Jeżeli płatność podatku lokalnego nie zostanie dokonana w terminie, podatnik ma obowiązek wpłacić odsetki z tytułu zaistniałej zwłoki (oczywiście, o ile narosną one w kwocie wymagalnej, czyli minimum 9 zł). Organ podatkowy ma obowiązek prawidłowo rozksięgować wpłatę dokonaną przez podatnika, o czym stanowi art. 55 § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa). Wskazana regulacja dotyczy sytuacji, w której dokonana wpłata nie pokrywa w całości zaległości podatkowej oraz związanych z nią odsetek za zwłokę. Wówczas taka wpłata jest zaliczana proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty, pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.

Przykładowo, podatnik ma zaległość podatkową w wysokości 50 zł oraz powstałe z tego tytułu odsetki w kwocie 10 zł. Dokonuje wpłaty 50 zł i tym samym np., nie wiedząc o powstałych odsetkach, myśli, że spłacił swoje zadłużenie. Tymczasem we wskazanym przypadku w ogólnej kwocie zaległości w wysokości 60 zł należność główna to 83,33%, a odsetki to pozostałe 16,67%. Dokonana przez podatnika wpłata właśnie w takim rozbiciu powinna zostać rozksięgowana, co potwierdził WSA w Łodzi w wyroku z 16 marca 2012 r. (sygn. akt I SA/Łd 1592/11). Sąd stwierdził, że "proporcjonalne zaliczenie dokonanej kwoty na poczet zaległości oraz odsetek za zwłokę następuje z urzędu i jest niezależne od woli podatnika. Zasadę tę stosuje się z urzędu, z mocy przepisu prawa, wobec czego nie można dokonać zaliczenia zrealizowanej wpłaty na poczet zaległości podatkowej i odsetek w innych proporcjach, aniżeli wynikających z art. 55 § 2 (...) Nie jest możliwe zaliczenie dokonanej przez podatnika wpłaty jedynie na poczet zaległości głównej albo też na poczet odsetek".

Nowe zasady księgowania wpłat

Przedstawiona regulacja była w pewnym sensie niedoskonała, gdyż nie dawała podstaw do zarachowania takiej wpłaty na koszty upomnienia naliczone w związku z wysłaniem przez wierzyciela pisemnego wezwania do uregulowania należności podatkowej. Potwierdzało to orzecznictwo sądów administracyjnych, np. wyrok WSA w Poznaniu z 20 września 2013 r. (sygn. akt III SA/Po 645/13), w którym sąd stwierdził, że "art. 55 § 2 (...) nie zezwala na zaliczenie wpłaty na poczet kosztów upomnień, stanowiących kategorię kosztów odrębną od zaległości podatkowej i odsetek". Taki stan rzeczy powodował, że koszty upomnienia naliczone, a nieuregulowane, musiały być dochodzone w odrębnym trybie, co zwiększało tylko koszty czynności podejmowanych przez wierzyciela oraz wydłużało okres ich prowadzenia.

Ustawą z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw wprowadzono od początku 2016 roku w art. 62 § 1a Ordynacji podatkowej zasadę, zgodnie z którą, jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonaną wpłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet tych kosztów.

Nie zmieniono regulacji, z której wynikał dla organu podatkowego obowiązek wydawania postanowienia w przypadku zaliczenia wpłaty dokonanej przez podatnika na poczet zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Objęto takim postanowieniem również naliczone koszty upomnienia.

W art. 62 § 4 Ordynacji podatkowej (czyli w sytuacji, kiedy na podatniku ciążyły zobowiązania z różnych tytułów) w przypadku wydawania postanowienia o zarachowaniu wpłaty, organy podatkowe były ograniczone poprzez odesłanie do art. 55 § 2 tej ustawy w zakresie dokonywanych zarachowań wpłat poprzez obowiązek ustalania stosunku udziału kwot należności głównej oraz odsetek w ogólnej kwocie zaległości. Od początku 2016 roku takie postanowienia, jak już wspomniano, nadal muszą być wydawane, ale organy podatkowe nie są już w takich przypadkach zobowiązane do stosowania przy ich wydawaniu art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej. Zastosowanie znajdzie ogólna reguła z art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którą przy dokonywaniu zaliczenia dokonanej wpłaty (w sytuacji kiedy podatnik jest zobowiązany w zakresie więcej niż jednego podatku), o kolejności jego dokonania decydują terminy płatności poszczególnych zobowiązań w tym sensie, że organ w pierwszej kolejności pokrywa zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności (chyba że podatnik wskaże, na co wpłata ma być zarachowana).

Ustawodawca od początku bieżącego roku wprowadził jeszcze jedną zmianę w tym zakresie. W art. 62 § 4a Ordynacji podatkowej przewidział, że postanowienie o zaliczeniu wpłaty jest wydawane wyłącznie na wniosek wpłacającego, w przypadkach gdy:

1) wpłata w całości pokrywa kwotę główną zaległości wraz z odsetkami za zwłokę,

2) zaliczenie wpłaty następuje w całości zgodnie z żądaniem podatnika,

3) kwota wpłaty podlegającej zaliczeniu na poczet zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub kosztów upomnienia nie przekracza pięciokrotności kosztów upomnienia (tj. 58 zł),

4) od wpłat dokonanych po terminie płatności nie naliczono odsetek za zwłokę zgodnie z art. 54 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej (czyli w kwocie mniejszej niż próg ich wymagalności wynoszący 9 zł).

Korekta deklaracji z urzędu

Na podstawie art. 272 pkt 2 Ordynacji podatkowej, w zakresie składanych przez podatników deklaracji, organy podatkowe weryfikowały m.in. ich formalną poprawność, czyli zastosowanie przez podatników właściwego formularza oraz prawidłowość dokonanego w deklaracji samoopodatkowania. Wprawdzie (zgodnie z art. 3 pkt 5 Ordynacji podatkowej) deklaracje oznaczają "zeznania, wykazy, zestawienia oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci", to korygowanie przez organy podatkowe z urzędu kwot zobowiązań podatkowych nie będzie dotyczyło osób fizycznych (z wyjątkiem podatku od środków transportowych) z uwagi na sposób powstawania w podatkach lokalnych zobowiązań podatkowych w drodze skutecznego doręczenia decyzji ustalających wysokość tych zobowiązań.

Do końca 2015 roku organy podatkowe, w przypadkach kiedy stwierdzano, że obliczona kwota zobowiązania w deklaracji jest nieprawidłowa, były kwotowo ograniczone w zakresie korygowania z urzędu takich stanów faktycznych. Mogły to robić (poprzez dokonanie poprawek lub uzupełnień) jedynie wówczas, gdy wynikająca z tych czynności zmiana kwoty zobowiązania podatkowego nie była większa niż tysiąc złotych.

Zwiększony próg kwotowy

Od początku 2016 roku próg kwotowy został pięciokrotnie zwiększony i obecnie wynosi 5 tys. zł. Daje to niewątpliwie organom podatkowym większą swobodę w działaniu, dzięki której również skraca się czas weryfikacji deklaracji oraz ponoszone dotychczas koszty korespondencji prowadzonej z podatnikami.

W tym zakresie nie zmieniono zasady nakładającej na organy podatkowe w takich przypadkach obowiązek sporządzenia kserokopii skorygowanej w opisany sposób deklaracji, potwierdzenia jej za zgodność z oryginałem i wysłania jej do podatnika z informacją o wynikającej z niej zmianie wysokości zobowiązania podatkowego. Podatnik w takiej sytuacji może w przypadku jakichkolwiek wątpliwości wnieść od tak skorygowanej deklaracji sprzeciw w terminie 14 dni od daty doręczenia kserokopii deklaracji skorygowanej przez organ. Wniesienie takiego sprzeciwu anuluje dokonaną przez organ korektę. Natomiast brak sprzeciwu oznacza, że taka korekta ma taką samą moc prawną jak korekta złożona przez podatnika.

MARCIN BINAŚ

specjalista w zakresie podatków i opłat stanowiących w całości dochody własne gmin, pracownik Wydziału Kontroli RIO w Szczecinie

PODSTAWY PRAWNE

● ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2184)

● art. 3 pkt 5, art. 54 § 1 pkt 5, art. 55 § 2, art. 62 § 1, 1a, 4 i 4a, art. 272 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 613; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 195)

Więcej na ten temat znajdziesz na Platformie Rachunkowości Budżetowej i Prawa Pracy http://inforrb.pl w zakładce: AKTUALNOŚCI.