PROBLEM

RADA

Nie ma bezpośrednich ograniczeń w zakresie terminu odpracowania wyjścia prywatnego, a zatem nie musi ono zostać odpracowane w tym samym miesiącu, w którym pracownik korzystał ze zwolnienia. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest odpracowanie wyjścia prywatnego w czasie trwającego okresu rozliczeniowego, w którym pracownik korzystał z takiego zwolnienia. Pracodawca może nakazać pracownikowi odpracowanie wyjścia prywatnego w godzinach nocnych.

UZASADNIENIE

Termin odpracowania wyjścia prywatnego wskazuje pracodawca. Nie ma jednak podstaw do ograniczania terminu odpracowania do miesiąca kalendarzowego, w którym miało miejsce wyjście prywatne. Miesiąc nie jest jednostką rozliczeniową czasu pracy. Taki charakter ma okres rozliczeniowy. To, że wynagrodzenie i jego składniki odnoszone są do okresu miesiąca, nie ogranicza pracodawcy możliwości wyznaczenia późniejszego terminu odpracowania zwolnienia, jeśli nadal będzie to niezakończony okres rozliczeniowy.

Odpracowanie wyjścia prywatnego w innym miesiącu będzie wpływało jedynie na wynagrodzenie za poszczególne miesiące. W miesiącu, w którym pracownik ze względu na prywatne zwolnienie nie przepracował pewnego przedziału czasu (w sytuacji przedstawionej w pytaniu - 4 godzin), otrzyma niższe wynagrodzenie, gdyż za czas zwolnienia nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. W miesiącu zaś, w którym "oddaje" pracodawcy ten czas, jego wynagrodzenie będzie nieco wyższe, ponieważ będzie obejmować także te dodatkowe 4 godziny.

UWAGA!

Pracodawca może wyznaczyć pracownikowi odpracowanie wyjścia prywatnego w innym miesiąc niż ten, w którym to wyjście miało miejsce.

Zatem do odpracowania wyjścia prywatnego może dojść w czasie okresu rozliczeniowego, w którym pracownik został zwolniony od pracy. Zdaniem części ekspertów nie ma też przeszkód, aby odpracowanie wyjścia prywatnego nastąpiło w kolejnym okresie rozliczeniowym. Odpracowanie wyjścia prywatnego nie jest bowiem uważane za pracę w godzinach nadliczbowych, dlatego nie trzeba go rekompensować w formie czasu wolnego lub dodatku do wynagrodzenia w ramach danego okresu rozliczeniowego. Jednak najbezpieczniej jest, aby odpracowanie wyjścia prywatnego miało miejsce w ramach tego samego okresu rozliczeniowego, w którym doszło do wyjścia. Przyjęcie dowolności w zakresie wyznaczania przez pracodawcę terminu odpracowania wyjścia prywatnego prowadziłoby do sytuacji utrzymywania pracowników - niekiedy przez bardzo długi czas - w niepewności i niewiedzy co do terminu odpracowania. Ponadto pracodawcy mogliby kumulować odpracowania wyjść prywatnych i następnie zlecać pracownikom ich odpracowywanie np. przez tydzień codziennie po kilka godzin.

Aby uniknąć nieporozumień z pracownikami, pracodawca może ustalić zasady odpracowania wyjść prywatnych w przepisach wewnątrzzakładowych, np. regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy. Mogą one być też ustalane każdorazowo na mocy porozumienia pracodawcy i pracownika.

Nie ma również ograniczenia, zgodnie z którym za wyjście prywatne w ciągu dnia można byłoby wyznaczyć pracownikowi jedynie odpracowanie tego wyjścia także w ciągu dnia. Pracodawca może zatem wyznaczyć w celu odpracowania termin nocny. Warto jednak zwrócić uwagę, że o ile czas odpracowania nie jest traktowany jako praca w godzinach nadliczbowych, a zatem nie powstaje w związku z tym prawo do dodatkowego wynagrodzenia za nadgodziny, o tyle nie ma wyłączenia w zakresie prawa do odrębnego świadczenia, jakim jest dodatek za pracę w porze nocnej (art. 151 § 2¹ Kodeksu pracy). Jeżeli więc odpracowanie będzie miało miejsce w godzinach nocnych, to za każdą z przypadających na porę nocną godzin pracownikowi będzie przysługiwać dodatek nocny. Wynosi on 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w nocy.

Należy jednak pamiętać, że odpracowanie wyjścia prywatnego nie może ograniczać prawa pracownika do minimalnego odpoczynku dobowego, wynoszącego nieprzerwanie 11 godzin na dobę, a także tygodniowego, wynoszącego nieprzerwanie 35 godzin w tygodniu (art. 151 § 2¹ Kodeksu pracy). Wynika z tego, że odpracowanie powinno mieć miejsce bezpośrednio po normalnych godzinach pracy (albo przed) lub ewentualnie w niedalekim ich odstępie.

PRZYKŁAD

Pracownik pracował w godz. od 8.00 do 16.00. Pracodawca wyznaczył mu 4 godziny odpracowania wcześniejszego zwolnienia z pracy na godz. od 19.00 do 23.00. Doba pracownicza tego pracownika kończy się o godz. 8.00 i do tej godziny musi mieć zapewniony ciągły, 11-godzinny odpoczynek dobowy. Czas odpracowania został zatem ustalony niezgodnie z przepisami. Maksymalnie pracownik musiałby zakończyć wykonywanie pracy o godz. 21.00, aby mieć zapewniony 11-godzinny odpoczynek dobowy.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 80, art. 132-133, art. 151 § 2¹, art. 151⁸ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 208

Marek Rotkiewicz

ekspert z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, prawa cywilnego i prawa Unii Europejskiej, autor ponad 1500 publikacji, szkoleniowiec, prowadzi działalność doradczą

CZYTAJ TAKŻE

"Jak dokumentować wyjścia prywatne pracowników po zmianie przepisów".