Czy na podstawie tytułu wykonawczego obejmującego pensję i zasiłek chorobowy można prowadzić egzekucję z zasiłku macierzyńskiego

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

W piśmie informującym o prowadzonej egzekucji komornik wskazuje przedmiot zajęcia. W przypadku pracowników są nimi wynagrodzenie za pracę, zasiłek chorobowy lub inny zasiłek. Organ egzekucyjny zobowiązuje pracodawcę dłużnika do zajęcia tej części wynagrodzenia (odpowiednio zasiłku), która nie jest zwolniona z egzekucji, na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi.

Należności objęte egzekucją komorniczą. Pracodawca nie ma prawa dokonywać potrąceń komorniczych z należności przysługujących pracownikowi, których komornik nie określił w piśmie o zajęciu.

Jeżeli tytuł egzekucyjny obejmuje przykładowo wyłącznie wynagrodzenie za pracę, to na jego podstawie nie można zająć zasiłku chorobowego. To samo dotyczy sytuacji, w której pracodawca otrzyma pismo od komornika wzywające do zajęcia wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, a zatrudniony w danym okresie otrzymuje inny rodzaj zasiłku, tj. w omawianej sytuacji wyłącznie zasiłek macierzyński. W takim przypadku wystawiony tytuł egzekucyjny nie uprawnia pracodawcy do dokonywania potrąceń z zasiłku należnego w razie macierzyństwa, gdyż tego rodzaju należność nie jest ani wynagrodzeniem za pracę, ani zasiłkiem przysługującym za czas choroby.

W okolicznościach opisanych w pytaniu pracodawca powinien w formie pisemnej poinformować komornika o przeszkodzie w realizacji zajęcia. Jest nią inny rodzaj zasiłku niż wymieniony w tytule egzekucyjnym. Pracodawcy nie wolno bowiem dokonywać potrąceń z innej należności niż wskazana w zajęciu komorniczym. W takim przypadku, na podstawie informacji od pracodawcy, komornik może rozszerzyć tytuł egzekucyjny na inne świadczenia niż pensja i należności za czas choroby (wskazując w nim np. świadczenia pieniężne wypłacane z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

PRZYKŁAD

Spółka z o.o. z Wrocławia zatrudnia na pełny etat pracownicę, która od 14 czerwca 2021 r. pobiera zasiłek macierzyński. Z powodu zaległości w spłacie rat kredytu bankowego komornik zajął jej należności (w granicach dopuszczalnych odrębnymi przepisami). Pod koniec lipca 2021 r. pracodawca otrzymał pismo o zajęciu wynagrodzenia za pracę i zasiłku chorobowego. Ponieważ w piśmie komornik nie wskazał innych należności niż wynagrodzenie za pracę i zasiłek chorobowy, spółka w odpowiedzi na zajęcie poinformowała organ egzekucyjny o otrzymywaniu przez zatrudnioną wyłącznie zasiłku macierzyńskiego. Komornik rozszerzył egzekucję również o zasiłek macierzyński, przesyłając w tej sprawie do spółki nowe zajęcie obejmujące wszystkie świadczenia z ubezpieczenia społecznego należne w razie choroby i macierzyństwa. Dopiero na tej podstawie pracodawca może dokonywać potrąceń także z zasiłku macierzyńskiego.

Granice i kwoty wolne od potrąceń z zasiłków. Do egzekucji świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego należnych w razie choroby i macierzyństwa mają zastosowanie przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 833 § 5 Kodeksu postępowania cywilnego).

Zasiłki z ubezpieczenia społecznego podlegają egzekucji na zaspokojenie:

• świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 60% kwoty zasiłku brutto,
• innych należności - do wysokości 25% kwoty zasiłku brutto.

Jeśli w danym miesiącu nastąpił zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej, potrąceń z zasiłków należy dokonywać w podanej wyżej kolejności, przy czym łączna kwota potrącenia nie może przekraczać 60% kwoty zasiłku brutto.

W przypadku egzekucji z zasiłków z ubezpieczenia społecznego wolna od potrąceń w okresie od 1 marca 2021 r. do 28 lutego 2022 r. jest kwota:

• 555,19 zł - przy egzekwowaniu sum na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnym oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego,
• 916,07 zł - przy egzekwowaniu sum na podstawie tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.

PRZYKŁAD

Załóżmy, że stawka dzienna zasiłku macierzyńskiego pracownicy, o której mowa w poprzednim przykładzie, wynosi 120 zł brutto. Za sierpień 2021 r. pracownica otrzyma zasiłek w wysokości 3720 zł brutto, co stanowi 3131 zł netto. Zajęciu podlega kwota 930 zł, a po potrąceniu pracownica nie może otrzymać mniej niż 916,07 zł.

Po dokonaniu potrącenia pracownica otrzyma 2201 zł (3131 zł - 930 zł), co przekracza kwotę gwarantowaną do wypłaty (2201 zł > 916,07 zł).

Jeżeli zasiłek za czas choroby lub macierzyństwa jest należny za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń trzeba wyznaczyć proporcjonalnie do liczby dni, za które zasiłek przysługuje, czyli:

Krok 1. obowiązującą kwotę wolną od potrąceń podzielić przez liczbę 30,

Krok 2. wynik otrzymany w kroku 1 pomnożyć przez liczbę dni, za które wypłacany jest zasiłek.

Obowiązki pracodawcy związane z zajęciem wynagrodzenia za pracę i innych wierzytelności. Organ egzekucyjny (m.in. komornik) przystępuje do egzekucji z określonych należności pracownika przez ich zajęcie. W tym celu wzywa pracodawcę na piśmie do:

• przekazywania zajętych kwot odpowiednio do dyspozycji umieszczonej w zajęciu (do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu),
• przedstawienia w ciągu tygodnia za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienia periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów,
• podania, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,
• złożenia oświadczenia o istnieniu przeszkód w realizacji zajęcia.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 833 § 5, art. 881-882 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1575; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1177

• art. 139-143 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 291; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 794

• pkt 8 komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 26 lutego 2021 r. w sprawie miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury, miesięcznej kwoty przeciętnej renty z tytułu niezdolności do pracy, miesięcznej kwoty przeciętnej renty rodzinnej, wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kwoty dodatku za tajne nauczanie, dodatku kombatanckiego, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwoty świadczenia pieniężnego przysługującego żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, kwoty świadczenia pieniężnego przysługującego osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytury lub renty oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń - M.P. z 2021 r. poz. 222

Mariusz Pigulski

ekspert ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej