Biuletyn VAT 1/2017, data dodania: 28.12.2016

Rejestracja VAT i VAT UE w 2017 r. - kiedy można utracić status podatnika

Od 1 stycznia 2017 r. zmieniły się zasady rejestracji podatników VAT. Zmiany mają na celu lepszą weryfikację podmiotów zgłaszających się do tego rejestru i bieżącą weryfikację bazy podatników VAT. Od 2017 r. możliwa jest odmowa rejestracji podmiotu jako podatnika VAT (i w rezultacie podatnika VAT UE). Zwiększył się również katalog przypadków, w których podatnicy VAT i VAT UE mogą zostać wykreśleni z rejestru. Zarówno odmowa rejestracji, jak i wykreślenie podatnika z rejestru mają dotyczyć przede wszystkim tych podatników, których działania są ukierunkowane na wprowadzanie do obrotu "pustych" faktur lub wyłudzenia zwrotu podatku. Oszustwa podatkowe nie są jednak jedynym powodem, dla którego organ podatkowy może z urzędu wykreślić podatnika z rejestru. Organy podatkowe otrzymały również uprawnienie do przywracania podatnikom statusu podatników VAT czynnych.

ZMIANY 2017

Ułatwienie organom podatkowym możliwości wykreślenia podatników z rejestru powoduje, że należy na bieżąco sprawdzać status kontrahenta w bazie podatników VAT na portalu podatkowym https://ppuslugi.mf.gov.pl/_/.

1. Kto i kiedy składa zgłoszenie rejestracyjne (VAT-R)

Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy o VAT podmioty spełniające warunki do uznania za podatników VAT są obowiązane złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne na formularzu VAT-R. Obowiązek ten dotyczy:

● osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych, wykonujących samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT),

● osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie, które nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania przewidzianego dla rolnika ryczałtowego, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT (art. 15 ust. 4 ustawy o VAT),

● organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy, jeśli wykonują czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT).

Na skutek złożonego przez podatnika zgłoszenia rejestracyjnego naczelnik urzędu skarbowego, po weryfikacji danych podanych w tym zgłoszeniu, rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego" i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie. W zmienionych przepisach podkreślono, że rejestracja odbywa się po weryfikacji danych wskazanych przez podatnika. Jest to konsekwencją wprowadzenia regulacji umożliwiających odmowę rejestracji przez organ podatkowy.

Jeżeli podatnik złoży wniosek o wydanie potwierdzenia zarejestrowania go jako "podatnika VAT czynnego" (VAT-5), to w związku z dokonaniem tej czynności urzędowej musi zapłacić opłatę skarbową w wysokości 170 zł. Należy podkreślić, że opłata skarbowa w wysokości 170 zł nie jest opłatą za zarejestrowanie podatnika VAT, ale za wydanie potwierdzenia tego zarejestrowania (VAT-5). Wobec tego, jeśli podatnik nie złoży wniosku o wydanie potwierdzenia (nie ma on obowiązku dysponowania nim), to opłata skarbowa nie zostanie pobrana.

W przypadku czynnych podatników VAT zgłoszenie rejestracyjne (VAT-R) powinno być złożone przed dniem dokonania pierwszej czynności opodatkowanej, takiej jak:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,

2) eksport towarów,

3) import towarów na terytorium kraju,

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przykład

Podatnik, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, ma zamiar dokonać pierwszej sprzedaży towarów 20 stycznia 2017 r. Podatnik od początku swojej aktywności gospodarczej chce działać w charakterze czynnego podatnika VAT. Rejestracji na formularzu VAT-R powinien dokonać najpóźniej do 19 stycznia 2017 r. (włącznie). Rejestracja ta może także nastąpić wcześniej, np. z uwagi na VAT odliczany od zakupów.

Od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje nowa wersja formularza VAT-R(13). Poprzednią można stosować do 30 czerwca 2017 r.

Dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego ma wyłącznie charakter formalny. Oznacza to, że podatnikiem VAT jest się niezależnie od tego, czy dokonano rejestracji na formularzu VAT-R. Status podatnika nabywa się ze względu na faktyczne okoliczności, a mianowicie ze względu na:

● wykonywanie czynności opodatkowanych wymienionych w art. 5 ustawy o VAT,

● przekroczenie wartości sprzedaży, o której mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT,

● wykonywanie czynności wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, które nie dają prawa do zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.

O tym, czy i w którym momencie podmiot stał się podatnikiem VAT, nie decyduje moment złożenia VAT-R. Decydują o tym okoliczności faktyczne. Jeśli podatnik nie dopełnił obowiązku złożenia VAT-R w ustawowym terminie (przed dokonaniem pierwszej czynności opodatkowanej), mimo że działał w charakterze podatnika VAT czynnego, to może to naprawić poprzez złożenie formularza VAT-R ze wskazaniem daty rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz okresu rozliczeniowego, od którego zachowywał się jak czynny podatnik VAT. Potwierdził to również Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 13 stycznia 2016 r. (sygn. IBPP1/4512-795/15/MS). Pismo dotyczy podatnika, który w listopadzie 2014 r. na skutek przekroczenia limitu sprzedaży w kwocie 150 000 zł utracił prawo do zwolnienia, ale nie zarejestrował się wówczas jako czynny podatnik VAT. Podatnik zauważył swój błąd dopiero po zlikwidowaniu działalności gospodarczej, co nastąpiło 30 maja 2015 r. W tych okolicznościach miał on wątpliwości, czy może złożyć zaległy VAT-R i deklaracje VAT z rozliczonym podatkiem należnym i naliczonym za okres od listopada 2014 r. do maja 2015 r. Organ podatkowy uznał to prawo, wyjaśniając, że:

(...) Wnioskodawca mimo ciążącego na nim obowiązku nie zarejestrował się we właściwym czasie do podatku VAT ani też nie składał deklaracji VAT-7. Skoro zatem Wnioskodawca nie dopełnił tych obowiązków we właściwym czasie to powinien złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R i zaległe deklaracje VAT-7, o ile jak wskazał Wnioskodawca okresy te nie zostały objęte kontrolą podatkową ani postępowaniem podatkowym. (...)

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy, że może złożyć zgłoszenie VAT-R i VAT-Z dotyczące okresu listopad 2014 r. - maj 2015 r. a także deklaracje z tego okresu VAT-7 z rozliczonym podatkiem VAT zarówno należnym jak i naliczonym, należało uznać za prawidłowe.

2. Kto nie ma obowiązku składania VAT-R

Nie każdy podmiot działający w charakterze podatnika VAT musi dokonywać podatkowej rejestracji. Obowiązek składania zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R) nie dotyczy:

● podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, czyli tzw. drobnych przedsiębiorców. Są to podatnicy, u których sprzedaż nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym limitu obrotów w wysokości 200 000 zł (limit ten został podwyższony 1 stycznia 2017 r. ze 150 000 zł do 200 000 zł);

● podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT.

Wymienieni podatnicy, którzy korzystają ze zwolnienia w VAT na podstawie art. 96 ust. 3 ustawy o VAT, mogą dobrowolnie złożyć zgłoszenie rejestracyjne. Wówczas naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako "podatnika VAT zwolnionego" i potwierdza to zarejestrowanie, jeśli podatnik złoży wniosek w tej sprawie. Otrzymanie potwierdzenia zarejestrowania jako "podatnika VAT zwolnionego" powoduje konieczność zapłaty opłaty skarbowej w wysokości 170 zł.

Jeżeli podatnicy zwolnieni z VAT:

● rozpoczną dokonywanie sprzedaży opodatkowanej,

● utracą zwolnienie od podatku lub

● zrezygnują z tego zwolnienia,

wówczas są obowiązani do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, a w przypadku podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT zwolnieni - do aktualizacji tego zgłoszenia.

Obowiązku tego należy dopełnić:

1) przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towaru lub usługi (innych niż zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2, 2a i 4-41 ustawy lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3) - w przypadku rozpoczęcia tej sprzedaży;

2) przed dniem, w którym podatnik traci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy - w przypadku utraty tego prawa;

3) przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy oraz art. 113 ust. 1 i 9 ustawy - w przypadku rezygnacji z tego zwolnienia;

4) przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej na podstawie art. 5 ustawy, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9 ustawy, od pierwszej wykonanej czynności.

