16/2014, data dodania: 08.08.2014 Ubezpieczenie OC biur rachunkowych po deregulacji zawodu księgowego - projekt MF
Od 10 sierpnia 2014 r. czynności usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych może wykonywać każda osoba, która spełni wymogi dotyczące posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych i niekaralności (za ściśle określony katalog przestępstw) oraz wykupi ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. W zbliżonym terminie zacznie prawdopodobnie obowiązywać rozporządzenie w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC dla księgowych, którego projekt przygotowało Ministerstwo Finansów1.
W związku z deregulacją zawodu księgowego (likwidacją procesu wydawania certyfikatu księgowego przez Ministra Finansów) powstała konieczność wydania nowego aktu wykonawczego dotyczącego obowiązkowego ubezpieczenia OC przedsiębiorców wykonujących działalność z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (na podstawie delegacji zawartej w art. 76h ust. 2 ustawy o rachunkowości). Minister Finansów opracował 2 lipca 2014 r. projekt rozporządzenia, które zastąpi dotychczas funkcjonujące rozporządzenie z 16 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1576). Porównanie i zakres przewidywanych zmian dotyczących ubezpieczenia OC biur rachunkowych zostały przedstawione w tabelach.
Kto musi wykupić ubezpieczenie OC
Tab. 1. Zakres obowiązkowego ubezpieczenia OC
| Rozporządzenie z 16 grudnia 2008 r. | Projekt rozporządzenia z 2 lipca 2014 r. |
| § 1. [Zakres regulacji] Rozporządzenie określa szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie czynności doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 76a ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, zwanych dalej "czynnościami doradztwa podatkowego", za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością, zwanego dalej "ubezpieczeniem OC", termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną tego ubezpieczenia. | § 1. [Zakres regulacji] Rozporządzenie określa szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością, zwanego dalej "ubezpieczeniem OC", termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną tego ubezpieczenia. |
Z zakresu przedmiotowego ubezpieczenia zostały wyłączone czynności doradztwa podatkowego obejmujące:
● prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie, oraz
● sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie.
Do wykonywania tych czynności (po wejściu w życie ustawy deregulacyjnej - 10 sierpnia 2014 r.) nie jest wymagane posiadanie uprawnień doradcy podatkowego, radcy prawnego, adwokata, biegłego rewidenta ani certyfikatu księgowego. Tym samym przedsiębiorca (prowadzący biuro rachunkowe), który chce prowadzić swoim klientom jedynie podatkową księgę przychodów i rozchodów, nie musi wykupywać ubezpieczenia OC. Obowiązek ubezpieczenia OC obejmie zatem wszystkich tych przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie prowadzenia ksiąg, którzy prowadzą swoim klientom księgi rachunkowe i/lub świadczą usługi polegające na prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Należy zaznaczyć, że usunięcie z omawianego rozporządzenia odniesienia do niektórych czynności doradztwa podatkowego nie oznacza, że doradcy podatkowi zostaną zwolnieni z obowiązku ubezpieczenia OC. Doradcy podatkowi nadal będą musieli wykupić polisę OC na wszystkie czynności wymienione w art. 2 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym (j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213 ze zm.), a więc także na prowadzenie ksiąg podatkowych i sporządzanie zeznań i deklaracji.
Co jest objęte ubezpieczeniem OC
Tab. 2. Zakres ubezpieczenia OC
| Rozporządzenie z 16 grudnia 2008 r. | Projekt rozporządzenia z 2 lipca 2014 r. |
| § 2. [Zakres ubezpieczenia OC] 1. Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna przedsiębiorców, o których mowa w § 1, za szkody wyrządzone w następstwie działania | § 2. [Zakres ubezpieczenia OC] 1. Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna przedsiębiorców, o których mowa w § 1, za szkody wyrządzone w następstwie działania |
| lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie ubezpieczenia, w związku z wykonywaną działalnością. 2. Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód: 1) polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonych przez ubezpieczonego małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, a także powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkowi, jak również osobie, z którą ubezpieczony pozostaje we wspólnym pożyciu; 2) wyrządzonych przez ubezpieczonego po utracie uprawnień do wykonywania czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i czynności doradztwa podatkowego, chyba że szkoda jest następstwem wykonywania działalności przed utratą tych uprawnień; 3) polegających na zapłacie kar umownych; 4) powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru. 3. Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody w zakresie, o którym mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2, bez możliwości umownego ograniczenia przez zakład ubezpieczeń wypłaty odszkodowań. | lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie ubezpieczenia, w związku z wykonywaną działalnością. 2. Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód: 1) polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonych przez ubezpieczonego małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, a także powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkowi, jak również osobie, z którą ubezpieczony pozostaje we wspólnym pożyciu; 2) wyrządzonych przez ubezpieczonego, który przestał spełniać warunki, o których mowa w art. 76a ust. 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, chyba że szkoda jest następstwem wykonywania działalności w czasie, w którym ubezpieczony spełniał te warunki; 3) polegających na zapłacie kar umownych; 4) powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru. 3. Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody w zakresie, o którym mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2, bez możliwości umownego ograniczenia przez zakład ubezpieczeń wypłaty odszkodowań. |
Zawarty w projekcie katalog wyłączeń z ubezpieczenia OC niektórych rodzajów szkód, jest co do zasady identyczny z rozporządzeniem z 16 grudnia 2008 r. Zmiana polega na uwzględnieniu faktu, że od 10 sierpnia 2014 r. zarówno do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jak i ksiąg rachunkowych nie trzeba legitymować się żadnym certyfikatem. W związku z tym wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń będzie następować w momencie, w którym ubezpieczony przestaje spełniać warunki uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, a nie w momencie "utraty uprawnień".
