Od nowego roku obowiązek ubezpieczeń społecznych obejmuje członków rad nadzorczych, wynagradzanych z tytułu pełnienia tej funkcji. Podmiot mający powołany organ w postaci rady nadzorczej w Polsce będzie zgłaszał do ubezpieczeń społecznych wynagradzanego członka rady bez względu na to, czy zamieszkuje w Polsce, czy nie. Miejsce zamieszkania członka rady nadzorczej nadal będzie decydowało o obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego (tak jak dotychczas).

Osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (dodany pkt 22 do art. 6 ust. 1 ustawy systemowej), w czasie pomiędzy dniem powołania na członka rady nadzorczej a dniem zaprzestania pełnienia tej funkcji (nowy pkt 17 w art. 13 ustawy systemowej). Nie podlegają natomiast z mocy ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu i chorobowemu.

UWAGA!

Jeżeli członek rady nadzorczej nie pobiera wynagrodzenia, z tego tytułu nie powinien być zgłaszany do ubezpieczeń społecznych.

PRZYKŁAD

W listopadzie 2014 r. w spółce akcyjnej ROBEX została powołana rada nadzorcza, do której zostało wybranych 5 osób. Członkowie rady otrzymują wynagrodzenie. Wśród nich jest obywatel Słowacji sprawujący swoją funkcję w Polsce. Wszyscy członkowie rady muszą zostać zgłoszeni do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych od 1 stycznia 2015 r.

Płatnicy, u których powołanie rady nadzorczej zostało przewidziane przez ustawę obowiązkowo bądź fakultatywnie i którzy wynagradzają ich za udział w tych radach, muszą dokonać zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych członków tych rad.

1. Członek rady nadzorczej a inne tytuły do ubezpieczeń społecznych

Członek rady pobierający wynagrodzenie i posiadający jeszcze inny tytuł do ubezpieczeń społecznych musi zostać również zgłoszony do tych ubezpieczeń jako członek rady nadzorczej (dodany ust. 9 do art. 9 ustawy systemowej). Nie ma przy tym znaczenia wysokość podstawy wymiaru składek osiąganej z innego tytułu, a także posiadanie prawa do emerytury lub renty. Okoliczności te nie będą zwalniały członka rady nadzorczej z obowiązku zapłaty składek od przychodów osiąganych z tytułu pełnienia tej funkcji (nowe brzmienie art. 9 ust. 4 ustawy systemowej).

PRZYKŁAD

Kamil K. (emeryt) jest pracownikiem spółki cywilnej. Zatrudniony jest na pełny etat. Dodatkowo powołano go na członka rady nadzorczej (otrzymuje wynagrodzenie) w spółce z o.o. Od 1 stycznia 2015 r. spółka z o.o. musi zgłosić go do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

2. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne członków rad nadzorczych

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za członków rady powinny być odprowadzane od przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskiwanego przez nich z tytułu pełnienia tej funkcji (dodany pkt 10 do art. 18 ust. 4 ustawy systemowej).

Z podstawy wymiaru składek członka rady należy wyłączać przychody określone w rozporządzeniu składkowym, tj. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Ministerstwo Pracy przygotowało odpowiedni projekt objęcia przepisami tego rozporządzenia także członków rady).

SŁOWNICZEK

Przychodem członka rady w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przychód otrzymywany przez osobę należącą do składu rady nadzorczej, niezależnie od sposobu jej powoływania.

- art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

PRZYKŁAD

Od 1 stycznia 2015 r. Adrian C. został powołany do rady nadzorczej w spółdzielni pracy. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 2000 zł otrzymuje również diety z tytułu zwrotu kosztów podróży na posiedzenia rady w wysokości 30 zł za podróż (wysokość określona w rozporządzeniu Ministra Pracy). W tej sytuacji w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy uwzględnić przychód za styczeń, bez uwzględnienia zwrotu kosztów podróży, czyli 2000 zł.

3. Składki na ubezpieczenie zdrowotne członka rady nadzorczej - po zmianach w ustawie zdrowotnej

Członek rady nadzorczej mający miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nadal podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. W tym zakresie nic się od 1 stycznia 2015 r. nie zmieniło. W dalszym ciągu do ubezpieczenia zdrowotnego należy więc zgłaszać członków rady nadzorczej, którzy zamieszkują w Polsce, nawet jeśli nie otrzymują żadnego przychodu z tytułu tej funkcji.

Zmiana przepisów dotyczy natomiast zasad ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za członków rad objętych ubezpieczeniami społecznymi. W przypadku członków rad nadzorczych objętych ubezpieczeniami społecznymi składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być bowiem ustalana od podstawy wymiaru składek społecznych, po potrąceniu składek emerytalnej i rentowych w części finansowanej przez ubezpieczonego (nowe brzmienie art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej). W przypadku członków rad nadzorczych nieotrzymujących wynagrodzenia (tak jak dotychczas) zarówno podstawa wymiaru składek, jak i składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi "0".

UWAGA!

Do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne członka rady nadzorczej nie będą wliczane takie składniki przychodu, jak m.in. zwrot kosztów podróży, do wysokości określonej w przepisach o podróżach służbowych.

4. Zgłoszenie do ubezpieczeń i rozliczenie składek za członka rady nadzorczej

Obowiązek zgłoszenia członków rad do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych obciąża podmioty, w których działają rady (nowo dodana lit. zb do art. 4 pkt 2 ustawy systemowej). Termin na dokonanie zgłoszeń to ogólny termin 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń. W przypadku członków rady zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego przed 1 stycznia 2015 r. płatnicy powinni dokonać ich przerejestrowania (art. 36 ust. 14 ustawy systemowej). W tym celu powinni przekazać do ZUS dokument ZUS ZWUA wyrejestrowujący członka rady nadzorczej z ubezpieczenia, a następnie przekazać ZUS ZUA i zgłosić członka rady nadzorczej do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i zdrowotnego. Przerejestrowania należy dokonać w terminie do 8 stycznia 2015 r. W dokumentach ZUS ZUA należy podać nowe kody tytułów ubezpieczenia dla członków rady. Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie druków przekazywanych do ZUS (do dnia oddania do druku Mk niepublikowanego w Dz.U.) kody te są następujące:

Tabela. Kody tytułów ubezpieczeń członków rad nadzorczych

PRZYKŁAD

Spółka akcyjna, w której powołano radę nadzorczą przed 2015 r., rozliczała do tej pory za członków rady składki zdrowotne. Obecnie zgłasza ich do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego zgodnie z poniższym wzorem:

ZUS ZWUA:

ZUS ZUA:

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 1 i 3 ustawy z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (ustawa podpisana przez Prezydenta oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw)

● art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 4, art. 13, art. 18 ust. 4, art. 36 ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 1442; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662

● art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1491

● § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów - do dnia oddania do druku Mk niepublikowanego w Dz.U.

● pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 24 października 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - do dnia oddania do druku Mk niepublikowanego w Dz.U.

● art. 13 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662

Andrzej Okułowicz

prawnik, ekspert i praktyk, od wielu lat zajmujący się prawem ubezpieczeń społecznych