Zmiany w Polskim Ładzie w zakresie rozliczania wynagrodzeń od 10 marca 2022 r.

Przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 7 stycznia 2022 r. określające nowy sposób obliczania miesięcznych zaliczek na podatek, tj. według zasad wynikających z Polskiego Ładu i regulacji obowiązujących w 2021 r., zostały przeniesione do ustawy o pdof. W wyniku zmiany przepisów z takiego sposobu ustalania zaliczek na podatek może zrezygnować każdy podatnik, a nie tylko ten, któremu płatnik nie odlicza od podatku kwoty zmniejszającej na podstawie oświadczenia PIT-2. Ponadto oświadczenie to uprawniony podatnik może złożyć w każdym czasie, a nie jak dotychczas - przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia. Takie zmiany wprowadziła nowelizacja ustawy o pdof od 10 marca 2022 r.

Odroczenie terminów poboru i przekazania zaliczek na podatek dochodowy do urzędu skarbowego, uregulowane dotychczas w rozporządzeniu z 7 stycznia 2022 r., zostało zamieszczone w nowym art. 53a ustawy o pdof. Nie wpływa to jednak na proces pobierania i odprowadzania zaliczek na podatek przez płatników, dotychczas przeprowadzany na podstawie tego rozporządzenia. Obecnie podstawą do stosowania nowego mechanizmu jest ustawa o pdof. Zasadą kontynuacji obliczania zaliczek na podatek przez porównanie ich wysokości z 2022 r. i 2021 r. są objęte przychody za miesiące od lutego do grudnia 2022 r. Natomiast po wejściu w życie nowelizacji przepisów ustawy o pdof rozporządzenie wciąż stanowi podstawę niepobrania części zaliczki od przychodów wypłaconych w styczniu 2022 r.

Normy ustanowione w rozporządzeniu przeszły w całości do ustawy o pdof, z jednym wyjątkiem. Po zmianie każdy podatnik może złożyć płatnikowi sporządzony na piśmie wniosek o nieprzedłużanie terminów poboru części zaliczek podatkowych. Płatnik nie stosuje tego mechanizmu najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał ten wniosek. Rozporządzenie z 7 stycznia 2022 r. przewidywało, że taki wniosek mógł złożyć wyłącznie ten podatnik, który nie korzystał z odliczenia miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek (podatnik nie złożył oświadczenia PIT-2).

Zasada podwójnego obliczania zaliczek na podatek dochodowy

Nowy art. 53a ustawy o pdof, tak jak rozporządzenie z 7 stycznia 2022 r., określa, w jakim przypadku i w jakiej części płatnik nie pobiera i nie wpłaca w ustawowych terminach zaliczki na podatek od dochodów:

• ze stosunku pracy i pokrewnych (art. 31 ustawy o pdof),
• z emerytur, rent, świadczeń przedemerytalnych (art. 34 ustawy o pdof),
• z umów zlecenia (art. 13 pkt 8 ustawy o pdof).

Istota powyższych przepisów sprowadza się do tego, że zaliczek na podatek dochodowy za miesiące od lutego do grudnia 2022 r., od przychodów z ww. źródeł, płatnik nie pobiera i nie wpłaca w standardowych terminach, w części stanowiącej nadwyżkę:

• kwoty zaliczki na podatek dochodowy obliczonej zgodnie z przepisami ustawy o pdof, w brzmieniu obowiązującym w dniu, w którym zaliczka jest pobierana (czyli zaliczka na podatek obliczona zgodnie z Polskim Ładem), nad
• kwotą zaliczki na podatek obliczoną od tych dochodów zgodnie z obowiązującymi 31 grudnia 2021 r. przepisami ustawy o pdof, w tym z uwzględnieniem pomniejszenia o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne (w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru).

Nadwyżkę zaliczki niepobraną i niewpłaconą zgodnie z powyższą metodą płatnik pobiera odpowiednio od wskazanych przychodów uzyskanych w miesiącu, w którym wystąpiła ujemna różnica między kwotą zaliczki obliczanej według nowych zasad a kwotą zaliczki obliczoną według przepisów z 31 grudnia 2021 r. Jednak poboru tej nadwyżki zaliczki należy dokonać do wysokości ujemnej różnicy.

Proces ten polega więc na konieczności obliczenia dwóch zaliczek na podatek, porównaniu ich wysokości i pobraniu tej niższej. Jeśli zatem zaliczka obliczona zgodnie z Polskim Ładem jest wyższa od zaliczki wyliczonej według zasad z 2021 r., płatnik potrąca tę niższą, a pobór różnicy przesuwa w czasie aż do momentu, gdy sytuacja będzie odwrotna i zaliczka obliczona według obecnych zasad będzie niższa od ustalonej zgodnie z przepisami obowiązującymi 31 grudnia 2021 r. Tak więc niepobraną nadwyżkę zaliczki w danym miesiącu płatnik będzie pobierał w kolejnych miesiącach 2022 r. (najpóźniej do 31 grudnia 2022 r.), w których wystąpi ujemna różnica pomiędzy zaliczkami.

PRZYKŁAD

Załóżmy, że za październik 2022 r. zaliczka na podatek od wynagrodzenia jednego z pracowników obliczona według Polskiego Ładu wyniosła 1000 zł, a zaliczka ustalona zgodnie z zasadami z 2021 r. - 1200 zł. Ujemna różnica wyniosła 200 zł (1000 zł - 1200 zł). Nadwyżka zaliczek z poprzednich miesięc stanowi łącznie 800 zł. W październiku 2022 r. płatnik pobierze bieżącą zaliczkę w wysokości 1000 zł wraz z nadwyżką z poprzednich okresów równą zaliczce obliczonej według zasad z 31 grudnia 2021 r. Z nadwyżki wynoszącej 800 zł płatnik pobierze 200 zł, tak aby łączna zaliczka nie przekroczyła 1200 zł, czyli kwoty zaliczki obliczonej według zasad z 31 grudnia 2021 r. Pozostałą kwotę nadwyżki, tj. 600 zł (800 zł - 200 zł) płatnik pobierze w następnych miesiącach, w których wystąpi kolejna ujemna różnica między zaliczkami.

Płatnik przekazuje nadwyżkę zaliczki w terminie określonym dla przekazania zaliczki na podatek dochodowy od poszczególnych dochodów, nie później jednak niż w terminie do 20 stycznia 2023 r.

Dla potrzeb obliczenia zaliczki według zasad z 2021 r. płatnik stosuje koszty uzyskania przychodów i kwotę zmniejszającą podatek w wysokości obowiązującej w 2021 r. O tym, czy jest uprawniony do ich stosowania, rozstrzygają okoliczności faktyczne według stanu na moment obliczania zaliczki w 2022 r. Przykładowo, jeśli w 2022 r. pracownik stracił prawo do stosowania u płatnika kwoty zmniejszającej podatek (odwołał PIT-2), zaliczkę według zasad z 31 grudnia 2021 r. płatnik ustali bez tej kwoty.

Odroczenie ma zastosowanie do zaliczek na podatek dochodowy pobieranych w miesiącu, w którym podatnik uzyskał od płatnika przychody w wysokości nieprzekraczającej 12 800 zł. Limit ten stosuje się odrębnie dla każdego źródła przychodów objętych nowym mechanizmem. W przypadku gdy przychód miesięczny będzie wyższy, płatnik nalicza i pobiera wyłącznie zaliczkę według zasad Polskiego Ładu.

Jeżeli z obiektywnych przyczyn do 31 grudnia 2022 r. nie uda się pobrać w całości lub w części kwoty odroczonej nadwyżki (nie wystąpi ujemna różnica w zaliczkach), płatnik jest zwolniony z obowiązku poboru i wpłacenia nadwyżki zaliczki niepobranej do tego dnia. Ostateczne rozliczenie podatku za cały rok obciąży samego podatnika, ale dopiero po zakończeniu roku podatkowego.

Zasady składania oświadczenia PIT-2

Oświadczenie PIT-2 złożone przez pracownika w zakładzie pracy uprawnia płatnika do obniżenia zaliczki na podatek dochodowy o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek określonej w tabeli skali podatkowej. W 2022 r. kwota ta wynosi 425 zł (1/12 z 5100 zł). Przed nowelizacją przepisów ustawy o pdof z 24 lutego 2022 r. oświadczenie to należało złożyć przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym. Obecnie, po wejściu w życie zmian, nie ma już zapisu odnośnie momentu przekazania tego oświadczenia pracodawcy. Oznacza to, że płatnik powinien pomniejszać zaliczkę podatkową o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek również wtedy, gdy oświadczenie PIT-2 zostanie złożone przez podatnika w trakcie roku podatkowego, w dowolnej chwili. Jeżeli podatnik złoży płatnikowi PIT-2, płatnik dokona zmniejszenia zaliczki podatkowej najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał to oświadczenie.

Utrzymano zasadę, że PIT-2 składa się raz i nie trzeba odnawiać tego oświadczenia co rok. Jeżeli natomiast u podatnika zmieni się stan faktyczny, który wcześniej był potwierdzony oświadczeniem PIT-2, i podatnik poinformuje o tym płatnika podatku, płatnik zaprzestaje odliczania od podatku kwoty zmniejszającej.

W nowym oświadczeniu PIT-2 podatnik potwierdza, że:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika albo otrzymuje emeryturę lub rentę za pośrednictwem płatnika i złożył wniosek, o którym mowa w art. 34 ust. 2a ustawy o pdof, tj. o zaprzestaniu stosowania przez organ rentowy kwoty zmniejszającej miesięczne zaliczki na podatek dochodowy od pobieranego świadczenia. Podatnik dokonuje tej rezygnacji na formularzu EPD-18, a następnie może złożyć PIT-2 w zakładzie pracy - jest to nowa treść oświadczenia;
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
• nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy o pdof, tj. z działalności gospodarczej;
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
• ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

Oświadczenia PIT-2 złożone na dotychczasowych wzorach zachowują ważność. W związku z tym podatnicy nie muszą ponownie składać PIT-2 na nowym formularzu.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 1, art. 4, art. 8 ustawy z 24 lutego 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin - Dz.U. z 2022 r. poz. 558

• art. 13 pkt 8, art. 31, art. 32 ust. 1, ust. 3, art. 34 ust. 1, ust. 2a, art. 53a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583

• § 1-5 rozporządzenia Ministra Finansów z 7 stycznia 2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych - Dz.U. z 2022 r. poz. 28

Izabela Nowacka

ekonomista, od wielu lat zajmuje się tematyką wynagrodzeń i rozliczaniem płac, autorka licznych publikacji z dziedziny prawa pracy, podatków i ubezpieczeń społecznych