Kiedy powstaje obowiązek ubezpieczenia biura rachunkowego
Tab. 3. Moment powstania obowiązku ubezpieczenia
| Rozporządzenie z 16 grudnia 2008 r. | Projekt rozporządzenia z 2 lipca 2014 r. |
| § 3. [Powstanie obowiązku ubezpieczenia OC] Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania działalności, o której mowa w § 1. | § 3. [Powstanie obowiązku ubezpieczenia OC] Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania działalności, o której mowa w § 1. |
Przedsiębiorca, który chce prowadzić działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (biuro rachunkowe), musi zawrzeć umowę ubezpieczenia OC przed rozpoczęciem wykonywania tej działalności. Musi tego dokonać najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień zawarcia umowy z klientem. W tym zakresie przepisy nie ulegną zmianie w stosunku do poprzedniego stanu prawnego.
Ile wynosi minimalna suma ubezpieczenia (suma gwarancyjna)
Tab. Wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej
| Rozporządzenie z 16 grudnia 2008 r. | Projekt rozporządzenia z 2 lipca 2014 r. |
| § 4. [Minimalna suma gwarancyjna] 1. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, zależna jest od przedmiotu działalności przedsiębiorców uprawnionych do wykonywania czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz czynności doradztwa podatkowego i wynosi równowartość w złotych: 1) 15 000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest wykonywanie czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i czynności doradztwa podatkowego; 2) 10 000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest wyłącznie wykonywanie czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych; 3) 5000 euro - jeżeli przedmiotem działalności jest wyłącznie wykonywanie czynności doradztwa podatkowego. 2. Kwoty, o których mowa w ust. 1, są ustalane przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta. | § 4. [Minimalna suma gwarancyjna] 1. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 10 000 euro. 2. Kwota, o której mowa w ust. 1, jest ustalana przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta. |
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC według projektu rozporządzenia, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, nie jest już zależna od przedmiotu działalności przedsiębiorców uprawnionych do wykonywania czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jest to wynik wyłączenia z zakresu usług prowadzenia ksiąg rachunkowych czynności doradztwa podatkowego. Tym samym wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, będzie wynosić równowartość w złotych 10 000 euro.
Jeśli zatem przedsiębiorca zdecyduje się na założenie biura rachunkowego jeszcze w 2014 r. (po wejściu w życie omawianego projektu rozporządzenia), minimalna suma gwarancyjna dla zawieranej umowy OC wyniesie:
10 000 euro × 4,1631 zł/euro (zgodnie z tabelą kursów nr 1/A/NBP/2014 z 2 stycznia 2014 r.) = 41 631,00 zł.
Suma gwarancyjna (suma ubezpieczenia) jest górną granicą, do której odpowiada zakład ubezpieczeń. Inaczej - jest maksymalną wysokością odszkodowania, które może być wypłacone z konkretnego ubezpieczenia.
Kiedy jest planowane wejście w życie rozporządzenia w sprawie ubezpieczenia OC
Projekt zakłada, że rozporządzenie wejdzie w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia. Należy sądzić, że Minister Finansów będzie się starał, by wejście w życie rozporządzenia nastąpiło nie później niż 10 sierpnia 2014 r. Jest to bowiem termin pozwalający na rozpoczęcie działalności usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowym po wejściu w życie ustawy deregulacyjnej (tj. ustawy z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych - Dz.U., poz. 768).
Umowy ubezpieczenia OC zawarte na podstawie dotychczas obowiązującego rozporządzenia Ministra Finansów w tej sprawie będą obowiązywały do końca okresu, na jaki zostały zawarte. Kolejne ubezpieczenia OC zostaną zawarte już na podstawie regulacji z projektu rozporządzenia.
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 76h ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 768
● art. 2 ust. 1 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 768
Paweł Muż
ekonomista, redaktor "MONITORA księgowego", specjalista w dziedzinie rachunkowości
