Publikujemy fragment listu z przykładowym katalogiem cech charakterystycznych dla transakcji wykorzystywanych w oszustwach w VAT. Pełna treść listu jest dostępna wraz z bieżącym numerem Mk.

(...) Zawarty w niniejszym liście katalog cech charakterystycznych dla transakcji wykorzystywanych w oszustwach w podatku VAT jest tylko wyliczeniem przykładowym i nie może być traktowany jako wykaz bezwzględnych przejawów oszustwa. Ideą wskazania pewnych, powtarzających się elementów jest poinformowanie przedsiębiorców o istniejącym ryzyku, a także umożliwienie zachowania wzmożonej ostrożności. Przedsiębiorca, oceniając wiarygodność kontrahenta i rzeczywisty charakter transakcji, powinien kierować się standardami biznesowymi, z uwzględnieniem specyfiki rynku i realiów ekonomicznych, jak również doświadczeniem wynikającym z prowadzenia działalności gospodarczej.

Wartość informacyjna niniejszego listu nakierowana jest na zwiększenie bezpieczeństwa uczciwej działalności gospodarczej. (...)

Charakterystyczne, najczęściej powtarzające się cechy transakcji wykorzystywanych w procederze oszustwa (pojedyncze cechy z poniższego wykazu nie muszą automatycznie stanowić przejawu oszustwa):

● dostawcą jest nowo powstała firma, z najniższym kapitałem zakładowym, a jej właścicielem lub reprezentantem jest osoba bez doświadczenia w branży, często obcokrajowiec (pochodzący z krajów trzecich, spoza UE),

● podmiot, szczególnie przy dużej skali działalności, zgłasza siedzibę firmy pod adresem, pod którym brak jest oznak prowadzenia działalności gospodarczej (tzw. wirtualne biuro) lub w wynajętym lokalu mieszkalnym,

● dostawcy i odbiorcy w łańcuchu dostaw często zmieniają się bez żadnego ekonomicznego uzasadnienia (pojawiają się nowe firmy, ponownie uruchamiane są przedsiębiorstwa po zmianach udziałowców),

● występuje "odwrócony łańcuch obrotu". Na normalnie funkcjonującym rynku zazwyczaj towar sprzedawany jest od producenta, poprzez duże hurtownie i następnie mniejszych dystrybutorów, do sprzedawcy detalicznego. W obrocie dokonywanym z zamiarem oszustwa w VAT towar jest sprzedawany przez szereg mniejszych podmiotów do dużych dystrybutorów, którzy dokonują wywozu tego towaru poza granice RP,

● towary są oferowane w dużych ilościach, a partie towarów z reguły nie są dzielone,

● towary mają wysoką wartość, często ich cena jednostkowa jest niższa od ceny rynkowej,

● dostawca nie dąży do zawarcia kontraktu handlowego przewidującego dłuższą współpracę,

● towary często nie są ubezpieczane, mimo ich wysokiej wartości,

● organizatorzy procederu, bez wyraźnego powodu wskazują, od kogo towar można/trzeba kupić albo do kogo można/należy sprzedać,

● niestandardowo, biorąc pod uwagę wartość transakcji, krótkie terminy płatności, transfer środków finansowych, na kolejnym etapie, najczęściej na rachunki bankowe w krajach trzecich,

● w oszustwo są zaangażowane podmioty z co najmniej dwóch krajów członkowskich UE, wykazujące transakcje wewnątrzwspólnotowe (handel transgraniczny),

● nieuzasadniona, duża liczba podmiotów biorących udział w obrocie (w normalnych warunkach rynek dąży do wyeliminowania zbędnych pośredników w obrocie, by uzyskać jak najwyższą marżę, natomiast w oszustwie podatkowym łańcuch obrotu jest nienaturalnie długi),

● marże na transakcjach są (stosunkowo) niskie dla większości firm w łańcuchu i często stanowią stałe kwoty, a negocjacje cenowe z reguły nie mają miejsca,

● towar, przez kolejne etapy obrotu, zazwyczaj przechowywany jest w tym samym centrum logistycznym, a nie pod adresem sprzedawcy,

● zachodzi szybka wymiana handlowa, towary są odsprzedawane natychmiastowo bez magazynowania. (...)

Źródło: List ostrzegawczy do przedsiębiorców o zagrożeniu oszustwami w zakresie podatku VAT, zidentyfikowanymi w obrocie elektroniką, Warszawa, 25 sierpnia 2014 r.; opubl. na www.mf.gov.pl

Od redakcji:

MF poinformował też o możliwości zgłaszania do kontroli skarbowej przypadków zetknięcia się z opisanym w liście procederem. Zgodnie z informacją MF o wszelkich próbach uwikłania przedsiębiorcy w oszukańczy proceder należy informować niezwłocznie służby kontroli skarbowej, pod adresem kontrola.skarbowa@mofnet.gov.pl, lub organy ścigania.

Ewa Sławińska

prawnik, redaktor naczelna "MONITORA księgowego"