Powołanie prezesa zarządu, zgodnie z regulacjami Kodeksu spółek handlowych, oznacza powierzenie mu funkcji. Organ powołujący na prezesa zarządu spółki tworzy tzw. stosunek organizacyjny między spółką a osobą powołaną. Stosunek ten charakteryzuje się tym, że mimo stworzenia więzi prawnej między wymienionymi wyżej podmiotami nie powoduje on w konsekwencji nawiązania stosunku pracy lub stosunku cywilnego, regulującego kwestię wykonywania czynności w imieniu spółki. Przez samo powołanie uchwałą wspólników prezes zarządu spółki nie staje się więc pracownikiem, zleceniobiorcą czy osobą prowadzącą działalność pozarolniczą. Sąd Najwyższy w wyroku z 28 lipca 1999 r. (I PKN 171/99, OSNP 2000/21/785) orzekł, że:

(...) Powołanie członka zarządu spółki przez właściwy organ nie zawsze oznacza nawiązanie stosunku pracy w drodze powołania w rozumieniu art. 68 k.p., lecz może być tylko powierzeniem funkcji organu spółki. Obowiązek członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykonywania czynności związanych z prowadzeniem spraw spółki może wynikać bezpośrednio z art. 201 § 2 k.h., jeżeli nie została z nim zawarta umowa o pracę lub inna umowa (...).

Wynagrodzenie wypłacane prezesowi zarządu pracującemu jedynie na podstawie powołania nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Akt powołania dokonany na mocy postanowień Kodeksu spółek handlowych nie jest wymieniony jako tytuł do objęcia ubezpieczeniami w ZUS (art. 6 ustawy systemowej). Nie ma też znaczenia, czy prezes zarządu jest Polakiem, czy obcokrajowcem oraz w jakiej walucie pobiera wynagrodzenie.

UWAGA!

Wynagrodzenie prezesa zarządu wykonującego swoje obowiązki jedynie na podstawie aktu powołania nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Takie stanowisko zajął ZUS, który w interpretacji indywidualnej z 28 czerwca 2013 r. (znak: DI/100000/451/763/2013) wskazał że:

(...) Zgodnie z art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Powołanie jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego, np.: umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli spółki zależy, czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu (...). Treść przepisu art. 6 oraz powiązanych art. 11 i art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwala uznać, iż powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu spółki - członka zarządu (na podstawie art. 201 k.s.h.) nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (...).

Od wynagrodzenia przysługującego prezesowi zarządu pełniącemu swoją funkcję na podstawie aktu powołania nie nalicza się również składki zdrowotnej. (art. 66 ustawy zdrowotnej).

Odpowiedzi na pytania Czytelników

Czy dyrektor, który jednocześnie pełni rolę prezesa w firmie, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów?

Jeśli mamy do czynienia z sytuacją, w której zadania dyrektora są realizowane na podstawie stosunku pracy, wówczas wynagrodzenie wypłacane z tego tytułu podlega obowiązkowo składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników. Jeżeli zaś zatrudniony na stanowisku dyrektora dodatkowo uzyskuje zapłatę za funkcję prezesa zarządu sprawowaną jedynie na podstawie aktu powołania, to od tej zapłaty nie powinny być naliczane żadne składki ZUS. Decydujące jest więc wyraźne wyodrębnienie obowiązków, jakie dana osoba wykonuje jako dyrektor (w ramach stosunku pracy) od zadań związanych z funkcją prezesa spółki wyłącznie na podstawie powołania. Jeżeli jednak zadania dyrektora i prezesa zarządu są realizowane w ramach stosunku pracy (wynikają z pracowniczego zakresu obowiązków), to należności wynikające z pełnienia obu funkcji należy uwzględnić w podstawie składek na ubezpieczenia pracownicze. W kontekście ubezpieczeń społecznych niezwykle istotne jest, na podstawie jakiego stosunku prawnego wykonuje on swoje obowiązki i czy konkretne funkcje sprawowane w danej firmie są od siebie wyodrębnione, czy nie.

Czy powierzenie funkcji prezesa zarządu może się odbyć na podstawie umowy o pracę?

Tak. Prezes zarządu może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę pod warunkiem, aże takie zatrudnienie będzie spełniało przesłanki stosunku pracy, o których mowa w art. 22 § 1 Kodeksu pracy. Należności z tytułu pełnienia funkcji prezesa na podstawie umowy o pracę stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 6, art. 8 ust. 6, art. 11-12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 1442

● art. 66 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1290

● art. 201 § 2 i § 4 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 1030

● art. 22 § 1, art. 68 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1028

Mariusz Pigulski

ekspert i praktyk, od ponad 12 lat zajmujący się prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej