Zmiany przepisów ustaw mające na celu ułatwienie dochodzenia wierzytelności

Zakres zmian: Z dniem 1 czerwca 2017 r. weszły w życie zmiany wielu ustaw, wprowadzone ustawą z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz.U. z 2017 r. poz. 933). Do nowych rozwiązań, mających na celu ułatwienie dochodzenia wierzytelności jednostek należących do sektora publicznego, należą m.in.:

1. instytucja solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy (art. 647¹ k.c.);
2. instytucja zabezpieczenia wierzytelności poprzez zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości (art. 752³-757 k.p.c.);
3. Rejestr Należności Publicznoprawnych prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Szefa KAS, obejmujący informacje o należnościach pieniężnych, podlegających egzekucji administracyjnej, dla których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego albo jednostka samorządu terytorialnego, jeżeli należności te wynikają:
   • z decyzji, postanowienia lub innego orzeczenia, które jest ostateczne,

• z prawomocnego wyroku, postanowienia lub mandatu karnego wydanego na podstawie przepisów k.k.s. lub k.k., z mandatu karnego wydanego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
• bezpośrednio z przepisu prawa,

z którego dane na temat dłużników i wysokości ich zadłużenia mają być udostępniane bezpłatnie na rzecz podmiotów uprawnionych (w tym wierzycieli oraz organów egzekucyjnych);

4. możliwość zawierania ugód przez jednostki sektora finansów publicznych w sprawie spornych należności cywilnoprawnych w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki lub odpowiednio Skarbu Państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego (art. 54a uofp).

W związku ze zmianami wprowadzonymi w art. 54a uofp, do nowych przepisów zostały dopasowane znamiona naruszeń dyscypliny finansów publicznych, określone w art. 5, 11 i 15 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych. Zgodnie z nowymi uregulowaniami nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych z:

• art. 5 ust. 1 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych - nieustalenie, niepobranie, pobranie w wysokości niższej niż należna, niedochodzenie lub dochodzenie w wysokości niższej niż należna albo bezprawne umorzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych - w wyniku wykonania ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej, zawartej zgodnie z przepisami prawa,
• art. 11 ust. 2 ww. ustawy - dokonanie wydatku ze środków publicznych na podstawie ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej zawartej zgodnie z przepisami prawa.

Znamiona czynu zabronionego z art. 15 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych zostały rozszerzone w taki sposób, że naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest nie tylko zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia, lecz także zmiana zobowiązania dokonana niezgodnie z upoważnieniem, z przekroczeniem upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących zmiany zobowiązań przez jednostkę sektora finansów publicznych. Ponadto, tak jak w przypadku czynów wymienionych w art. 5 i 11 - nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych zaciągnięcie lub zmiana zobowiązania na podstawie ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej zawartej zgodnie z przepisami prawa.

Co zmiany przepisów oznaczają dla jednostek: Jednostki sektora finansów publicznych otrzymały narzędzia pozwalające na skuteczniejsze dochodzenie swoich należności wynikających z różnych tytułów prawnych. Wydatną pomocą w dochodzeniu należności ma być Rejestr Należności Publicznoprawnych, który zacznie w pełni funkcjonować od 1 stycznia 2018 r. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego dane na temat ich dłużników będą mogły być wprowadzane do tego rejestru przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego pod warunkiem wyrażenia na to zgody w formie uchwały przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Oprac. Izabela Motowilczuk

były wieloletni inspektor kontroli