Lp.

Planowane zmiany w Ordynacji podatkowej od 1 stycznia 2019 r.

1

2

1.

Ograniczanie umownych korzyści

Celem zmian ma być zapobieganie wykorzystywaniu zapisów umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania do osiągania korzyści podatkowych. W tym celu w Ordynacji zostanie zdefiniowane pojęcie "środków ograniczających umowne korzyści". Planowana zmiana wiąże się z tym, że Polska podpisała i ratyfikowała Konwencję wielostronną implementującą środki traktatowego prawa podatkowego, mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku, sporządzoną w Paryżu 24 listopada 2016 r., podpisaną w Paryżu 7 czerwca 2017 r. Konwencja ta zakłada

wprowadzenie do umów o unikaniu podwójnego opodatkowania klauzul ograniczających możliwość korzystania z przywilejów danej umowy w sytuacji, gdy głównym celem lub jednym z głównych celów zawarcia transakcji lub utworzenia danej struktury było uzyskanie takich korzyści, a ich uzyskanie byłoby sprzeczne z przedmiotem lub celem odpowiednich postanowień umownych (art. 7 ust. 1 Konwencji). Obecnie zakładane jest, że taka regulacja zostanie wprowadzona do ponad 50 zawartych przez Polskę umów (a docelowo nawet do 78 umów).

art. 3 pkt 17 O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

2.

Ograniczenie możliwości wydawania interpretacji indywidualnych

Zostaną wprowadzone przepisy ograniczające możliwość uzyskiwania interpretacji indywidualnych w zakresie możliwości zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, jak również tzw. małych klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania, które wprowadzone zostały do poszczególnych ustaw podatkowych, np. art. 12 ust. 13-14 ustawy o CIT oraz środków ograniczających umowne korzyści. Tym samym podatnicy nie uzyskają interpretacji indywidualnej w przypadkach, w których elementy stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będą uzasadniały przypuszczenie, że pytania wnioskodawcy dotyczą zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, tzw. małych klauzul przeciw unikaniu opodatkowania oraz środków ograniczających umowne korzyści.

Zostanie też formalnie wprowadzona możliwość "łączenia" stanów faktycznych zawartych w różnych wnioskach o interpretację, jeżeli opisy zawarte w tych wnioskach stanowią wspólnie jeden opis schematu, który ma na celu unikanie opodatkowania. We wszystkich tych przypadkach Szef KAS będzie miał możliwość odmowy wydania interpretacji indywidualnych. Szef KAS ma też zyskać uprawnienie do uchylania interpretacji indywidualnych w sprawach, w których będzie istniało podejrzenie unikania opodatkowania lub nadużycia prawa.

art. 14b § 2a i § 5d O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

3.

Ograniczenie mocy ochronnej interpretacji ogólnych oraz objaśnień podatkowych w przypadku unikania opodatkowania

Podatnik unikający opodatkowania nie skorzysta z ochrony wynikającej z interpretacji ogólnych, utrwalonej praktyki interpretacyjnej lub objaśnień podatkowych. Nowelizacja ma wyłączyć ochronę podatników w tych zakresie. Obecnie ochrona ta jest wyłączona tylko w odniesieniu do interpretacji indywidualnych, jeżeli działania podatnika zmierzają do unikania opodatkowania.

art. 14na § 2 O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

4.

Zakaz przenoszenia winy z płatnika na podatnika w przypadku istnienia powiązań lub struktur powierniczych

Zasadniczo płatnik odpowiada za podatek niepobrany lub pobrany, ale niewpłacony, z wyjątkiem przypadku, gdy podatek nie został pobrany z winy podatnika. W wyniku nowelizacji nie będzie możliwe uwolnienie się przez płatnika od odpowiedzialności i przerzucenie jej na podatnika w przypadku, gdy będzie to związane z ryzykiem unikania opodatkowania lub niedokładnego regulowania zobowiązań podatkowych.

art. 30 § 5a O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

5.