Przykład

Podatnik, który korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, tj. ze względu na obroty, zamierza 1 lutego 2017 r. dobrowolnie zrezygnować ze zwolnienia. O zamiarze tym powinien zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 31 stycznia 2017 r. W tym celu na formularzu VAT-R powinien:

● podać, że rezygnuje ze zwolnienia (poz. 33 w części C.1 formularza VAT-R(13)) oraz

● wskazać datę, od której rezygnuje ze zwolnienia (poz. 38 w części C.1 formularza VAT-R(13)).

3. Kto i kiedy rejestruje się jako podatnik VAT UE

Podatnicy, którzy mają zamiar rozpocząć współpracę z zagranicznymi przedsiębiorcami, muszą dokonać rejestracji dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych. Obowiązki podatników określa w tym zakresie art. 97 ustawy o VAT. Skutkiem zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT UE jest obowiązek posługiwania się w transakcjach zagranicznych, określonych w art. 97 ust. 10 ustawy o VAT, numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL.

O zamiarze dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych mają obowiązek zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego:

● czynni podatnicy VAT zamierzający dokonać:

- WDT lub WNT,

- importu usług, dla których miejsce świadczenia wyznacza art. 28b ustawy o VAT,

- świadczenia usług, dla których podatnikiem jest unijny usługobiorca;

● osoby prawne niebędące podatnikami, dokonujące WNT, gdy wartość tych transakcji w roku podatkowym przekracza 50 000 zł;

● podatnicy niepodlegający obowiązkowi rejestracji jako podatnicy VAT czynni, dokonujący:

- WNT, gdy wartość tych transakcji w roku podatkowym przekracza 50 000 zł,

- importu usług, dla których miejsce świadczenia wyznacza art. 28b ustawy o VAT,

- świadczenia usług, dla których podatnikiem jest unijny usługobiorca.

Podobnie jak w przypadku rejestracji do celów VAT na potrzeby transakcji krajowych, tak i w przypadku transakcji wspólnotowych rejestracji dokonuje się na formularzu VAT-R. Jeśli podatnik wcześniej zarejestrował się do celów VAT, a następnie zamierza dokonać rejestracji do celów obrotu wewnątrzwspólnotowego, to dokonuje tego w formie aktualizacji danych na formularzu VAT-R. Po złożeniu zawiadomienia o zamiarze dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podmiot, który dokonał zgłoszenia, jako podatnika VAT UE.

Przykład

Podatnik był dotychczas zarejestrowany na potrzeby transakcji krajowych jako podatnik VAT czynny. 22 stycznia 2017 r. zamierza dokonać pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Dlatego najpóźniej 21 stycznia 2017 r. powinien złożyć aktualizację zgłoszenia VAT-R, w którym:

● wskaże, że będzie dokonywał transakcji wewnątrzwspólnotowych (poz. 58 w części C.3 formularza VAT-R(13)) oraz

● poda datę rozpoczęcia dokonywania czynności (poz. 61 w części C.3 formularza VAT-R(13)).

Przykład

Podatnik w 2017 r. korzysta ze zwolnienia w VAT ze względu na obroty, które w 2016 r. nie przekroczyły kwoty 200 000 zł. W styczniu 2017 r. podatnik nabył od unijnego kontrahenta usługę reklamową, która stanowi dla niego import usług podlegający opodatkowaniu w kraju na podstawie art. 28b ustawy o VAT.

Podatnik powinien dokonać rejestracji jako podatnik VAT UE na formularzu VAT-R. W tym celu powinien:

● podać, że jest podatnikiem niepodlegającym obowiązkowi rejestracji jako podatnik VAT czynny i że będzie nabywał lub nabywa usługi, do których stosuje się art. 28b ustawy, jeżeli usługi te stanowiłyby u podatnika import usług (poz. 60 w części C.3 formularza VAT-R(13)),

● wskazać datę rozpoczęcia dokonywania czynności (poz. 61 w części C.3 formularza VAT-R(13)).

