Biuletyn VAT 9/2021, data dodania: 07.09.2021

Korzystanie z ulgi na złe długi od 1 października 2021 r.

Obowiązujące regulacje dotyczące ulgi na złe długi zostały zakwestionowane przez TSUE. Dlatego ustawodawca w ramach pakietu SLIM VAT 2 zmienił przepisy w tym zakresie. Zmiany wejdą w życie od 1 października 2021 r. i dotyczą również korekty u dłużnika.

Nowe zasady korzystania z ulgi na złe długi obowiązują od 1 października 2021 r. Ustawodawca nie określił przepisów przejściowych. Dlatego należy uznać, że nowe warunki mają zastosowanie do podatników korzystających z ulgi na złe długi za okresy rozliczeniowe począwszy od października 2021 r.

 

W niniejszym artykule omówiono zasady korzystania z ulgi na złe długi obowiązujące od 1 października 2021 r.

 

1. Kto może korzystać z ulgi na złe długi

Co do zasady podatnicy mają obowiązek rozliczać VAT z tytułu dokonywanych czynności podlegających opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy otrzymają zapłatę, czy nie. W konsekwencji podatnicy bardzo często mają obowiązek rozliczać podatek związany z płatnościami, których jeszcze nie otrzymali, a być może nawet nigdy nie otrzymają.

Przepisami art. 89a ustawy o VAT określone są zasady, na jakich podatnicy mogą w takich przypadkach odzyskiwać rozliczony podatek należny. Jest to szczególnego rodzaju ulga podatkowa, potocznie nazywana ulgą na złe długi.

Z ulgi na złe długi korzystają najczęściej podatnicy. Nie ma jednak przeszkód, aby korzystali z niej również następcy podatników (zob. przykładowo wyrok WSA w Warszawie z 13 grudnia 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 2071/11).

Nie ma jednocześnie przepisu wyłączającego możliwość korzystania z ulgi na złe długi przez podatników, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej. W konsekwencji również oni mogą, co do zasady, korzystać z ulgi na złe długi (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 marca 2014 r., sygn. IBPP2/443-1186/13/BW). Wyjątek dotyczy podatników, którzy w związku z zawieszeniem wykonywania działalności na okres co najmniej 6 miesięcy zostali wykreśleni z rejestru podatników VAT. Ci mogą korzystać z ulgi na złe długi dopiero po przywróceniu zarejestrowania jako podatnik VAT (o ile zostały spełnione warunki korzystania z ulgi). Warunek ten został zakwestionowany przez TSUE, dlatego można go niestosować (zob. pkt 2).

 

2. Jakie warunki należy spełnić, aby od 1 października 2021 r. korzystać z ulgi na złe długi

 

Od 1 października 2021 r. zostały zlikwidowane te spośród warunków korzystania z ulgi na złe długi(choć niewszystkie) , które zgodnie z wyrokiem TSUE z 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19 są niezgodne z przepisami unijnymi. W konsekwencji, aby skorzystać z ulgi na złe długi, nie trzeba będzie by:

  1. dostawa towaru lub świadczenie usług były dokonane na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
  2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
  3. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, dłużnik nie znajdował się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Przykład

Podatnik X ma wierzytelność wobec dłużnika Y znajdującego się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego. Nie jest to przeszkoda w skorzystaniu z ulgi na złe długi przez podatnika X (o ile spełnione są obowiązujące obecnie warunki korzystania z tej ulgi).

 

Podkreślić przy tym należy, że przepisy zostały usunięte z ustawy o VAT dopiero z dniem 1 października 2021 r., co nie oznacza, że dopiero od tego dnia warunki te nie obowiązują. Według TSUE warunki te - jako niezgodne z przepisami unijnymi - nie obowiązują od lat. W konsekwencji podatnicy mogą je pomijać, korzystając z ulgi na złe długi w drodze korekty okresów rozliczeniowych przed październikiem 2021 r.

Przykład

Podatnik A ma wierzytelność wobec dłużnika B znajdującego się w trakcie postępowania upadłościowego, w której przypadku 90 dzień od terminu płatności upłynął w czerwcu 2021 r. Mimo to podatnik A może skorzystać z ulgi na złe długi w drodze korekty pliku JPK_V7M/JPK_V7K przesłanego za czerwiec 2021 r.

 

Z obowiązujących od 1 października 2021 r. przepisów art. 89a ustawy o VAT wynika, że korzystanie z ulgi na złe długi jest możliwe, jeżeli łącznie spełnionych jest pięć warunków (z zastrzeżeniem, że jeden z nich jest niezgodny z przepisami unijnymi, a w konsekwencji zdaniem autora nie obowiązuje).

Warunki korzystania z ulgi na złe długi od 1 października 2021 r.

Lp.

Warunki

1.

nieuregulowanie wierzytelności w ciągu 90 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze

2.

na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik

VAT czynny (warunek niezgodny z przepisami unijnymi)

3.

sprzedaż została dokonana na rzecz nabywcy zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny albo nieściągalność wierzytelności jest dodatkowo udokumentowana (na jeden z trzech określonych przepisami sposobów zob. ad. 3)

4.

od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona

5.

do dnia skorzystania z ulgi na złe długi wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie

 

 

Ad 1. Upływ 90 dni od ustalonego terminu płatności

Pierwszym warunkiem korzystania z ulgi na złe długi jest uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności. Warunek ten jest spełniony, jeżeli wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od ustalonego terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Warunek ten nie uległ zmianie i nie został zakwestionowany przez TSUE.

Nieściągalność wierzytelności może się uprawdopodabniać w częściach. Jest tak przykładowo w przypadku płatności dokonywanych w ratach. W takich przypadkach uprawdopodobnienie nieściągalności części wierzytelności odpowiadające poszczególnym ratom następuje z upływem 90 dni od upływu terminu płatności poszczególnych rat (zob. przykładowo wyrok WSA w Olsztynie z 23 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Ol 537/11).

Nie ma przy tym przeszkód, aby przed upływem 90 dnia od upływu terminu płatności strony przedłużyły termin płatności. W takim przypadku omawiany warunek staje się spełniony dopiero z upływem 90 dni od nowego terminu płatności, gdy wierzytelność nie zostanie uregulowana (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 maja 2013 r., sygn. ITPP1/443-17c/13/MN).

 

Ad 2. Status wierzyciela, który chce skorzystać z ulgi na złe długi

Mimo że TSUE zakwestionował warunek, aby wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT, ustawodawca nie zrezygnował z niego. Zdaniem MF mogłoby to doprowadzić do rozszczelnienia systemu i przyczynić się do powstawania wyłudzeń VAT. Ponadto jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej, żadne państwo członkowskie nie zdecydowało się na wprowadzenie rozwiązań dopuszczających do stosowania ulgi na złe długi dla podmiotów niebędących podatnikami VAT. Niemniej jednak w świetle wyroku TSUE z 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19 jest to warunek niezgodny z przepisami unijnymi, a w konsekwencji, zdaniem autora, nie obowiązuje.

 

Ad 3. Status dłużnika

Z przepisów obowiązujących do 30 września 2021 r. wynika, że z ulgi na złe długi podatnicy mogą korzystać tylko w stosunku do wierzytelności przysługujących wobec podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni. Jednak według TSUE podatnicy powinni mieć prawo do korzystania z ulgi na złe długi również w stosunku do wierzytelności przysługujących wobec podmiotów innych niż podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

W związku z tym z dniem 1 października 2021 r. dodany został art. 89 ust. 2a ustawy o VAT. Z jego przepisów wynika, że korzystanie z ulgi na złe długi jest możliwe również w stosunku do wierzytelności przysługujących wobec podmiotów innych niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, np. zwolnieni z VAT, czy osoby prywatne. W takich przypadkach korzystanie z ulgi na złe długi jest możliwe, jeżeli ma miejsce jedna z trzech określonych przepisami sytuacji, tj. jeśli:

    1. wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
    2. wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub
    3. wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

Ważne

Wierzyciel może korzystać z ulgi na złe długi, również gdy dłużnik nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

 

Podkreślić należy, że wystąpienie jednej z trzech sytuacji jest warunkiem korzystania z ulgi na złe długi w stosunku do wierzytelności przysługujących wobec podmiotów innych niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. W stosunku do wierzytelności przysługujących wobec podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni nie jest konieczne podobne dodatkowe dokumentowanie nieściągalności wierzytelności.

 

Przykład

Podatnikowi przysługuje wobec podmiotu X wierzytelność, dla której w listopadzie 2021 r. upłynie 90 dni, licząc od dnia ustalonego terminu płatności. Podmiot X korzysta ze zwolnienia z VAT. Warunkiem skorzystania z ulgi na złe długi będzie, aby:

    • wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, lub

    • wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub

    • wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

 

Ad 4. Upływ terminu od daty wystawienia faktury

 

Do 30 września 2021 r. jednym z warunków korzystania z ulgi na złe długi jest, aby od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona (art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2021 r.). Chociaż zgodność tego warunku z przepisami unijnymi jest kwestionowana, ustawodawca nie zdecydował się jak na razie na jego zlikwidowanie. Zamiast tego z dniem 1 października 2021 r. okres korzystania z ulgi na złe długi został o rok wydłużony. Po zmianach korekta będzie możliwa, jeżeli od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona (zob. art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2021 r.).

Istnienie omawianego warunku powoduje, że nie jest również możliwe korzystanie z ulgi na złe długi w drodze korekty deklaracji dokonywanej po 31 grudnia roku o 3 lata późniejszego niż rok wystawienia faktury. Odpowiednią aktualność w tym zakresie zachowuje wyrok WSA w Gliwicach z 16 września 2014 r. (sygn. akt III SA/Gl 517/14), w którym czytamy, że:

(…) korekta podatku należnego w odniesieniu do wierzytelności nieściągalnych powinna zostać dokonana w terminie wynikającym z art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT (nie później niż przed upływem 2 lat [od 1 października 2021 r. nie później niż przed upływem 3 lat - przyp. autora] licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura), poprzez korektę deklaracji za właściwy okres rozliczeniowy wskazany w art. 89a ust. 3 ustawy o VAT. Jednocześnie uprawnienie to nie może zostać zrealizowane (przywrócone) poprzez złożenie korekty deklaracji podatkowej za ten okres w trybie art. 81 Ordynacji podatkowej.

 

Ad 5. Zbycie lub uregulowanie wierzytelności

Piątym warunkiem skorzystania z ulgi na złe długi jest, aby do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej z rozliczoną korektą wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie (warunek ten pośrednio wynika z treści art. 89a ust. 3 ustawy o VAT). Warunek ten pozostał bez zmian.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że nie ma przepisu przewidującego, iż zbycie wierzytelności po cenie niższej od wartości nominalnej uprawnia do częściowego skorzystania z ulgi na złe długi. Każde zbycie wierzytelności (w tym zbycie wierzytelności po cenie niższej od wartości nominalnej) wyłącza zatem możliwość skorzystania z ulgi na złe długi w stosunku do tej wierzytelności.

 

3. Korekta odliczonego VAT przez dłużnika

Prawu wierzyciela do dokonania korekty rozliczonego VAT z nieopłaconej faktury towarzyszy obowiązek dłużnika korekty odliczonego VAT. Obowiązek ten istnieje, gdy od ustalonego terminu płatności minie 90 dni, a faktura nie zostanie opłacona do końca miesiąca, w którym upływa ten termin. Dłużnik, który nie jest podatnikiem, gdy odliczył VAT będąc podatnikiem, również ma obowiązek złożenia korekty. Zasada ta nie uległa zmianie.

Zlikwidowano tylko wyłączenie, które zwalniało dłużnika z obowiązku korekty. Dlatego po zmianie od 1 października 2021 r. dłużnik, jeżeli w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90 dzień od dnia terminu płatności, będzie w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, będzie musiał korygować odliczony VAT z nieopłaconej faktury.

