Jakie zmiany w VAT wprowadzi Polski Ład

W pakiecie zmian wprowadzanych w ramach Polskiego Ładu przewidziano także zmiany w ustawie o VAT. Grupy podatników powiązanych finansowo i organizacyjnie uzyskają możliwość wspólnych rozliczeń VAT. Poza tym podatnicy będą mieli wybór, czy opodatkować usługi finansowe, czy korzystać ze zwolnienia. Do ustawy o VAT wprowadzone zostaną także ułatwienia oraz kary dla podatników niestosujących się do nowych obowiązków związanych z obrotem bezgotówkowym. Zmiany będą dotyczyły także stawek VAT i CN-ów.

Zmiany wprowadzi ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, która jest procedowana w Parlamencie.

1. Grupa VAT jako nowy podatnik

Od 1 lipca 2022 r. do ustawy o VAT będzie wprowadzona nowa kategoria podatników VAT, czyli grupa VAT, która została zdefiniowana jako grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowana jako podatnik podatku.

Grupa będzie rozliczała wspólnie VAT za pośrednictwem przedstawiciela, czyli podmiotu reprezentującego grupę VAT w zakresie jej obowiązków. Będzie on składał w imieniu grupy zgłoszenie rejestracyjne VAT-R wraz z umową o utworzeniu grupy VAT do właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego. Z chwilą rejestracji grupy VAT jako podatnika naczelnik urzędu skarbowego z urzędu wykreśli z rejestru jako podatnika VAT członków tej grupy.

1.1. Kto będzie mógł utworzyć grupę VAT

Grupę VAT będą mogli utworzyć podatnicy:

1. posiadający siedzibę na terytorium kraju lub
2. nieposiadający siedziby na terytorium kraju - w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

Podmiot będzie mógł być członkiem tylko jednej grupy VAT. Natomiast grupa VAT nie będzie mogła być:

• członkiem innej grupy VAT,
• powiększana o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.

1.2. Kiedy można uznać, że istnieją powiązania między członkami grupy VAT

Warunki istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych między członkami grupy VAT będą musiały być spełnione nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika. Muszą istnieć łącznie trzy rodzaje powiązań.

Podatników będzie uważało się za powiązanych finansowo, jeśli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT będzie posiadał bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących bądź zarządzających albo ponad 50% prawa do udziału w zysku każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.

Natomiast o powiązaniach ekonomicznych będziemy mówili, jeżeli:

1. przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub
2. rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub
3. członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.

Z kolei podatników będzie uważało się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:

1. prawnie lub faktycznie, bezpośrednio albo pośrednio, będą znajdowali się pod wspólnym kierownictwem lub
2. będą organizować swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

1.3. Jakie będą zasady opodatkowania transakcji w grupie VAT

Gdy zostanie podjęta decyzja o wspólnym rozliczeniu grupy VAT, to dostawa towarów i świadczenie usług dokonane:

• przez członka grupy VAT na rzecz danego członka tej samej grupy nie będą podlegały opodatkowaniu,
• przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy będą uznane za dokonane przez tę grupę,
• na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy uważa się za dokonane na rzecz tej grupy.

1.4. Kto rozlicza VAT w imieniu grupy VAT

Grupę VAT w zakresie jej obowiązków, w tym wynikających z ustawy o VAT, Ordynacji podatkowej, ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy KAS, będzie reprezentował przedstawiciel grupy VAT. Natomiast członkowie grupy VAT będą obowiązani prowadzić, w postaci elektronicznej, ewidencję czynności dokonywanych na rzecz innych członków grupy.

2. Możliwość rezygnacji ze zwolnienia z VAT dla świadczących usługi finansowe

Od 2022 r. podatnicy świadczący na rzecz podatników (umowy B2B) usługi finansowe zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38, 39, 40, 40a i 41 ustawy o VAT, tj.:

• usługi, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy,
• usługi zarządzania funduszami,
• usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług oraz zarządzania kredytami albo pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,
• usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,
• usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług,
• usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają osobowość prawną,
• usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie,

będą mogli wybrać ich opodatkowanie. Będzie to możliwe pod warunkiem, że świadczący usługę:

1. jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
2. złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Taki wybór będzie obowiązywał przez 2 lata, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik wybrał opodatkowanie usług. Po tym okresie będzie można wrócić do korzystania ze zwolnienia.

3. Transakcje bezgotówkowe w Polskim Ładzie - skutki dla podatników VAT

MF chce doprowadzić do tego, aby zasadniczo transakcje odbywały się w formie bezgotówkowej, również w przypadku sprzedaży na rzecz konsumentów. W związku z tym zostanie wprowadzony nowy obowiązek i sankcje za jego naruszenie, ale także bonusy za dostosowanie się do nowych regulacji.

3.1. Kiedy trzeba będzie sprawdzić rachunek kontrahenta na białej liście

Od 2022 r. zostanie obniżony z 15 000 do 8000 zł limit dla transakcji gotówkowych między przedsiębiorcami. To oznacza, że obowiązek sprawdzania rachunku rozliczeniowego kontrahenta na białej liście będzie dotyczył transakcji powyżej 8000 zł, a nie - jak do tej pory - powyżej 15 000 zł.

3.2. Którzy przedsiębiorcy będą musieli umożliwić klientom płatności za pomocą instrumentu płatniczego

Przedsiębiorcy zostaną zobowiązani umożliwić dokonywanie zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu intrumentu płatniczego np. terminali płatniczych.

Obowiązek ten nie będzie dotyczył przedsiębiorców, którzy nie ewidencjonują obrotu przy zastosowaniu kas fiskalnych.

Ważne

Przedsiębiorca, który ewidencjonuje obrót na kasie online, od 1 lipca 2022 r. będzie zobowiązany zapewnić współpracę kasy z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi, które określi rozporządzenie wykonawcze.