4. W jakich przypadkach w 2017 r. urząd skarbowy może odmówić rejestracji do celów VAT

Prawidłowa rejestracja podmiotu jest ważna nie tylko z uwagi na zapewnienie prawidłowego poboru podatku, ale ma również znaczenie dla pozostałych uczestników obrotu gospodarczego. W celu prawidłowego funkcjonowania systemu VAT konieczne jest zapewnienie prawdziwości wpisów do rejestru podatników. Z tego powodu na organach podatkowych spoczywa obowiązek sprawdzenia prawidłowości zgłoszenia przed dokonaniem rejestracji podatnika VAT.

Do końca 2016 r., na podstawie obowiązującego wówczas art. 96 ust. 9 ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego mógł wykreślić z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT (bez konieczności zawiadamiania go o tym), jeżeli w wyniku podjętych czynności sprawdzających okazało się, że podatnik nie istnieje lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem. Możliwość ta dotyczyła już zarejestrowanych podatników. Od 2017 r. naczelnik urzędu skarbowego w określonych przypadkach może odmówić zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT, który dopiero ubiega się o wpis i złożył w tym celu zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Podstawę do tego daje art. 96 ust. 4a ustawy o VAT, z którego wynika, że naczelnik urzędu skarbowego nie dokonuje rejestracji podmiotu jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania podmiotu, jeżeli:

● dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub

● podmiot ten nie istnieje, lub

● mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub

● podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego.

Nadrzędnym celem wprowadzonych przepisów jest zapobieganie oszustwom podatkowym poprzez uniemożliwienie rejestracji podmiotowi, który rejestruje działalność gospodarczą nie po to, by ją prowadzić, ale po to, by wyłudzić zwrot VAT. Odmowa rejestracji jako czynnego podatnika VAT ma wykluczyć prawo do odliczenia podatku naliczonego (art. 88 ust. 4 ustawy o VAT). Regulacje te mogą być również stosowane do zgłoszeń złożonych przed 1 stycznia 2017 r. (art. 13 ust. 1 ustawy zmieniającej).

Warto wspomnieć, że w tym samym celu w projekcie nowelizacji ustawy o VAT zaproponowano wprowadzenie instytucji tzw. kaucji rejestracyjnej, do której składania miały być zobowiązane niektóre podmioty rejestrujące się jako podatnicy VAT i której złożenie miało być warunkiem dokonania rejestracji przez organ podatkowy. Wysokość kaucji rejestracyjnej mogła wynosić od 20 000 zł do 200 000 zł. Ostatecznie zrezygnowano jednak z tego pomysłu, wobec czego znowelizowane przepisy ustawy o VAT obowiązujące od 1 stycznia 2017 r. nie wprowadziły instytucji kaucji rejestracyjnej.

4.1. Czy można odmówić rejestracji, gdy podmiot ma zamiar prowadzić działalność w piwnicy

Choć przepisy ustawy o VAT dotyczące odmowy rejestracji podmiotu jako podatnika VAT obowiązują dopiero od tego roku, należy zaznaczyć, że już wcześniej zdarzało się, iż organy podatkowe odmawiały podatnikom rejestracji do celów VAT. Z takim przykładem mamy do czynienia w wyroku NSA z 26 sierpnia 2015 r. (sygn. akt I FSK 112/15). Spór w tej sprawie dotyczył odmowy zarejestrowania spółki i wydania jej potwierdzenia zarejestrowania jako podatnika VAT i jako podatnika VAT-UE. Naczelnik urzędu skarbowego, który odmówił spółce rejestracji, miał ku temu podstawy. Po otrzymaniu zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R organ, w wyniku przeprowadzonych czynności sprawdzających, ustalił, że pod adresem wskazanym jako siedziba spółki znajduje się położone w piwnicy pomieszczenie gospodarcze bez okien, które było nieprzystosowane do pełnienia funkcji siedziby spółki i miejsca działalności gospodarczej. W rezultacie nie było podstaw do tego, by wskazany przez spółkę adres siedziby uznać za faktyczną siedzibę spółki. Spółka, podtrzymując żądanie rejestracji, wniosła odwołanie od tej decyzji. Zarzuciła, że bezprawnie odmówiono jej prawa do rejestracji jako podatnika, gdyż nie ma przepisów zabraniających prowadzenia w piwnicy działalności gospodarczej, posiadania tam siedziby i adresu do korespondencji. NSA nie uznał jednak tych zarzutów za trafne i podtrzymał stanowisko organów podatkowych, uzasadniając je w następujący sposób:

W przypadku (...) gdy weryfikacja podanych danych wykaże, że są one nierzetelne - brak jest podstaw do realizacji przez organ dyspozycji art. 96 ust. 4 i art. 97 ust. 4 u.p.t.u., a więc wpisania podatnika do rejestru podatników VAT czynnych (VAT-UE) i potwierdzenia takiej rejestracji.

(...) W sytuacji gdy jednym z warunków rejestracji podatnika jest podanie "adresu jego siedziby", organ który stwierdza, że podany w zgłoszeniu rejestracyjnym adres nie ma rzeczywistego charakteru - trafnie stwierdza brak jednego z warunków do rejestracji, co skutkuje decyzją o odmowie takowej rejestracji. (...)

Adres taki powinien zawierać nazwę miejscowości, ulicy, numer budynku oraz lokalu, który musi spełniać warunki dla funkcjonowania zarządu oraz zarządzania przedsiębiorstwem podatnika.

W niniejszej sprawie trafnie przyjęto, że lokal piwniczny, znajdujący się poza ewidencją porządkową lokalu budynku, w którym się mieści, nie spełnia w żadnym przypadku kryteriów "adresu siedziby" podatnika w rozumieniu części B.2 Formularza VAT-R "Zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług".

4.2. Czy można odmówić rejestracji ze względu na brak środków na prowadzenie działalności

Przesłanką odmowy rejestracji podatnika nie może być natomiast brak środków materialnych, technicznych i finansowych do prowadzenia zgłaszanej działalności gospodarczej. Takie wnioski wynikają z wyroku TSUE z 14 marca 2013 r. w sprawie C-527/11 (Ablessio SIA), w którym Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że przepisy dyrektywy Rady 2006/112/WE stoją na przeszkodzie temu, żeby:

(...) organ skarbowy państwa członkowskiego odmawiał nadania numeru identyfikacji podatkowej do celów podatku od wartości dodanej spółce z tego tylko powodu, że w mniemaniu tego organu nie posiada ona środków materialnych, technicznych i finansowych do wykonywania zgłaszanej działalności gospodarczej oraz że właścicielowi udziałów tej spółki uprzednio wielokrotnie nadawano taki numer dla innych przedsiębiorstw, które nie prowadziły rzeczywistej działalności gospodarczej oraz których udziały były przekazywane innym osobom wkrótce po otrzymaniu rzeczonego numeru, jeżeli dany organ skarbowy nie ustali, w świetle obiektywnych czynników, że istnieją poważne przesłanki pozwalające podejrzewać, iż nadany numer identyfikacji podatkowej do celów podatku od wartości dodanej zostanie wykorzystany do popełnienia oszustwa. Do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny, czy wskazany organ skarbowy przedstawił poważne przesłanki istnienia groźby oszustwa w sprawie będącej przedmiotem postępowania głównego.

4.3. Czy można odmówić rejestracji, jeśli siedzibą zgłaszanego podmiotu ma być "wirtualne biuro"

Z krajowego orzecznictwa sądowego wynika, że fakt wskazania jako siedziby "wirtualnego biura", czyli adresu użyczonego w celu rejestracji, nie może być wyłączną podstawą odmowy rejestracji podmiotu. Tak uznał NSA w wyroku z 5 sierpnia 2014 r. (sygn. akt II FSK 3549/13), w którym czytamy, że:

Nie można wykluczyć sytuacji, gdy działalność gospodarcza jest rozpoczynana tylko w celu dokonania oszustwa podatkowego, ale w takiej sytuacji, aby zastosować "prewencyjną kontrolę" w postaci odmowy nadania NIP, muszą istnieć niebudzące wątpliwości przesłanki (okoliczności), które takie przypuszczenie dotyczące oszustwa uzasadniają i które spełnią określone w art. 8c ust. 1 u.z.e.i.p.p. przesłanki odmowy nadania NIP. Okoliczność wskazania adresu siedziby w biurze, w którym zarejestrowano wiele podmiotów lub nawet w klasycznym biurze wirtualnym, samodzielnie taką przesłanką być nie może.

Podobne wnioski wynikają z prawomocnego wyroku WSA w Krakowie z 14 lipca 2016 r. (sygn. akt I SA/Kr 516/16), w którym sąd stwierdził, że:

(...) wskazanie w dokumentach VAT-R lub NIP-8 jako siedziby "wirtualnego biura" nie może być jedyną okolicznością uzasadniającą odmowę rejestracji jako podatnika VAT.

Choć wskazanie "wirtualnego biura" jako siedziby podmiotu nie musi powodować odmowy rejestracji, z pewnością takie okoliczności będą szczegółowo weryfikowane na podstawie nowych regulacji przez organy podatkowe. Wskazuje na to uzasadnienie projektu nowelizacji ustawy o VAT, z którego wynika, że:

(...) fakt deklarowania prowadzenia działalności w tzw. wirtualnych biurach powinien być elementem oceny ryzyka wystąpienia nieprawidłowości w rozliczaniu podatku VAT przez podmiot nowo zarejestrowany, skłaniającym organy podatkowe do zastosowania swego rodzaju działań zabezpieczających interes budżetu państwa.

5. Jaką odpowiedzialność ponosi pełnomocnik, który dokonał rejestracji w imieniu podatnika VAT

Z art. 96 ust. 4b ustawy o VAT wynika, że w przypadku zgłoszenia rejestracyjnego przez pełnomocnika, odpowiada on solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500 000 zł za jego zaległości podatkowe powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia rejestracji. Przepis ten nie ma zastosowania, jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Od 1 stycznia 2017 r. solidarną odpowiedzialność pełnomocnika reguluje także art. 117c Ordynacji podatkowej, z którego wynika, że pełnomocnik, o którym mowa w art. 96 ust. 4b ustawy o podatku od towarów i usług, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za zaległości podatkowe tego podatnika powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia rejestracji podatnika, na zasadach określonych w przepisach podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 117c w zw. z art. 107 § 2 Ordynacji podatkowej pełnomocnik nie odpowiada jednak za:

1) podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów,

2) odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych,

3) niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek,

4) koszty postępowania egzekucyjnego.

Pełnomocnika nie będzie można obciążyć decyzją o odpowiedzialności podatkowej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym upływa 6-miesięczny okres od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego, upłyną 3 lata (art. 118 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej).

Zasada odpowiedzialności solidarnej pełnomocnika ma zastosowanie do zgłoszeń złożonych od 1 stycznia 2017 r. (art. 13 ustawy zmieniającej).

Celem wprowadzonej nowelizacji jest ograniczenie rejestrowania przez pełnomocników tzw. słupów, czyli osób nieposiadających z reguły żadnego majątku, które są wykorzystywane do oszustw podatkowych. Jednak pomimo słusznych intencji ustawodawcy należy zaznaczyć, że nowelizacja w tym zakresie może skutkować również tym, iż profesjonalni pełnomocnicy - zwykle radcowie prawni lub doradcy podatkowi - w obawie przez solidarną odpowiedzialnością finansową za zaległości podatkowe swoich klientów, mogą z ostrożności rezygnować z prowadzenia spraw dotyczących rejestracji do celów VAT.

6. W jakich okolicznościach organ podatkowy wykreśla podatnika z rejestru podatników VAT

Od 2017 r. katalog przypadków, w których naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wykreślić podatnika VAT i VAT UE z rejestru podatników, został istotnie rozszerzony. Do końca 2016 r. możliwość ta dotyczyła sytuacji, gdy w wyniku podjętych czynności sprawdzających okazało się, że podatnik nie istnieje lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z nim albo z jego pełnomocnikiem. Począwszy od 1 stycznia 2017 r. naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT zasadniczo z tych samych powodów, dla których może odmówić rejestracji podatnika. Dlatego wykreślenie podatnika z rejestru, bez konieczności zawiadamiania go o tym, może nastąpić, jeżeli (art. 96 ust. 9 ustawy o VAT):

● podatnik nie istnieje lub

● mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, lub

● dane podane z zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą, lub

● podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.

Na podstawie art. 13 ustawy zmieniającej uprawnienie to przysługuje organom podatkowym również do zgłoszeń rejestracyjnych złożonych przed 1 stycznia 2017 r.

