rodzice będą mogli korzystać w przyszłym roku, jest znaczne uelastycznienie możliwości korzystania z tzw. opieki na dzieci. Dotychczas jeden z rodziców mógł wykorzystać w ciągu roku kalendarzowego 2 dni opieki nad dzieckiem. Prawo do skorzystania z 2 dni zwolnienia zostaje zachowane, ale oprócz tego ze zwolnienia będzie można korzystać również zamiennie w wymiarze 16 godzin w ciągu roku. Umożliwi to pracownikom podzielenie zwolnienia nawet na kilkanaście części, stosownie do potrzeb. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia zdecyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tego zwolnienia będzie ustalany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. W takim przypadku niepełną godzinę zwolnienia od pracy będzie się zaokrąglać w górę do pełnej godziny (art. 188 Kodeksu pracy po nowelizacji).

Zmiany pragmatyk służbowych

Oprócz ogólnych uregulowań dotyczących wszystkich pracowników nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła korekty przepisów dotyczących uprawnień rodzicielskich poszczególnych grup zawodowych oraz pragmatyk służbowych wszystkich służb.

W Karcie Nauczyciela wprowadzono zmianę, zgodnie z którą korzystanie ze wszystkich rodzajów urlopów związanych z uprawnieniami rodzicielskimi, tj. urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, w okresie ferii szkolnych daje podstawy do żądania urlopu uzupełniającego w wymiarze do 8 tygodni.

Z kolei zmiany w pragmatykach służbowych policjantów, strażaków, pograniczników, funkcjonariuszy BOR, ABW, CBA, żołnierzy, funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, funkcjonariuszy służby więziennej oraz celników sprowadzają się do wyeliminowania z ustaw w zakresie ochrony związanej z rodzicielstwem i zastępstw pojęć dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Nowe warunki udzielania urlopów rodzicielskich (w miejsce dodatkowego urlopu macierzyńskiego) spowodowały również konieczność określenia na nowo wysokości uposażeń funkcjonariuszy.

W szczególności w poszczególnych pragmatykach służbowych określono, że 100% uposażenia będzie przysługiwać funkcjonariuszom przez 6, 8 lub 3 tygodnie urlopu rodzicielskiego w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego w związku z urodzeniem jednego lub więcej dzieci albo przyjęciem dziecka lub dzieci na wychowanie, z zamiarem przysposobienia czy sprawowania nad dzieckiem pieczy zastępczej. Po tym czasie w okresie urlopu rodzicielskiego przysługiwać będzie 60% miesięcznego uposażenia.

Miesięczne uposażenie funkcjonariuszy, którzy we wniosku, złożonym nie później niż 21 dni po porodzie, wystąpili o udzielenie, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, wynosi 80% miesięcznego uposażenia za cały okres odpowiadający okresowi tych urlopów.

Podstawa prawna:

● art. 1-4, art. 6-7, art. 11-12, art. 14, art. 19-20, art. 22-23, art. 36 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2015 r., poz. 1268

● art. 179¹-180, art. 182¹-184, art. 186-186¹, art. 186⁸, art. 188, art. 189¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 1268

Rafał Krawczyk

sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu