PROBLEM

Spółka z o.o. ma dwóch wspólników. Osoby te są równocześnie jedynymi wspólnikami w spółce jawnej. Prezes zarządu spółki z o.o. jest jedyną osobą uprawnioną do reprezentowania i prowadzenia spraw spółki, ponadto jest zatrudniony w tej spółce na umowę o pracę. Czy z tytułu posiadania statusu wspólników spółki z o.o. osoby te powinny opłacać składkę zdrowotną?

ROZWIĄZANIE

Jeżeli spółka z o.o. ma więcej niż jednego wspólnika, w zakresie ubezpieczeń społecznych żaden z nich nie jest traktowany jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Oznacza to, że za takie osoby nie należy opłacać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Do ustalenia obowiązku ubezpieczeniowego nie ma znaczenia fakt, że prezes zarządu spółki z o.o. jest jedyną osobą uprawnioną do reprezentowania spółki z o.o. i do prowadzenia jej spraw.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność, za które uważa się m.in. wspólników spółki jawnej oraz wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 8 ust. 6 ustawy systemowej). Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność, podlega ponadto obowiązkowo ubezpieczeniom wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolnie może podlegać jedynie ubezpieczeniu chorobowemu.

Płatnikiem składek za wspólnika jednoosobowej spółki jest on sam jako osoba fizyczna, a nie spółka. Wspólnik powinien zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego jako płatnik składek - składając druk ZUS ZFA i jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. druk - ZUS ZUA z kodem 05 43 xx.

Natomiast spółka powinna zgłosić się do ZUS jako płatnik składek na druku ZUS ZPA i zgłosić do ubezpieczeń zatrudnione osoby (pracowników, zleceniobiorców).

Składki na ubezpieczenia społeczne taka osoba opłaca od zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2012 r. - 2115,60 zł.).

Natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. powinien opłacać od zadeklarowanej podstawy nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2011 r., włącznie z wypłatami z zysku (w 2012 r. - 2828,31 zł).

Taka osoba powinna wykazywać należną za siebie składkę w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Z obowiązku składania tej deklaracji będzie zwolniona, jeżeli nic nie uległo zmianie w stosunku do danych wykazanych w poprzedniej deklaracji (art. 47 ust. 2a - 2b ustawy systemowej).

Należy podkreślić, że osoba, która jednocześnie prowadzi kilka rodzajów pozarolniczej działalności, np. jest wspólnikiem spółki jawnej i wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o., jest obowiązkowo objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności. Nie dotyczy to ubezpieczenia zdrowotnego. Osoba, która jednocześnie jest wspólnikiem w spółce jawnej oraz wspólnikiem w jednoosobowej spółce z o.o., jest zobowiązana do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 82 ust. 4 - 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

WAŻNE

Osoba, która jednocześnie jest wspólnikiem w spółce jawnej oraz wspólnikiem w jednoosobowej spółce z o.o., jest zobowiązana do opłacania dwóch składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Zarówno obowiązek ubezpieczeń społecznych, jak i ubezpieczenia zdrowotnego dotyczy osoby, która w spółce z o.o. ma status jedynego wspólnika. Gdy wspólników jest dwóch, żaden z nich w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego nie jest traktowany jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Zatem wspólnicy takiej spółki nie są zobowiązani do opłacania żadnych składek z tego tytułu.

Przepisy Kodeksu spółek handlowych (dalej KSH) nie nakładają na wspólnika spółki z o.o. obowiązku, ale i nie dają mu uprawnienia do prowadzenia i reprezentowania spraw spółki. Wspólnicy zobowiązani są jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki (art. 151 § 3 KSH). Organem, który prowadzi i reprezentuje spółkę, jest zarząd. Mogą być do niego powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Wobec tego uprawnienie do prowadzenia spraw spółki wynika z tego, że dana osoba jest członkiem zarządu, a nie z faktu, że jest wspólnikiem. Gdy dana osoba została powołana na członka zarządu na podstawie uchwały organów statutowych, nie podlega z tego tytułu żadnym ubezpieczeniom. Jeżeli natomiast z taką osobą zostanie dodatkowo zawarta umowa, podlega ona ubezpieczeniom w zależności od rodzaju umowy. Jeżeli dojdzie do zawarcia umowy o pracę, osoba ta będzie podlegała ubezpieczeniom jako pracownik, a jeżeli została podpisana umowa zlecenia - jako zleceniobiorca.

