Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT oraz art. 12 ust. 3 ustawy o CIT). Co do zasady więc ustawodawca nie wiąże obowiązku podatkowego z momentem faktycznego otrzymania pieniędzy. Brak należności ze sprzedaży może powodować konieczność zapłaty podatku przy jednoczesnym braku fizycznego wzbogacenia majątkowego przez wierzyciela.

Kosztem podatkowym może być nieuregulowana i nieprzeterminowana wierzytelność, właściwie udokumentowana i zaliczona wcześniej do należnych przychodów z działalności gospodarczej. Czynione jest to poprzez:

● bilansowy odpis aktualizujący wartość należności, jeżeli ich nieściągalność jest uprawdopodobniona, lub

● udokumentowanie nieściągalności wierzytelności, lub

● umorzenie wierzytelności.

Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności objętej odpisem aktualizującym możliwe jest w szczególności, jeżeli (art. 23 ust. 3 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o CIT):

● dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku albo

● zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo

● wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo

● wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

UWAGA

Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności i odpis aktualizujący nie są udokumentowaniem nieściągalności wierzytelności. W celu uzyskania stałego rozwiązania przedsiębiorca powinien podjąć działania zmierzające do umorzenia wierzytelności lub potwierdzenia jej nieściągalności.

Udokumentowaniem nieściągalności wierzytelności jest (art. 23 ust. 2 ustawy o PIT, art. 16 ust. 2 ustawy o CIT):

● postanowienie o nieściągalności uznane przez wierzyciela za odpowiadające stanowi faktycznemu, wydane przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

● postanowienie sądu o:

● oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub

● umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, lub

● ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo

● protokół sporządzony przez podatnika, stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Z umorzeniem wierzytelności mamy do czynienia najczęściej wówczas, gdy koszty jej dochodzenia znacznie przewyższają korzyści. W związku z tym przedsiębiorca może zwolnić dłużnika z długu i zaliczyć wartość nieodzyskanej należności do koszów podatkowych, do wysokości ówcześnie zarachowanych przychodów należnych (art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o CIT).

Koszty sądowe...

Dochodzenie swoich praw na drodze postępowania sądowego niesie ze sobą konieczność poniesienia określonych opłat i wydatków, np. związanych z obsługą prawną.

Zasady i tryb pobierania kosztów sądowych w sprawach cywilnych oraz wysokość opłat sądowych określa ustawa o kosztach sądowych. W jej świetle do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest, co do zasady, strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Opłata sądowa w sprawach o prawa majątkowe, a więc również od pozwu o zapłatę należności, wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł (art. 13 ustawy o kosztach sądowych). Warto jednak dodać, że gdy wartość przedmiotu sporu wynika z umowy i nie przekracza 10 000 zł, podlega uproszczonemu postępowaniu sądowemu, od którego stała opłata sądowa wynosi od 30 do 300 zł (art. 28 ustawy o kosztach sądowych).

Kwota poniesionych wydatków jest w praktyce zwracana wygrywającemu przez przegrywającego na podstawie wyroku sądu. Wśród kosztów tych mogą się znaleźć również wydatki poniesione na obsługę prawną. Rzeczywista wartość wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego ustalana jest w indywidualnej umowie z klientem i nie sposób określić dolnych i górnych granic kwotowych. W praktyce wygrywającemu zwrócone mogą być jedynie koszty obsługi prawnej oszacowane na podstawie tzw. stawek minimalnych uzależnionych od wartości przedmiotu sprawy. Sądy w określonych przypadkach mogą zasądzić wyższą opłatę za czynności radcy prawnego lub adwokata, jednak robią to bardzo rzadko.

... w księgach wierzyciela

Koszty sądowe poniesione przez wierzyciela są zaliczane do kosztów podatkowych zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Oznacza to, że muszą to być wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT i odpowiednio art. 23 ustawy o PIT.

Po stronie wierzyciela koszty sądowe stanowią niewątpliwie wydatki racjonalne i ekonomicznie uzasadnione. Służą one bowiem przede wszystkim zabezpieczeniu źródła przychodów. Co istotne, nie zostały one również wyłączone z kosztów podatkowych, w związku z tym ich poniesienie wpływa z całą pewnością na rachunek podatkowy wierzyciela. Podobne stanowisko prezentują również organy skarbowe.

Koszty sądowe i koszty obsługi prawnej związane z prowadzonym przez Spółkę procesem, mają na celu ochronę jej interesów prawnych. Są to koszty pośrednio związane z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą, poniesione w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Wobec powyższego, przedmiotowe wydatki - niezależnie od rezultatu procesu - mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych Spółki (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 lutego 2009 r., nr ITPB3/423-675/08/DK).

Koszty sądowe zaliczane są do pośrednich kosztów podatkowych związanych z ogólnym funkcjonowaniem podmiotu gospodarczego. W związku z tym są potrącalne w dacie ich poniesienia. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Należy również dodać, że ewentualnie zasądzony zwrot od dłużnika kosztów sądowych powinien zostać rozpoznany jako przychód podatkowy w dacie ich faktycznego otrzymania (zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT). Takie też stanowisko zaprezentował m.in. Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu w interpretacji z 23 maja 2005 r. (nr ZD/406-43/CIT/05):

(...) koszty sądowe zasądzone na rzecz Podatnika w związku z dochodzeniem przez niego wierzytelności związanych z działalnością gospodarczą, powinny zostać zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu w oparciu o regulacje art. 12 ust. 1 ustawy o CIT.

Dla celów bilansowych koszty oraz przychody związane z dochodzeniem należności na drodze sądowej, jako pośrednio związane z działalnością operacyjną, zaliczane są do pozostałych kosztów lub przychodów operacyjnych.

Koszty skierowania do sądu sprawy o dochodzenie wierzytelności odnoszone są w momencie ich poniesienia w pozostałe koszty operacyjne. Do momentu zakończenia sprawy sądowej nie stanowią one należności od dłużnika, w związku z tym nie stanowią podstawy do dokonania odpisów aktualizujących. Należy jednak dodać, że inaczej jest z należnością główną. Należności dochodzone na drodze sądowej są obarczone ryzykiem niespłacalności i zachodzi obawa, że nie przyniosą one korzyści ekonomicznych, a więc podstawowego przymiotu aktywów (art. 3 ust. 1 pkt 12 uor). Uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty, jednostka powinna więc dokonać ich aktualizacji poprzez odpis aktualizujący należności, z zastosowaniem przepisów art. 35b ust. 1 pkt 3 uor.

PRZYKŁAD 1

Spółka X posiada nieprzeterminowaną należność od firmy Y na kwotę 20 000 zł netto plus 23% VAT. W związku z brakiem uregulowania należności wskazywanych w przesyłanych monitach firma skierowała sprawę na drogę postępowania sądowego. Spółka X (wierzyciel) poniosła koszty opłat sądowych w kwocie 200 zł oraz koszty zastępstwa procesowego, ustanawiając pełnomocnika w osobie radcy prawnego, na kwotę 2000 zł netto. Oba poniesione wydatki spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu w dacie ich poniesienia. W przypadku wygrania sprawy spółka zaliczy do przychodów faktycznie zwrócone, poniesione wcześniej koszty sądowe - w kwocie wynikającej z wyroku sądu i faktycznie wyegzekwowanej od dłużnika.

... w księgach dłużnika

Uznanie kosztów sądowych ponoszonych przez dłużnika za koszty podatkowe może okazać się kwestią sporną. W świetle wskazanych uregulowań art. 15 ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 22 ust. 1 ustawy o PIT w przypadku dłużnika sądzącego się z wierzycielem spełnienie wymogów tam wskazanych może być trudne. Dlatego ponosząc tego typu wydatki, przedsiębiorcy-dłużnicy powinni kierować się rozsądkiem i indywidualną oceną pod względem związku tych wydatków z prowadzoną działalnością gospodarczą.