3.3. Jakie będą sankcje dla przedsiębiorcy, gdy wbrew obowiązkowi nie udostępni płatności bezgotówkowych

Niezapewnienie możliwości dokonywania przez klientów płatności instrumentami płatniczymi lub współpracy kasy z terminalem będzie również sankcjonowane w ustawie o VAT.

Brak prawa do przyśpieszonego zwrotu. Podatnikowi, w przypadku którego zostanie stwierdzone, że wbrew obowiązkowi nie umożliwił klientom płatności bezgotówkowych, nie będzie przysługiwał zwrot VAT w terminie 25 dni za okres rozliczeniowy:

1. w którym naruszenie tego obowiązku zostało stwierdzone, oraz za 6 kolejnych okresów rozliczeniowych następujących po tym okresie rozliczeniowym,
2. za który podatnik wykazał zwrot różnicy podatku.

Brak prawa do rozliczeń kwartalnych. Podatnik utraci także prawo do rozliczeń kwartalnych, gdy w danym kwartale zostanie stwierdzone, że wbrew obowiązkowi nie zapewnił możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego.

Powrót do rozliczeń kwartalnych będzie możliwy nie wcześniej jednak niż po upływie 6 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym zostało stwierdzone naruszenie tego obowiązku.

Kara pieniężna. Ponadto na podatnika, który od 1 lipca 2022 r. nie zapewni współpracy kasy online z terminalem płatniczym umożliwiającym przyjmowanie płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, będzie nakładał karę pieniężną w wysokości 5000 zł.

3.3. Jakie korzyści dla przedsiębiorcy, który umożliwi płatności bezgotówkowe, przewiduje Polski Ład

Ustawodawca przewidział też bonusy za płatności bezgotówkowe. Urząd skarbowy będzie obowiązany dokonać zwrotu VAT w terminie 15 dni, licząc od dnia, w którym upłynął termin do złożenia JPK_V7, w przypadku złożenia:

1. deklaracji, w której podatnik wykazał zwrot różnicy podatku,
2. korekty deklaracji, w której podatnik wykazał zwrot różnicy podatku, jeżeli jej złożenie nastąpiło przed upływem terminu do złożenia deklaracji lub po upływie terminu do złożenia deklaracji.

Zwrot w terminie 15 dni będzie możliwy, gdy łącznie zostaną spełnione cztery warunki. Zwrot w terminie 15 nie będzie przysługiwał podatnikom, którzy nie ewidencjonują obrotu na kasie online.

Ważne

Zwrotu w terminie 15 dni nie uzyska podatnik, który nie ewidencjonuje obrotu na kasie online.

Warunki uzyskania zwrotu w terminie 15 dni

Łączną wartość sprzedaży wraz z podatkiem, będzie się ustalało w oparciu o dane gromadzone w Centralnym Repozytorium Kas. Do wartości tej nie będzie się wliczało wartości sprzedaży dokumentowanej fakturami wystawionymi przy użyciu kasy, gdy wartość sprzedaży i kwota podatku są zaewidencjonowane w raporcie fiskalnym dobowym kasy.

4. Zmiana CN i stawek VAT

28 czerwca 2019 r. został przyjęty i podpisany przez Radę Współpracy Celnej WCO nowy Zharmonizowany System (HS) 2022. Na podstawie tego dokumentu Komisja Europejska (DG TAXUD) we współpracy z państwami członkowskimi UE dokonała transpozycji zmian z HS do Nomenklatury scalonej (CN) Wspólnej Taryfy Celnej UE, która będzie obowiązywała od 2022 r.

Od 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie zmiany w unijnej Nomenklaturze scalonej CN (tzw. CN 2022). Jest to konsekwencja zmian w ogólnoświatowej nomenklaturze Systemu Zharmonizowanego - tzw. HS 2022, które są przeprowadzane co 5 lat. Zmiany w Nomenklaturze scalonej (CN) polegają m.in. na zmianach w nazwach i zawartości działów, pozycji czy w symbolach klasyfikacyjnych. Wprawdzie CN ulega corocznym modyfikacjom, ale tegoroczna zmiana ma o wiele szerszy zakres.

W związku z tym konieczne stały się zmiany przepisów VAT w zakresie, w jakim ustawodawca odwołuje się w nich do zmienionej nomenklatury CN, tj. m.in. dotyczących stawek obniżonych VAT, zwolnienia podmiotowego oraz z tytułu importu towarów czy szczególnych procedur w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków.

Jak podkreśla MF, wprowadzane zmiany zasadniczo wiążą się ze zmianą nazw CN, jednak w niewielkim zakresie mogą nastąpić zmiany w zakresie stawek obniżonych VAT dotyczących niektórych towarów. Dlatego MF zaleca przegląd oferowanego asortymentu i odpowiednie dostosowanie systemów księgowych i kas rejestrujących.

5. Możliwość kwartalnych rozliczeń dla podmiotów niemających statusu małego podatnika

Zostanie przyznane prawo do stosowania rozliczeń kwartalnych w VAT dodatkowej grupie podatników, tj. podatnikom stosującym opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych (tzw. estoński CIT), nawet gdy nie będą posiadali statusu małego podatnika. Będą mogli rozliczać się kwartalnie, jeżeli łącznie spełnią następujące warunki:

• złożą na piśmie zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa,
• wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) u tych podatników nie przekroczy w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 4 000 000 euro przeliczanej zgodnie z kursem NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

W efekcie możliwość rozliczania się kwartalnie obejmie również ściśle określone podmioty, które przekroczą tzw. limit "małego podatnika" w VAT wynoszący obecnie 1 200 000 euro brutto obrotu w roku poprzednim.

oprac. Joanna Dmowska