Przy zawieraniu umowy z członkiem zarządu spółka powinna przestrzegać zasad reprezentacji wynikających z KSH. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 KSH).

W wyroku z 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt I UK 162/08) Sąd Najwyższy stwierdził, że: (...) wspólnik dwuosobowej spółki z o.o., który w charakterze pracownika osobiście zarządza zakładem pracy w imieniu takiego pracodawcy (art. 31 KP w zw. z art. 22 § 1 i § 11 KP), jest obowiązkowo objęty pracowniczym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym (...).

WAŻNE

Wspólnik dwuosobowej spółki. z o.o., który w charakterze pracownika osobiście zarządza zakładem pracy w imieniu takiego pracodawcy (art. 31 Kodeksu pracy w zw. z art. 22 § 1 i § 11 Kodeksu pracy) jest obowiązkowo objęty pracowniczym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W uzasadnieniu wyroku sąd uznał, że wyłączenie wspólnika zatrudnionego w spółce na podstawie umowy o pracę z pracowniczego ubezpieczenia społecznego i przypisanie mu innego tytułu ubezpieczenia społecznego (osoby prowadzącej pozarolniczą działalność) nie miało usprawiedliwionej podstawy prawnej, zważywszy że na gruncie przepisów prawa ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uznaje się wyłącznie wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. Gdy dana osoba jest wspólnikiem innego podmiotu (dwuosobowej spółki z o.o.), to na podstawie wskazanego przepisu ubezpieczeń społecznych nie przysługuje jej status osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, która podlegałaby z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji wyłączenie jej z pracowniczego ubezpieczenia społecznego stwarzało, zdaniem sądu, niedopuszczalny stan niepewności co do prawa ubezpieczonego do podlegania właściwemu tytułowi ubezpieczeń społecznych w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych na rzecz spółki z o.o.

Jeżeli zatem prezes jest zatrudniony na podstawie stosunku pracy w spółce z o.o., a umowa o pracę została zawarta zgodnie z art. 210 KSH i spełnia przesłanki określone w art. 22 Kodeksu pracy (m.in. wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i w czasie wyznaczonym przez pracodawcę), to spółka z o.o. jako pracodawca powinna zgłosić go do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem 01 10 xx (pracownik) i od wypłacanego mu wynagrodzenia rozliczać oraz opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

W sytuacji gdy wynagrodzenie z umowy o pracę byłoby równe co najmniej minimalnemu (w 2012 r. - 1500 zł) bez względu na wymiar czasu pracy takiej osoby, wówczas z tytułu prowadzenia działalności w ramach spółki jawnej należna byłaby tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne, a ubezpieczenia emerytalne i rentowe miałyby dobrowolny charakter. Drugi ze wspólników spółki z o.o., który w spółce nie został zatrudniony na podstawie umowy o pracę czy umowy zlecenia, w dalszym ciągu powinien opłacać za siebie składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności jako wspólnik spółki jawnej.

Michał Jarosik

specjalista ds. ubezpieczeń społecznych

PODSTAWA PRAWNA

● art. 6, art. 8, art. 11, art. 13, art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.)

● § 1 ust. 1 pkt 1, pkt 7, pkt 15 i załączniki nr 1, nr 7 i nr 15 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. Nr 186, poz. 1444 ze zm.)

● art. 82 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.)

● art. 151, art. 210 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.)

● art. 22 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)