Trybunał uznał, że "inne nieodpłatne świadczenia" na rzecz pracownika mogą być uznane za jego dochód w rozumieniu updof tylko pod warunkiem, że rzeczywiście spowodowały zaoszczędzenie przez niego wydatków. Ustalenie tej okoliczności zależy od tego, czy pracownik skorzystał ze świadczenia oferowanego przez pracodawcę w pełni dobrowolnie. Zgoda na skorzystanie ze świadczenia wyraża ocenę pracownika, że świadczenie, z punktu widzenia jego sytuacji zawodowej, życiowej, rodzinnej - jest celowe i przydatne, leży w jego interesie. Oznacza to, że w przypadku braku świadczenia ze strony pracodawcy pracownik musiałby ponieść wydatek.

Wskazane przepisy były podstawą wydania przez sądy administracyjne wielu, najczęściej odmiennych, rozstrzygnięć, co oznacza, że nie spełniają one podstawowego warunku stawianego przez konstytucję przepisom podatkowym, a mianowicie warunku należytej precyzji i określoności. Trybunał ocenił także zasady objęcia innego nieodpłatnego świadczenia podatkiem dochodowym. Zwrócił m.in. uwagę, że świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia, w przeciwieństwie do pieniędzy i wartości pieniężnych, są traktowane jako przychód wyłącznie pod warunkiem, że są otrzymane. W odniesieniu do pieniędzy (wartości pieniężnych) przypisanie ich jako przychodu będącego podstawą opodatkowania jest możliwe bez elementu realnego, tj. wydania sumy podatnikowi: wystarczy, że określona kwota pojawi się na liście płac i będzie do dyspozycji pracownika. Jest oczywiste, że kwota ta stanowi korzyść pracownika. Natomiast w odniesieniu do innych nieodpłatnych świadczeń bez elementu realnego w postaci otrzymania korzyści przez pracownika nie uzyskuje on przychodu. Tym bardziej bez skonkretyzowanego i indywidualnie przypisanego świadczenia nie ma podstaw do określenia jego wysokości.

Cechy istotne kategorii innych nieodpłatnych świadczeń jako przychodu pracownika:

● zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),

● zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,

● korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Przychód ze stosunku z pracy

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

oprac. Dorota Ryterska

prawnik w spółce doradztwa podatkowego