UWAGA

Organy skarbowe stoją na stanowisku, że koszty sądowe dłużnika generalnie nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Nie są bowiem kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów czy zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.

Dotyczy to zarówno kosztów ponoszonych przez samego dłużnika, jak i kosztów zwróconych wierzycielowi w wyniku zasądzenia ich przez sąd. Zdaniem organów podatkowych możliwość zaliczania kosztów sądowych do kosztów uzyskania przychodów przez dłużnika uzależniona jest od tego, czy ich poniesienie miało na celu obronę przed bezpodstawnie kierowanymi roszczeniami wierzyciela, czy też miały one związek wyłącznie z nieuregulowaniem zobowiązań wobec dostawców. Stanowisko takie prezentuje m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 1 grudnia 2009 r. (nr IBPBI/2/423-1037/09/BG):

Spółka nie wywiązywała się ze swoich zobowiązań wobec dostawców, a koszty sądowe zasądzone były w związku z niewykonaniem przez Wnioskodawcę zobowiązań. Zatem należy uznać, iż koszty sądowe poniesione przez Wnioskodawcę nie pozostawały w związku z uzyskiwanymi przychodami i nie miały na celu zachowania źródła przychodów. Poniesione wydatki, jakimi są koszty sądowe obejmujące zwrot opłat i kosztów sądowych, zastępstwa procesowego nie przyczyniły się w żaden sposób do uzyskanego przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej. Nie były to również normalne koszty funkcjonowania Wnioskodawcy. Zasądzone koszty były efektem niewykonania zobowiązań wobec dostawców. Wydatki te nie spełniają więc warunku kosztów poniesionych w celu zachowania oraz zabezpieczenia źródła przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, albowiem były one następstwem niewykonania przez Wnioskodawcę ciążących na nim zobowiązań.

Warto dodać, że wskazane i popularne stanowisko organów skarbowych jest często oparte na archiwalnym piśmie Ministra Finansów z 23 października 1995 r. (nr PO 3/722-459/95), w którym nie uznano podatkowo kosztów procesu poniesionych przez samego dłużnika, jak i zwróconych wierzycielowi w wyniku zasądzenia ich przez sąd. Będzie jednak tak, gdy dłużnik, w sposób nieuzasadniony, wdaje się w spór przed sądem i ponosi z tego tytułu koszty. Ma to bowiem na celu wyłącznie opóźnienie terminu spłaty zobowiązania.

Koszty sądowe ponoszone przez dłużnika, a dotyczące sporów z wierzycielem, generalnie nie stanowią kosztu uzyskania przychodów. Nie będzie tak jednak, jeśli poniesione koszty mają na celu ochronę interesów dłużnika, a nie celowe przeciągnięcie terminu spłaty zobowiązania. Bez znaczenia jest natomiast końcowe rozstrzygnięcie sprawy, tj. wygrana bądź przegrana. Istotne w tym względzie są racjonalne argumenty dłużnika.

W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy wierzyciel domaga się świadczeń, które są nieracjonalne i niekorzystne dla dłużnika. W efekcie zmuszają dłużnika do podjęcia obrony. Dlatego w niektórych przypadkach obiektywne przesłanki (prawne i faktyczne) ponoszenia kosztów sądowych umożliwią ich rozliczenie w rachunku podatkowych. Co istotne, pogląd ten popierają również organy skarbowe oraz sądy administracyjne. Na przykład w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 12 października 2007 r. (nr 1401/BP-I/4210-76/07/ICh/PP-I) czytamy:

Działanie Podatnika mające na celu obronę przed zarzutami wierzyciela jest ekonomicznie uzasadnione. Jednocześnie należy zauważyć, że ustawodawca nie wyłączył tego rodzaju wydatków z kosztów uzyskania przychodów, których katalog znajduje się w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT (zob. też interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 22 października 2008 r., nr ITPB3/423-44/07/08-S/DK, oraz interpretację Izby Skarbowej w Gdańsku z 12 listopada 2007 r., nr BI/4218-0037/07).