Zmiana jest spowodowana tym, że wierzyciele uzyskali prawo do korekty, mimo że dłużnik jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

4. Rozliczenie ulgi na złe długi w JPK_V7

Gdy spełnione są warunki, wierzyciel ma prawo, a dłużnik - obowiązek skorygowania rozliczenia w JPK_V7.

4.1. Korekta VAT należnego u wierzyciela

Z art. 89a ust. 3 ustawy o VAT wynika, że korekta w ramach ulgi na złe długi może zostać dokonana w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, a więc w rozliczeniu za okres, w którym upływa 90 dzień od ustalonego terminu płatności wierzytelności (art. 89a ust. 1a ustawy o VAT). Możliwość rozliczenia ulgi istnieje pod warunkiem, że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Zapis ulgi na złe długi w JPK_V7 u wierzyciela

Lp.

Sposób dokonania zapisów

1.

wpisanie "1" w polu "KorektaPodstawyOpodt"

2.

wpisanie ze znakiem minus kwot korekt w polach K_15 i K_16, K_17 i K_18 lub K_19 i K_20 części ewidencyjnej JPK_V7M/JPK_V7K - w zależności od stawki podatku, jaką była opodatkowana czynność, której dotyczy wierzytelność; każdą fakturę należy wpisać odrębnie

Ważne

Faktur ewidencjonowanych w związku z korzystaniem z ulgi na złe długi nie oznaczamy kodami GTU czy transakcyjnymi.

 

  1.  

zmniejszenie kwot w polach P_15 i P_16, P_17 i P_18 lub P_19 i P_20 części deklaracyjnej pliku JPK_V7M/JPK_V7K - w zależności od stawki podatku, jaką była opodatkowana czynność, której dotyczy wierzytelność

  1.  

zbiorcze wykazanie ze znakiem minus kwot korekt podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w polach P_68 i P_69 części deklaracyjnej pliku JPK_V7M/ JPK_V7K

 

 

Należy przy tym wskazać, że nie obowiązują limity dokonywanych zmniejszeń w ramach ulgi na złe długi. Kwota zmniejszenia podatku należnego może być nawet wyższa od rozliczanego VAT należnego za ten okres. W takich przypadkach we właściwych polach pliku JPK_V7M/JPK_V7K należy wpisać kwoty ujemne, tj. kwoty ze znakiem minus (-).

Ponadto od 1 stycznia 2022 r. podatnicy korzystający z ulgi na złe długi będą mieli obowiązek wskazywania w ewidencji VAT terminu płatności (§ 10 ust. 2 lit. f rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia zmieniającego). Podobnie termin płatności trzeba będzie od rozliczenia za styczeń 2022 r. wskazywać w części ewidencyjnej pliku JPK_V7M/JPK_V7K.

Ważne

Od rozliczenia za styczeń 2022 r. trzeba będzie wpisywać w części ewidencyjnej pliku JPK_V7M/JPK_V7K termin płatności każdej wierzytelności.

Podkreślić należy, że podatnicy nie mają swobody wyboru deklaracji, w której mogą skorzystać z ulgi na złe długi. Skorzystanie z korekty w ramach tej ulgi jest możliwe wyłącznie w ramach deklaracji VAT składanej za okres rozliczeniowy, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, a więc za okres rozliczeniowy, w którym upłynął 90 dzień, licząc od dnia upływu terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89a ust. 1a ustawy o VAT).

Nie oznacza to, że nie jest możliwe korzystanie z ulgi na złe długi po złożeniu deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym upłynął 90 dzień, licząc od dnia upływu terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze. Jest to możliwe, lecz wymaga złożenia korekty deklaracji za ten okres rozliczeniowy (zob. przykładowo pismo Ministerstwa Finansów z 12 listopada 2013 r., sygn. PT8/033/187/448/AMT/13/RD-117081, stanowiące zmianę interpretacji indywidualnej).

