Odpracowywanie prywatnych wyjść przed 23 sierpnia 2013 r. nie było uregulowane i niejednokrotnie wiązało się z wykonywaniem przez pracowników pracy w godzinach nadliczbowych.

Procedura udzielania zwolnienia od pracy

Obowiązujące od 23 sierpnia 2013 r. przepisy Kodeksu pracy dotyczące odpracowywania tzw. wyjść osobistych pracowników wprowadzają konieczność pisemnego wniosku o udzielenie takiego zwolnienia. Pracownik powinien złożyć wniosek o udzielenie czasu wolnego przed planowanym skorzystaniem z takiego wyjścia, przy czym wniosek nie jest dla pracodawcy wiążący. Zwolnienie od pracy jest zatem możliwe dopiero po akceptacji wniosku przez zatrudniającego. Wypełnienie tej procedury umożliwia odpracowanie nieobecności nawet przekraczając dobową normę czasu pracy, które nie będzie w tym przypadku stanowiło pracy w godzinach nadliczbowych. Wyjścia osobiste pracodawca musi jednak uwzględniać w prowadzonej ewidencji czasu pracy.

PRZYKŁAD

Pracownik jest zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku w godz. od 6.00 do 14.00. Ponieważ w środę musiał udać się do urzędu, aby załatwić sprawy osobiste, złożył pracodawcy pisemny wniosek o zwolnienie go w tym dniu z pracy w godz. od 12.00 do 14.00. Na tym samym wniosku zaznaczył, że 2-godzinną nieobecność odpracuje pozostając w czwartek o 2 godziny dłużej w pracy, tj. do godz. 16.00. Jego praca w tygodniu została zaewidencjonowana przez pracodawcę następująco:

W takim przypadku pracownik przekroczył w czwartek obowiązującą go dobową normę czasu pracy o 2 godziny. Pracując w tym dniu przez 10 godzin nie wykonywał jednak (zgodnie z nowymi regulacjami) pracy w godzinach nadliczbowych. Nie należy mu się zatem za tę pracę żadne dodatkowe wynagrodzenie.

Naruszenie doby bez konsekwencji

Umożliwienie pracownikowi odrabiania wyjść osobistych, prowadzącego do przekroczenia dobowej normy czasu pracy, które nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych, nie daje jednak wprost odpowiedzi na pytanie, czy tak samo należy traktować wcześniejsze, naruszające dobę rozpoczęcie przez pracownika pracy. Biorąc pod uwagę ostatnią nowelizację przepisów o czasie pracy, należy przyjąć, że zamiarem ustawodawcy było też nadanie uprawnienia do naruszenia doby pracowniczej i ponowne rozpoczynanie przez pracownika pracy po raz kolejny w tej samej, niezakończonej dobie. Zaplanowane, wykorzystujące nową procedurę odrabianie wyjścia osobistego pracownika nie będzie zatem stanowiło naruszenia przepisów o czasie pracy nawet w przypadku, gdy odrobienie nieobecności w pracy będzie następowało przed godziną rozkładowego rozpoczynania pracy przez pracownika w danym dniu.

PRZYKŁAD

Pracownik miał wykonywać pracę zgodnie z grafikiem w całym tygodniu od poniedziałku do piątku w godz. od 8.00 do 16.00. Ponieważ w poniedziałek musiał się udać w godzinach porannych z dzieckiem do lekarza, złożył pracodawcy wniosek o zwolnienie z pracy w tym dniu w godzinach od 8.00 do 11.00. Tego dnia nie mógł dłużej pozostać w pracy, zatem we wniosku wskazał, że odrobi te 3 godziny przychodząc w piątek wcześniej do pracy. Jego praca w tygodniu została zaewidencjonowana w następujący sposób:

W takim przypadku w dobie, która rozpoczęła się dla pracownika zgodnie z harmonogramem w czwartek o godz. 8.00 i trwała do godz. 8.00 w piątek, przepracował on 11 godzin. W piątek, kiedy pracownik odpracowywał 3 godziny zwolnienia przychodząc wcześniej do pracy, wykonywał pracę w dobie czwartkowej, która rozpoczęła się o godz. 8.00 w tym dniu. Mimo przekroczenia dobowej normy czasu pracy o 3 godziny w czwartek, nie doszło do pracy nadliczbowej i pracownikowi nie przysługuje za nią dodatkowa gratyfikacja poza normalnym wynagrodzeniem za pracę.

Należy jednak w takim przypadku zwrócić szczególną uwagę na wykonywanie przez pracownika pracy w porze nocnej. Przepisy nie wyłączyły bowiem, przy odrabianiu osobistych wyjść, obowiązku wypłaty pracownikowi dodatków za pracę w porze nocnej, a jedynie dodatków za pracę nadliczbową. Gdyby zatem w ostatnim przykładzie pora nocna w zakładzie obejmowała godziny od 22.00 do 6.00, pracownikowi należałoby wypłacić dodatek za 1 godzinę pracy w porze nocnej w piątek, tj. od 5.00 do 6.00. Niewypłacenie tego dodatku stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, zagrożone grzywną.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 151 § 2¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1028

Aleksander P. Kuźniar

prawnik, wykładowca, autor ponad 150 publikacji z zakresu prawa pracy oraz komentarza do Kodeksu pracy, od 10 lat zajmuje się zawodowo prawem pracy

CZYTAJ TAKŻE

"Jak zapłacić za czas nieprzepracowany z powodu rozkładu czasu pracy w wydłużonych okresach rozliczeniowych w różnych systemach wynagradzania" - MPPiU nr 18/2013; dostępny na www.mp.infor.pl