Z kolei w wyroku WSA z 3 lipca 2008 r. (sygn. akt III SA/Wa 511/08) orzeczono, że racjonalne jest zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych przez podatnika (włączając koszty zastępstwa procesowego) w związku z zawartą w trakcie procesu ugodą, ponieważ ponoszone są w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów.

PRZYKŁAD 2

Spółka A posiada wymagalne zobowiązanie wobec firmy B na kwotę 20 000 zł netto plus 23% VAT. W związku z brakiem uregulowania długu wierzyciel skierował sprawę na drogę postępowania sądowego. Dłużnik poniósł koszty zastępstwa procesowego na kwotę 2000 zł netto oraz został zobowiązany do zwrotu kosztów opłat sądowych na kwotę 1000 zł oraz kosztów procesowych na kwotę 2500 zł. Wszystkich poniesionych wydatków spóła nie może zaliczyć do kosztów podatkowych, chyba że wykaże, iż uczestnictwo w procesowaniu się z wierzycielem miało na celu racjonalną ochronę interesów gospodarczych dłużnika.

Koszty egzekucyjne...

Jeżeli dłużnik, pomimo wyroku sądowego lub nakazu zapłaty, nadal nie reguluje płatności, wówczas wierzyciel może wystąpić na drogę postępowania egzekucyjnego. Związane jest to z ponoszeniem określonych kosztów egzekucyjnych. Typowym tego przykładem są opłaty za czynności komornicze. Wysokość opłat w postępowaniu egzekucyjnym określa m.in. dział 6 ustawy o kosztach sądowych.

... wierzyciela

Koszty egzekucyjne związane z odzyskaniem zasądzonej należności można zaliczyć u wierzyciela do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. W tego typu przypadkach nie ma podstaw do nieuznania tych kosztów w rachunku podatkowym. Dochodzenie zapłaty należności za sprzedane towary lub usługi związane jest bowiem z prowadzoną działalnością i służy zabezpieczeniu źródła przychodów.

Biorąc jednak pod uwagę art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT, przedsiębiorcy mają czasami obawy dotyczące możliwości zaliczenia wydatków poniesionych na egzekucję własnych należności do kosztów uzyskania przychodów. Jak wynika bowiem z literalnego brzmienia wskazanych przepisów, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Przepis ten odnosi się jednak wyłącznie do kosztów egzekucyjnych ponoszonych przez dłużnika w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązań (zob. postanowienie Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 4 sierpnia 2006 r., nr 1471/DPD2/423-89/06/AB).

Poniesione przez wierzyciela wydatki w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym wskutek niewykonania przez dłużnika zobowiązania stanowią więc koszt uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. Nie jest przy tym istotne, czy egzekucja będzie skuteczna, a więc czy należność zostanie odzyskana.

Koszty windykacyjne powinny obciążać dłużnika. W efekcie, jeśli windykacja będzie skuteczna, wierzyciel otrzyma zwrot kosztów egzekucyjnych, jakie zapłacił zaliczkowo komornikowi. Otrzymany zwrot będzie stanowił dla wierzyciela przychód podatkowy w dacie otrzymania pieniędzy. W sytuacji jednak gdy majątek dłużnika nie wystarczy na pokrycie kosztów egzekucji - przychód taki nie powstanie, a koszty egzekucji na stałe obciążą wierzyciela.

Warto również dodać, że jedną z form odzyskania należności przez wierzyciela jest pośrednictwo wyspecjalizowanej firmy windykacyjnej. Wiąże się to z opłatą wynagrodzenia dla firmy windykacyjnej, ustalanego często jako prowizja od wartości odzyskanych należności. W takiej sytuacji wierzyciel zawsze poniesie stratę z tytułu sprzedaży należności firmie windykacyjnej. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT do kosztów podatkowych zalicza się stratę ze sprzedaży wierzytelności, jeśli wierzytelność ta uprzednio była zaliczona do przychodów należnych. Zatem wszelkie koszty egzekucyjne wierzyciela (uiszczane na rzecz zarówno komornika, jak i specjalistycznej firmy) są dla niego kosztem uzyskania przychodu - stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.