 

4.2. Korekta u dłużnika

Natomiast dłużnik jest obowiązany wykazać kwotę korekty ze znakiem (-) w polu P_46 składanej w ramach pliku JPK_V7M/ JPK_V7K deklaracji VAT za okres, w którym minęło 90 dni od ustalonego terminu płatności. Nie ulega wątpliwości, że korekcie takiej nie towarzyszy powstanie zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Natomiast w części ewidencyjnej wypełniamy pole K_46. Każdą fakturę wpisujemy odrębnie ze znakiem (-).

5. Uregulowanie należności przez dłużnika po skorzystaniu z ulgi na złe długi

Zdarza się, że po skorzystaniu z ulgi na złe długi (a więc po dokonaniu korekty podatku należnego) wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. W takim przypadku, zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, podatnik, który skorzystał z ulgi, jest obowiązany do zwiększenia podatku należnego o podatek związany z uregulowaną wierzytelnością. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części. Zwiększenie takie powinno nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana (częściowo uregulowana) lub zbyta.

 

Zapis korekty w JPK_V7 u wierzyciela, gdy wierzytelność została uregulowana lub zbyta

Lp.

Sposób dokonania zapisu

1.

wpisanie "1" w polu "KorektaPodstawyOpodt"

2.

wykazanie kwot korekt w polach K_15 i K_16, K_17 i K_18 lub K_19 i K_20 części ewidencyjnej pliku JPK_V7M/JPK_V7K - w zależności od stawki podatku, jaką była opodatkowana czynność, której dotyczy uregulowana wierzytelność; każdą fakturę wpisujemy odrębnie

 

3.

zwiększenie kwot w polach P_15 i P_16, P_17 i P_18 lub P_19 i P_20 części deklaracyjnej pliku JPK_V7M/JPK_V7K - w zależności od stawki podatku, jaką była opodatkowana czynność, której dotyczy uregulowana wierzytelność

 

 

Ponadto od 1 stycznia 2022 r. podatnicy dokonujący takiego zwiększenia obowiązani będą wskazywać w ewidencji VAT datę dokonania zapłaty. Podobnie termin dokonania zapłaty trzeba będzie od rozliczenia za styczeń 2022 r. wskazywać w części ewidencyjnej pliku JPK_V7M/JPK_V7K.

 

Podkreślić przy tym należy, że omawiany obowiązek istnieje w przypadku uregulowania należności w jakiejkolwiek formie. W konsekwencji również otrzymanie takiej należności od osoby trzeciej czy przymusowe ściągnięcie jej w drodze egzekucji skutkuje wystąpieniem takiego obowiązku (zob. przykładowo wyrok WSA w Warszawie z 29 czerwca 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 2690/11).

Z przepisów nie wynika przy tym, aby zbycie wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej (co jest regułą) skutkowało koniecznością częściowego tylko zwiększenia kwoty podatku należnego. Każde zbycie wierzytelności (nawet za symboliczną cenę) skutkuje zatem obowiązkiem zwiększenia kwoty podatku należnego o całą kwotę korekty dokonanej w ramach ulgi na złe długi. Powoduje to, że zbycie wierzytelności, w stosunku do których podatnicy skorzystali z ulgi na złe długi, jest opłacalne tylko, jeżeli cena sprzedaży wierzytelności jest wyższa od kwoty podatku należnego zawartej w wartości nominalnej wierzytelności.

Ważne

Mimo zbycia wierzytelności po cenie niższej od nominalnej wierzyciel, który skorzystał z ulgi na złe długi, ma obowiązek ponownie wykazać VAT należny w wysokości wynikającej z faktury pierwotnej.

 

Dłużnik, gdy ureguluje zaległość, może zwiększyć VAT naliczony. Powiększenia, o których mowa, dokonywane są poprzez uwzględnienie stosownej kwoty w polu P_47 składanej w ramach pliku JPK_V7M/JPK_V7K deklaracji JPK_VAT za okres, w którym uregulowano należność. W części ewidencyjnej pliku JPK jest to pole K_47.