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych związanych z unikaniem opodatkowania

W obecnym stanie prawnym organy podatkowe inne niż Szef KAS nie mogą dokonywać zabezpieczenia zobowiązań podatkowych związanych z unikaniem opodatkowania. Po nowelizacji zyskają one do tego prawo. Zabezpieczenie ma przeciwdziałać wyprowadzaniu majątku z firm, wobec których Szef KAS będzie prowadził postępowanie w sprawie unikania opodatkowania. Zabezpieczenie będzie nakładane po zasięgnięciu opinii Szefa KAS. Podatnicy nie będą informowani o tym, że organ podatkowy wystąpił do Szefa KAS o wydanie takiej opinii.

art. 33 § 4a O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

6.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe

Ma być wprowadzone dodatkowe zobowiązanie podatkowe związane z unikaniem opodatkowania, zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści lub przepisów o cenach transferowych. Organ podatkowy, wydając decyzję z zastosowaniem tych przepisów, będzie ustalał dodatkowe zobowiązanie podatkowe odpowiadające ułamkowi stwierdzonej w postępowaniu korzyści podatkowej.

Obecnie zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania polega tylko na odebraniu nienależnie uzyskanej korzyści podatkowej powiększonej, w niektórych sytuacjach, o należne odsetki z tytułu zaległości podatkowej. Po nowelizacji podatnik unikający opodatkowania zostanie obciążony sankcją w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego. Celem tej sankcji ma być karanie podatników za stosowanie nierynkowych mechanizmów prowadzących do zaniżania podstawy opodatkowania. Dodatkowe zobowiązanie ma wynosić 40% kwoty korzyści podatkowej. Jeżeli będzie wydawana decyzja w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych lub podatku dochodowego od osób fizycznych, gdzie podstawą opodatkowania jest dochód, dodatkowe zobowiązanie podatkowe będzie wynosić 10% sumy składników wynikających z tej decyzji. W pewnych sytuacjach będzie też możliwe podwojenie, a nawet potrojenie tej stawki. W przypadku złożenia korekty będzie także możliwe obniżenie stawki o połowę.

art. 58b-58e, art. 68 § 3a O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

7.

Odpowiedzialność płatników za unikanie opodatkowania

Projekt zakłada dopuszczenie możliwości zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania wobec płatników. Konsekwencją tego będzie możliwość obciążenia płatników odpowiedzialnością za unikanie opodatkowania w związku z poborem podatku u źródła.

art. 119g § 1 pkt 4 O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

8.

Korekta deklaracji w toku postępowania podatkowego związanego z unikaniem opodatkowania

W przypadku stwierdzenia unikania opodatkowania prawo do złożenia korekty deklaracji uwzględniającej w całości ocenę prawną związaną z unikaniem opodatkowania, a zawartą w postanowieniu wydanym na podstawie art. 200 § 3 Ordynacji podatkowej, będzie stronie przysługiwało tylko jeden raz, po doręczeniu pierwszego postanowienia w przedmiocie wyznaczenia terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Nie będzie już takiej możliwości w przypadku wydania kolejnego postanowienia lub też w przypadku uchylenia decyzji. Uprawnienie do skorygowania deklaracji w toku postępowania podatkowego nie powstanie również w przypadku, gdy strona postępowania otrzymała w ciągu ostatnich 10 lat w innej sprawie ostateczną decyzję z zastosowaniem art. 119a § 1 lub 7 O.p. lub środków ograniczających umowne korzyści.

art. 81b § 1a-1d O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

9.

Informacje o schematach podatkowych

Osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, w szczególności doradcy podatkowi, adwokaci, radcy prawni, pracownicy banku lub innej instytucji finansowej doradzający klientom, będą mieli obowiązek przekazywania Szefowi KAS informacji o schemacie podatkowym w terminie 30 dni od udostępnienia schematu podatkowego lub dokonania czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego. Obowiązek informowania o korzystaniu ze schematu podatkowego ma też obciążać korzystającego z tego schematu.

Informacje o schematach podatkowych mają być przekazywane elektronicznie za pomocą systemu MDR.

Korzystający, który będzie dokonywał w danym okresie rozliczeniowym jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową, w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu rozliczeniowego będzie przekazywał (elektronicznie) do Szefa KAS informację o zastosowaniu schematu podatkowego. Za niewypełnianie obowiązków w zakresie raportowania schematów podatkowych będą grozić kary pieniężne (do wysokości 2 mln zł, a w niektórych przypadkach do 10 mln zł).

art. 86a-86n O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

10.

Prowadzenie postępowania podatkowego w przedmiocie unikania opodatkowania

Szef KAS ma otrzymać prawo do przejęcia również kontroli podatkowej prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego. Zasady przejmowania spraw przez Szefa KAS będą jednolite w każdej z procedur, takich jak: postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa.

art. 119g, art. 119ga-119gd O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

11.

Dopuszczenie wznowienia postępowania w przypadku unikania opodatkowania

Gdy schemat podatkowy zmierzający do unikania opodatkowania rozciąga się na różne okresy rozliczeniowe, a w jednym z tych okresów zostanie wydana decyzja podatkowa, będzie możliwe jej wzruszenie w drodze wznowienia postępowania. Ma to umożliwić zastosowanie klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania za okresy, w których optymalizacja podatkowa nie została jeszcze ujawniona.

art. 240 § 1 pkt 5a O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

12.

Pierwszeństwo szczególnych przepisów przeciw unikaniu opodatkowania przed klauzulą generalną

Generalna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania ma mieć zastosowanie tylko w przypadku, gdy zjawiska unikania opodatkowania nie można zlikwidować na podstawie innych przepisów, w szczególności tzw. małych klauzul przeciw unikaniu opodatkowania zawartych w przepisach poszczególnych ustaw podatkowych. Dlatego też w przypadku, gdy przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania byłoby możliwe także za pomocą innych przepisów prawa podatkowego, Szef KAS będzie mógł odmówić wszczęcia postępowania podatkowego lub przejęcia postępowania podatkowego, kontroli celno-skarbowej lub

kontroli podatkowej. Szef KAS będzie też mógł przekazać innemu organowi podatkowemu postępowanie wszczęte lub przejęte, który to organ zastosuje inne przepisy niwelujące skutki unikania opodatkowania.

art. 119ga-119gd O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

13.

Wydawanie opinii zabezpieczających

Projekt zakłada wprowadzenie możliwości przedłużenia terminu na wydanie opinii zabezpieczających. Postępowanie w tej sprawie będzie mogło zostać przedłużone nawet o 9 miesięcy (np. w przypadku konieczności zasięgnięcia opinii biegłego), co oznacza, że podatnik występujący o wydanie opinii zabezpieczającej może na nią czekać nawet 15 miesięcy. W art. 119zc § 1 Ordynacji podatkowej proponuje się podniesienie opłaty za rozpatrzenie wniosku. W przypadku wspólnego wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej opłata podstawowa ma wzrastać o 5 tys. zł od piątego i każdego kolejnego zainteresowanego wnioskodawcy.

Ograniczony ma też zostać zakres danych publikowanych w Biuletynie Informacji Publicznej, w którym zamieszczane są informacje odnoszące się do wydania opinii zabezpieczającej lub odmowy wydania opinii zabezpieczającej. Informacje te mają zawierać wyłącznie zwięzły opis poddanej pod opinię Szefa KAS czynności oraz wyjaśnienie powodów podjętego rozstrzygnięcia.

art. 119zb § 3, art. 119zc § 1, art. 119zda O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

14.

Wycofanie się ze skutków unikania opodatkowania

Projekt zakłada wprowadzenie odrębnej procedury cofnięcia skutków unikania opodatkowania poza postępowaniem podatkowym. Dzięki niej podatnicy i płatnicy będą mieli możliwość wycofania się ze skutków unikania opodatkowania, a w szczególności możliwość wycofania się ze schematów unikania opodatkowania dających korzyści podatkowe przez wiele lat.

Zaletą tej drogi korygowania rozliczeń podatkowych ma być ograniczenie negatywnych skutków unikania opodatkowania, które zaistniałyby w przypadku wydania decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (odsetki od zaległości podatkowych, wymiar dodatkowego zobowiązania podatkowego).

Procedura w tej sprawie ma być dwustopniowa. Szef KAS wraz z zainteresowanym podmiotem w odrębnym postępowaniu ustalą m.in. wysokość uzyskanej korzyści, a następnie na podstawie tych ustaleń zainteresowany dokona korekty deklaracji.

Postępowanie w tej sprawie będzie odpłatne. Opłaty będą obliczane od wysokości kwoty korzyści podatkowej (0,2% lub 1%) i będą mogły wynosić od 1000 nawet do 15 tys. zł.

rozdział 5 działu IIIa O.p. dodany przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.

15.

Rygor natychmiastowej wykonalności

Organ podatkowy pierwszej instancji będzie miał możliwość nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom wydanym z zastosowaniem art. 119a lub środków ograniczających umowne korzyści, jeżeli do upływu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego pozostało mniej niż trzy miesiące. Według projektodawców postępowania podatkowe prowadzone w zakresie unikania opodatkowania są bowiem szczególnie skomplikowane, a tym samym bardziej narażone na upływ biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

art. 239d § 2 O.p. w brzmieniu nadanym przez projekt z 24 sierpnia 2018 r.