... obciążające dłużnika

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Odnosi się to do kosztów egzekucyjnych dotyczących zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym oraz administracyjnoprawnym. Egzekucja zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym prowadzona jest jednak na podstawie trzeciej części Kodeksu postępowania cywilnego, natomiast zobowiązań o charakterze administracyjnoprawnym - według ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

UWAGA

Wszelkie koszty egzekucyjne poniesione przez dłużnika w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązań nie są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorcy-dłużnika.

Warto podkreślić, że uregulowanie należności głównej nie wywołuje u dłużnika żadnych negatywnych skutków podatkowych. Zapłata zaległego zobowiązania - choć wyegzekwowana na drodze sądowej - jest jedynie ostatecznym rozliczeniem i zamknięciem wcześniej zawartej transakcji.

Ewidencja księgowa

Poniesione koszty sądowe i egzekucyjne, jako koszty pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki, zalicza się - zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 uor - do pozostałych kosztów operacyjnych. Ewidencjonowane są na koncie zespołu 7 "Pozostałe koszty operacyjne" w momencie ich poniesienia - zarówno u wierzyciela, jak i u dłużnika.

Ewentualny zwrot kosztów sądowych lub egzekucyjnych wierzycielowi przez dłużnika może być ujęty jako zwiększenie należności od dłużnika lub bezpośrednio jako pozostałe przychody operacyjne wierzyciela (konto zespołu 7 "Pozostałe przychody operacyjne"). Ewidencja księgowa jest uzależniona do tego, czy wierzyciel utworzył wcześniej odpis aktualizujący należności zgodnie z art. 35b ust. 1 pkt 3 uor. W praktyce jednostka może nie tworzyć odpisu na należności dochodzone na drodze sądowej, jeżeli uzna, że sytuacja finansowa dłużnika jest dobra i istnieje pewność odzyskania należności w pełnej kwocie.

PRZYKŁAD 3

Jedynka sp. z o.o. (wykonawca) zawarła w lipcu 2011 r. z Dwa sp. z o.o. (usługobiorca) umowę o wykonanie usług budowlanych. Zgodnie z umową sprzedaż została udokumentowana w dniu odebrania robót, tj. 2 września 2011 r., fakturą VAT na kwotę 20 000 zł netto plus 23% VAT (tj. 4600 zł). Termin płatności wynosił 21 dni od daty wystawienia faktury.

7 września spółka Dwa złożyła reklamację. Strony nie doszły do porozumienia, w związku z czym spółka Jedynka (wierzyciel) w celu odzyskania należności skierowała sprawę na drogę postępowania sądowego. Wierzyciel wystąpił również o zwrot kosztów procesowych. Sąd w całości przychylił się do stanowiska wierzyciela. Po uprawomocnieniu się wyroku Jedynka wystąpiła z wnioskiem do komornika o wszczęcie egzekucji. 5 grudnia 2011 r. spółka otrzymała od komornika kwotę 27 600 zł, z czego zarachowano na:

● spłatę kwoty głównej: 24 600 zł,

● spłatę kosztów procesu: 3000 zł.

EWIDENCJA KSIĘGOWA - w księgach wierzyciela

WARIANT 1 - tworzono odpis aktualizujący

1. PK - przeksięgowanie należności objętej pozwem, pod datą skierowania sprawy do sądu:

Wn "Należności dochodzone na drodze sądowej" 24 600

Ma "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 24 600

2. WB - opłacone opłaty sądowe:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 1 000

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 1 000

3. PK - odpis aktualizujący wartość należności dochodzonej na drodze sądowej:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 24 600

Ma "Odpis aktualizujący należności" 24 600

4. Faktura VAT za koszty zastępstwa procesowego:

a) wartość netto:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 2 500

b) 23% VAT:

Wn "VAT naliczony" 575

c) wartość brutto:

Ma "Pozostałe rozrachunki" 3 075

5. WB - zapłata kosztów prawniczych:

Wn "Pozostałe rozrachunki" 3 075

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 3 075

6. Prawomocny wyrok zasądzający na rzecz wierzyciela:

a) należność główną:

Wn "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 24 600

Ma "Należności dochodzone na drodze sądowej" 24 600

b) zwrot kosztów postępowania sądowego:

Wn "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 3 000

Ma "Odpis aktualizujący należności" 3 000

7. WB - wpływ należności od firmy Dwa:

Wn "Bieżący rachunek bankowy" 27 600

Ma "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 27 600

8. PK - zarachowanie spłaconej należności wraz z kosztami postępowania sądowego do przychodów poprzez wyksięgowanie odpisu aktualizującego wartość należności dotyczącą:

a) kwoty głównej należności:

Wn "Odpisy aktualizujące należności" 24 600

Ma "Pozostałe przychody operacyjne" 24 600

b) zwrotu kosztów postępowania sądowego:

Wn "Odpisy aktualizujące należności" 3 000

Ma "Pozostałe przychody operacyjne" 3 000

Należy pamiętać, że dokonany odpis dla celów bilansowych podlega ewidencji w wartości brutto (z VAT), natomiast ustalając podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym, uwzględniamy wartość netto (bez VAT).

WARIANT 2 - nie tworzono odpisu aktualizującego

1. PK - przeksięgowanie należności objętej pozwem, pod datą skierowania sprawy do sądu:

Wn "Należności dochodzone na drodze sądowej" 24 600

Ma "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 24 600

2. WB - opłacone koszty postępowania sądowego:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 3 000

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 3 000

3. Prawomocny wyrok zasądzający na rzecz wierzyciela:

a) należność główną:

Wn "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 24 600

Ma "Należności dochodzone na drodze sądowej" 24 600

b) zwrot kosztów postępowania sądowego: 3000 zł

Wn "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 3 000

Ma "Pozostałe przychody operacyjne" 3 000

4. WB - wpływ należności od firmy Dwa:

Wn "Bieżący rachunek bankowy" 27 600

Ma "Rozrachunki z odbiorcami krajowymi" 27 600

Zasądzone koszty postępowania sądowego będą przychodem podatkowym
w momencie ich faktycznego otrzymania na rachunek bankowy.

PRZYKŁAD 4

Na podstawie danych z przykładu 3 - spółka Dwa poniosła również koszty komornicze w kwocie 2000 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1000 zł netto plus 23% VAT. Spółka Dwa uznała, że postępowanie sądowe miało na celu ochronę jej interesów, tj. miało na celu obniżenie zobowiązania w związku ze zgłoszoną reklamacją.

EWIDENCJA KSIĘGOWA - u dłużnika

1. WB - zwrot zobowiązania wobec Jedynki, zasądzony prawomocnym wyrokiem sądu w wyniku postępowania egzekucyjnego:

a) kwota główna zobowiązania:

Wn "Rozrachunki z dostawcami" 24 600

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 24 600

b) zasądzone koszty sądowe:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" - niepodatkowe 3 000

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 3 000

2. Zapłata kosztów komorniczych:

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 2 000

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 2 000

3. Faktura VAT - koszty zastępstwa procesowego przez radcę prawnego:

a) wartość netto

Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 1 000

b) 23% VAT

Wn "VAT naliczony" 230

c) wartość brutto

Ma "Pozostałe rozrachunki" 1 230

4. WB - opłacenie zastępstwa procesowego:

Wn "Pozostałe rozrachunki" 1 230

Ma "Bieżący rachunek bankowy" 1 230

● ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 134, poz. 780

● art. 16 ust. 1 pkt 20, 25 i 26a oraz 44 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397; Dz.U. z 2011 r. Nr 234, poz. 1389

● art. 23 ust. 1 pkt 17, 20, 21 i art. 41 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307; Dz.U. z 2011 r. Nr 234, poz. 1391

Joanna Szyszkowska

Biuro Rachunkowe Profit