Od 1 lipca 2020 r. - zmiany w przepisach o zapłacie na rachunek ujawniony w wykazie podatników VAT

Od 1 lipca 2020 r. zmienią się przepisy wprowadzające obowiązek zapłaty na rachunek ujawniony w wykazie podatników VAT (dalej: wykaz). Oficjalnie zwiększy się liczba przypadków, w których dopuszczalna będzie zapłata na rachunek inny niż ujawniony w wykazie. Z trzech do siedmiu dni zostanie również wydłużony termin na złożenie przez podatników formularzy ZAW-NR. Takie zmiany przewiduje uchwalona 6 maja 2020 r. nowelizacja ustawy o PIT i o CIT (dalej: ustawa nowelizująca).

Od 1 stycznia 2020 r. został wprowadzony zakaz zaliczania do kosztów podatkowych niektórych wydatków, jeżeli zostały one uregulowane na rachunki inne niż ujawnione w wykazie podatników VAT (tzw. biała lista podatników VAT). Podatnicy nie mogą zaliczać do kosztów wydatków poniesionych na zakup towarów lub usług o wartości przekraczającej 15 000 zł:

• które zostały udokumentowane fakturą przez czynnego podatnika VAT oraz
• uregulowane przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście podatników VAT (art. 22p ust. 1 pkt 2 updof i art. 15d ust.1 pkt 2 updop).

Zmiany w zawiadomieniach o zapłacie ZAW-NR

Przed nowelizacją jedynym sposobem na uniknięcie sankcji za zapłatę na rachunek spoza białej listy było poinformowanie o tym naczelnika urzędu skarbowego poprzez złożenie zawiadomienia ZAW-NR w ciągu trzech dni od dnia dokonania przelewu. Z uwagi na pandemię koronawirusa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii termin ten wydłużono tymczasowo do 14 dni (zob. art. 15zzn ustawy o COVID-19).

Od 1 lipca 2020 r zdecydowano się wydłużyć z trzech do siedmiu dni czas na złożenie przez podatnika formularza ZAW-NR. Zmieniono również urząd skarbowy, do którego należy składać ZAW-NR. Podatnicy będą składali ZAW-NR do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla nich samych, a nie naczelnika właściwego dla sprzedawcy. To znaczne ułatwienie dla nabywców, którzy niejednokrotnie mają problemy z ustaleniem naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla sprzedawcy. Po wejściu w życie nowelizacji i zakończeniu stanu epidemii podatnicy będą więc mieli siedem dni na przesłanie zawiadomienia ZAW-NR - o zapłacie na rachunek inny niż ujawniony na białej liście podatników VAT.

Wyłączenie sankcji - lista wyłączeń

Oficjalnie zwiększy się liczba przypadków, w których sankcja w postaci wyłączenia wydatku z kosztów nie będzie miała w ogóle zastosowania. Od 1 lipca 2020 r. ze znowelizowanego art. 22p ust. 4 updof i art. 15d ust. 4 updop będzie wprost wynikało, że podatnicy nie będą mieli obowiązku wyłączania z kosztów wydatków, jeśli zapłata zostanie co prawda dokonana na rachunek nieujawniony na białej liście, ale:

1. zostanie dokonana z użyciem mechanizmu podzielonej płatności,
2. zostanie dokonana na rachunki cesyjne, rachunki wykorzystywane do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej banków oraz SKOK-ów,
3. będzie dotyczyła faktur dokumentujących WNT, import towarów i usług oraz dostawy towarów rozliczane przez nabywcę.

O ile pierwszy z wymienionych przypadków to zupełna nowość, o tyle w przypadku drugim i trzecim nowelizacja przepisów updof i updop stanowi potwierdzenie dotychczasowej praktyki podatkowej. Podatnicy od początku 2020 r. zaliczali tego rodzaju wydatki do kosztów, kierując się stanowiskiem zaprezentowanym w tej kwestii przez MF w objaśnieniach podatkowych z 20 grudnia 2019 r. dotyczących białej listy. MF stwierdził w nich, że:

MF

W Wykazie nie będą zatem zamieszczane rachunki gospodarki własnej banków/SKOK, wykorzystywane przez nie do rozliczeń związanych z ich działalnością własną, chyba że bank wykorzystuje do rozliczeń rachunki rozliczeniowe w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy - Prawo bankowe i zostaną jako rachunki rozliczeniowe przez banki/SKOK zgłoszone. Tzw. rachunki cesyjne prowadzone przez banki/SKOK służące do przeprowadzania rozliczeń z tytułu nabywanych przez bank/SKOK wierzytelności pieniężnych, w tym wykorzystywane w zakresie prowadzonej przez nie działalności faktoringowej, o której mowa w art. 14 ust. 2h ustawy o PIT i art. 12 ust. 4i ustawy o CIT - również nie będą zamieszczane w Wykazie. Numery takich rachunków mogą być wskazywane jako rachunek do zapłaty, np. z tytułu realizowanego przelewu wierzytelności lub np. świadczenia przez bank usługi wynajmu. W takich sytuacjach w stosunku do podatników dokonujących płatności na rachunki gospodarki własnej i tzw. rachunki cesyjne banków/SKOK, niezamieszczone w Wykazie nie będą stosowane sankcje w podatkach dochodowych PIT i CIT (…)

Podatnicy dokonujący płatności za faktury dokumentujące czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę (czyli transakcje z podmiotami zagranicznymi), nie będą obowiązani do badania, czy rachunek na który dokonywana jest płatność za taką fakturę jest zamieszczony w Wykazie. Podatnicy będą mogli płacić za takie faktury bez ryzyka poniesienia skutków w podatkach dochodowych PIT i CIT (…).

Pełna treść objaśnień MF z 20 grudnia 2019 r. została opublikowana w dodatku internetowym z serii "Wyjaśnienia Ministra Finansów" do "Mk" nr 12/2019, który jest dostępny na www.inforlex.pl/ewydania

Zapłata z użyciem mechanizmu podzielonej płatności

Nowością jest umożliwienie podatnikom PIT i CIT zaliczania do kosztów wydatków zapłaconych na inne rachunki niż wskazane na białej liście podatników VAT, jeżeli zapłacą je z użyciem mechanizmu podzielonej płatności (zob. pkt 3 dodany do art. 22p ust. 4 updof i do art. 15d ust. 4 updop). Tym samym podatnicy, którzy zdecydują się na dokonanie zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, nie będą w ogóle zobowiązani do sprawdzania, czy rachunek sprzedawcy figuruje na białej liście. Dzięki przepisom przejściowym nowelizacja znajdzie zastosowanie już do wydatków zaliczanych do kosztów od 1 stycznia 2020 r. i regulowanych od tego dnia (art. 10 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej). Ponadto z art. 8 ust. 3 ustawy nowelizującej wynika, że jeżeli podatnicy dokonali płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, to przepisów art. 22p ust. 2 updof i art. 15d ust. 2 updop w zakresie, w jakim dotyczą płatności dokonanej na rachunek spoza białej listy, nie stosuje się. To oznacza, że podatnicy, którzy w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2020 r. uregulowali płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, ale nie zaliczali tego wydatku do kosztów podatkowych z tego powodu, że zapłata nastąpiła na rachunek nieujawniony na białej liście, mogą teraz dokonać korekty swoich rozliczeń. W przepisach przejściowych ustawodawca nie wskazał, czy takiej korekty należy dokonać wstecz czy na bieżąco. Z uwagi na to, że wprowadzone regulacje mają wsteczne zastosowanie, należy uznać, że i korekta powinna być przez podatników dokonana wstecz. Nie można jednak wykluczyć, że MF zajmie w tej sprawie odmienne stanowisko, np. w formie komunikatu, zgadzając się na dokonanie korekty na bieżąco.

Informacja od banku lub SKOK-u warunkiem zaliczenia płatności do kosztów podatkowych

Prawo do rozliczania w kosztach płatności dokonywanych na rachunki cesyjne, rachunki wykorzystywane do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej banków oraz SKOK-ów nie będzie bezwarunkowe. Ustawodawca zastrzegł bowiem, że podatnicy, którzy będą chcieli rozliczyć w kosztach tego rodzaju wydatki, będą musieli otrzymać od banku, SKOK-u lub podmiotu będącego wystawcą faktury informację, że rachunek wskazany do zapłaty jest rachunkiem cesyjnym lub rachunkiem wykorzystywanym do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej. Ustawodawca zastrzegł jednak, że wymóg posiadania tego rodzaju informacji obejmie okres od 1 lipca 2020 r. To dobre rozwiązanie, zważywszy na fakt, że omawiana nowelizacja znajdzie zastosowanie także do wydatków zaliczonych do kosztów od 1 stycznia 2020 r. i regulowanych od tego dnia (art. 10 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej). Dzięki temu podatnicy, którzy w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2020 r. zaliczali do kosztów wydatki regulowane na rachunki cesyjne, rachunki wykorzystywane do celów działalności faktoringowej lub gospodarki własnej banków oraz SKOK-ów, nie muszą występować do tych instytucji o wystawienie "wstecznie" takich informacji.

Podstawa prawna:

• art. 1 pkt 4, art. 2 pkt 3 i art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z 6 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw - ustawa przekazana pod obrady Senatu

• art. 15zzn ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"