17/2014, data dodania: 28.08.2014 Czy błędna adnotacja "odwrotne obciążenie" na fakturze zobowiązuje nabywcę do rozliczenia VAT
Zleciliśmy usługę transportową na trasie Czechy-Rosja polskiej firmie. Otrzymaliśmy od niej fakturę VAT ze stawką 0% i adnotacją "odwrotne obciążenie". Czy adnotacja o odwrotnym obciążeniu jest prawidłowa? Stawka 0% VAT jest zastosowana na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 23 ustawy o VAT (usługi transportu międzynarodowego).
PROBLEM
RADA
Umieszczenie na fakturze adnotacji "odwrotne obciążenie" było błędem polskiej firmy. Błąd ten nie ma jednak dla Państwa większego znaczenia. Nie są Państwo obowiązani do rozliczenia VAT jako nabywca usługi transportowej, o której mowa. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Adnotacja "odwrotne obciążenie" powinna być umieszczana na fakturach dokumentujących dostawy towarów lub wykonanie usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT). Sytuacja taka ma miejsce najczęściej w przypadku faktur dokumentujących dostawy towarów i świadczenie usług poza terytorium kraju (gdy podatnikami są zagraniczni nabywcy towarów lub usług). Również niektóre faktury dokumentujące dostawy towarów i świadczenie usług na terytorium kraju powinny zawierać taką adnotację.
Jest to o tyle istotne, że miejsce świadczenia usługi transportowej, o której mowa, znajduje się w całości na terytorium Polski. Jest ustalane na zasadach ogólnych. Nie jest to bowiem żadna z usług transportowych, dla których miejsce świadczenia ustala się w sposób szczególny. W konsekwencji miejscem świadczenia tej usługi jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (art. 28b ust. 1 ustawy o VAT), a więc znajduje się ono na terytorium Polski.
UWAGA!
Adnotacja "odwrotne obciążenie" umieszczana jest na fakturach dokumentujących dostawę towaru lub wykonanie usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku jest nabywca.
Miejsce świadczenia usług transportu towarów
| Rodzaj usługi | Miejsce świadczenia | Uwagi | Podstawa prawna |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| Usługi transportu towarów świadczone na rzecz podatników | Ustalane zgodnie z zasadami ogólnymi, z pewnymi uwagami (patrz: Uwagi, kol. 3). Miejscem świadczenia jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej | Wyjątki dotyczą usług transportu: ● świadczonych na rzecz podatników krajowych w całości poza terytorium Unii Europejskiej - miejsce świadczenia takich usług znajduje się poza terytorium Unii Europejskiej ● świadczonych na rzecz podatników spoza Unii Europejskiej w całości na terytorium Polski - miejsce świadczenia takich usług znajduje się w całości na terytorium Polski | Art. 28b ust. 1-2; art. 28f ust. 1a ustawy o VAT |
| Usługi transportu towarów świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami | Miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości | Wyjątki dotyczą usług: ● transportu towarów, dla których rozpoczęcie i zakończenie transportu ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich - miejscem świadczenia takich usług jest miejsce, gdzie transport się rozpoczyna ● transportu międzynarodowego świadczonych środkami transportu morskiego lub lotniczego - miejscem świadczenia takich usług jest w całości terytorium kraju | Art. 28f ust. 2-5 ustawy o VAT; § 3 pkt 2 rozporządzenia w sprawie ustalania miejsca świadczenia i zwrotu podatku |
Nie było zatem właściwe umieszczenie przez polską firmę na fakturze adnotacji "odwrotne obciążenie". W przedstawionym przypadku nie ma bowiem miejsca żadna z określonych przepisami art. 17 ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8 ustawy o VAT sytuacji, w których podatnikami z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług są nabywcy. A zatem umieszczenie na fakturze adnotacji "odwrotne obciążenie" było nieprawidłowe.
Dodać jednak należy, że błąd ten nie ma dla Państwa żadnego znaczenia. Umieszczenie na fakturze adnotacji "odwrotne obciążenie" w żadnym razie nie zobowiązuje nabywcy do rozliczenia VAT. Adnotacja ta pełni jedynie rolę informacyjną, przy czym jednak nigdy nie należy wykluczać, że przekazywana poprzez jej umieszczenie lub nieumieszczenie informacja jest błędna. I tak:
1) nabywcy mogą być obowiązani do rozliczenia VAT z tytułu nabycia towarów lub usług, nawet jeżeli na otrzymanych przez nich fakturach nie ma adnotacji "odwrotne obciążenie" (jest to zresztą częsta sytuacja w przypadku faktur otrzymywanych od zagranicznych kontrahentów);
PRZYKŁAD
Polski podatnik A nabył od innego polskiego podatnika B odpady szklane, a więc towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT. Razem z odpadami podatnik A otrzymał "zwykłą" fakturę z VAT obliczonym według stawki 23% oraz bez adnotacji "odwrotne obciążenie". Mimo to podatnik A obowiązany jest do rozliczenia VAT jako nabywca (na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT).
2) nabywcy mogą nie być obowiązani do rozliczenia VAT z tytułu nabycia towarów lub usług, mimo że na otrzymanej przez nich fakturze znajduje się adnotacja "odwrotne obciążenie".
PRZYKŁAD
Polski podatnik A nabył od innego polskiego podatnika B zużyty olej (PKWiU 38.12.25.0), a więc towar, który nie jest wymieniony w załączniku nr 11 do ustawy o VAT. Razem z olejem podatnik A otrzymał fakturę bez VAT oraz z adnotacją "odwrotne obciążenie". Mimo to podatnik A nie jest obowiązany do rozliczenia VAT jako nabywca (nie jest bowiem spełniony jeden z warunków określonych przepisami art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT).
W przedstawionej w pytaniu sytuacji ma miejsce drugi ze wskazanych przypadków. A zatem mimo otrzymania faktury z adnotacją "odwrotne obciążenie" nie są Państwo obowiązani do rozliczania VAT jako nabywca usługi. Nie ma zatem dla Państwa większego znaczenia, czy polska firma skoryguje popełniony błąd poprzez wystawienie faktury korygującej usuwającej z faktury pierwotnej tę adnotację. Jeśli polska firma wystawi fakturę korygującą z naliczonym VAT będziecie mogli odliczyć z niej VAT na zasadach ogólnych.
Adnotacja "odwrotne obciążenie" a obowiązek rozliczenia VAT przez nabywcę
| Treść faktury | Spełnienie warunków określonych przepisami art. 17 ust. 1 pkt 4, 5, 7 lub 8 ustawy o VAT | Obowiązek rozliczenia VAT przez nabywcę |
| Zawiera adnotację "odwrotne obciążenie" | NIE | NIE |
| Nie zawiera adnotacji "odwrotne obciążenie" | TAK | TAK |
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 17 ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, art. 28b ust. 1, art. 28f oraz art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 312
Tomasz Krywan
prawnik, doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego, autor licznych publikacji
Czytaj także: "Faktury 2014" - dodatek specjalny do BV nr 3/2014 "VAT od usług transportowych" - BV nr 5/2014.