6. Ulga na złe długi a zwolnienie z długu

Na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Jest to instytucja zwolnienia z długu.

Nie ulega wątpliwości, że jeżeli do zwolnienia z długu na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego dojdzie przed 90 dniem od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, z ulgi na złe długi nie można skorzystać. Nie jest natomiast jasne, czy zwolnienie z długu po skorzystaniu przez wierzyciela z ulgi na złe długi wiąże się z koniecznością dokonania przez niego zwiększenia podstawy opodatkowania oraz podatku należnego.

Z wyroku NSA z 25 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I FSK 108/17) wynika, że tak. W wyroku tym czytamy, że:

(…) jeżeli (…) do zwolnienia z długu dojdzie po upływie 150 dni [obecnie po upływie 90 dni - przyp. autora] od dnia upływu terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze, podatnik-wierzyciel, który na podstawie art. 89a ust. 1 u.p.t.u. dokonał korekty podstawy opodatkowania i podatku, jest zobligowany do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym doszło do zwolnienia dłużnika z długu, a tym samym rezygnacji z dochodzenia należności podatkowej.

Natomiast organy podatkowe reprezentują w tej kwestii odmienne, korzystne dla podatników stanowisko, tj. wyjaśniają, że zwolnienie z długu nie skutkuje obowiązkiem zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego. Stanowisko takie przykładowo zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacjach indywidualnych z 15 lipca 2020 r. (sygn. 0114-KDIP1-1.4012.135.2020.2.KOM), z 30 lipca 2020 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.415.2020.2.ICZ) oraz z 4 czerwca 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.226.2021.1.MG).

Oznacza to, że według organów podatkowych dłużnik nie jest uprawniony do zwiększenia VAT naliczonego.

 

7. Podsumowanie

Od 1 października 2021 r. wierzyciel będzie mógł skorzystać z ulgi na złe długi, gdy będą spełnione następujące warunki:

  • nieuregulowanie wierzytelności w ciągu 90 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze,
  • na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny(warunek niezgodny z dyrektywą według TSUE),
  • sprzedaż została dokonana na rzecz nabywcy zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny albo nieściągalność wierzytelności jest dodatkowo udokumentowana,
  • od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona,
  • do dnia skorzystania z ulgi na złe długi wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

 

Ponadto zlikwidowano wyłączenie, które zwalniało dłużnika z obowiązku korekty. Dlatego po zmianie od 1 października 2021 r. dłużnik, jeżeli w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90 dzień od dnia terminu płatności, będzie w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, będzie musiał korygować odliczony VAT z nieopłaconej faktury.

Podstawa prawna:

 

  • art. 89a, art. 89b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626

  • § 10 ust. 2 lit. f rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2019 r. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1179

  • § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 29 czerwca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2021 r. poz. 1179

 

Powołane wyroki sądów:

  • wyrok TSUE z 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19

  • wyrok WSA w Warszawie z 13 grudnia 2011 r. (sygn. akt III SA/Wa 2071/11)

  • wyrok WSA w Warszawie z 29 czerwca 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 2690/11)

  • wyrok NSA z 25 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I FSK 108/17)

 

 

Powołane interpretacje organów podatkowych:

  • pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 marca 2014 r. (sygn. IBPP2/443-1186/13/BW)

  • pismo Ministerstwa Finansów z 12 listopada 2013 r. (sygn. PT8/033/187/448/AMT/13/RD-117081)

  • pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 lipca 2020 r. (sygn. 0114-KDIP1-1.4012.135.2020.2.KOM)

  • pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 lipca 2020 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.415.2020.2.ICZ)

  • pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 czerwca 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.226.2021.1.MG)

 

Tomasz Krywan

doradca podatkowy

Inforakademia
Notyfikacje

Czy chcesz otrzymywać informacje o najnowszych szkoleniach? Zgódź się na powiadomienia od wideoakademii

Powiadomienia można wyłączyć w preferencjach systemowych
NIE NIE
TAK TAK