Celem wprowadzenia wymienionych regulacji jest przede wszystkim wyeliminowanie z rejestru podatników VAT tych podmiotów, które zarejestrowały się w celu dokonania oszustw podatkowych polegających np. na wprowadzaniu do obrotu tzw. pustych faktur lub wyłudzaniu zwrotu VAT. W tym kontekście wprowadzenie takich regulacji jest z pewnością uzasadnione. Jednak w tym przypadku nietrudno o pomyłkę lub pochopną decyzję, czego przykładem jest prawomocny wyrok WSA we Wrocławiu z 12 sierpnia 2016 r. (sygn. akt I SA/Wr 2016/15). Wyrok dotyczy spółki prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie obróbki drewna (tartak), u której organ podatkowy podjął dwukrotną, udokumentowaną (zdjęciami) próbę wszczęcia kontroli podatkowej. Próby te podjęto w odstępie jednego tygodnia. Pod adresem siedziby spółki znajdował się budynek mieszkalny i zabudowania gospodarcze wskazujące na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obróbki drewna. Kontrolujący nie zastali jednak w tym miejscu żadnych osób, takich jak komandytariusze spółki lub jej pracownicy. Nie było tam również środków transportu i pracujących maszyn. Kontrolujący podjęli także bezskuteczną próbę telefonicznego skontaktowania się z właścicielami spółki pod dwoma numerami telefonów wskazanymi na banerze reklamowym spółki zamieszczonym na jednym z budynków. Ustalono również, że spółka składała deklaracje VAT, które były przesyłane przez biuro rachunkowe niezgłoszone jako podmiot prowadzący czy przechowujący dokumentację księgową.

W tych okolicznościach organ podatkowy, z uwagi na brak możliwości nawiązania kontaktu ze spółką, sporządził wniosek o wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT i VAT UE. Spółka zaskarżyła decyzję organów podatkowych do sądu. W wyroku czytamy:

W ocenie Sądu podjęte czynności nie tylko nie były kompletne, ale także odbyły się w zbyt krótkim czasie, zwłaszcza że pod adresem siedziby spółki stwierdzono zabudowania gospodarcze wskazujące na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obróbki drewna (główny przedmiot działalności spółki). Jak już bowiem podkreślono, w celu wyeliminowania podatnika z rejestru podatników VAT bez powiadamiania go o tym, a więc wbrew ogólnej zasadzie pisemności (art. 126 Ordynacji podatkowej), organ podatkowy musi wykazać się szczególną starannością w tej procedurze. Czynność ta niesie przecież za sobą znamienne dla podatnika skutki, jak chociażby pozbawienie go prawa do odliczenia podatku naliczonego. To zaś oznacza, że skoro w siedzibie spółki stwierdzono okoliczności, które potwierdzają istnienie znamion prowadzenia działalności pokrywającej się z jej przedmiotem (obróbka drewna) oraz fakt, że spółka składała deklaracje na podatek VAT (ostatnią za I kwartał 2015 r.), nie można było poprzestać na dwukrotnych wizytach mających miejsce w okresie zaledwie jednego tygodnia, kiedy to nie zastano ani reprezentanta spółki, ani jej pracowników. Czynny podmiot gospodarczy, nie jest bowiem zobowiązany do nieprzerwanego prowadzenia działalności gospodarczej. (...)

Zatem, dokonanie takich ustaleń i to w tak krótkich odstępach czasu, nie mogło dawać pewności co do tego, że kontakt ze spółką jest realnie niemożliwy. W tych warunkach wystąpiła bowiem czasowa, a nie trwała niemożność skontaktowania się w tym czasie ze spółką. To z kolei oznacza, że organ podatkowy winien był podjąć kolejną czynność sprawdzającą w późniejszym czasie, a także skorzystać z innej formy kontaktu, jaką jest forma korespondencyjna.

Wyrok ten potwierdza, że aby wykreślić podatnika z rejestru - ze względu na brak możliwości skontaktowania się z nim mimo podjętych, udokumentowanych prób - wymaga się od organów podatkowych szczególnej staranności w tej procedurze, co wyklucza pobieżną ocenę okoliczności i wymaga ich weryfikowania w odstępach czasowych przy użyciu różnych metod. Decyzja o wykreśleniu podatnika z rejestru musi być oparta na całościowej ocenie wszystkich okoliczności danej sprawy.

Przestrogą dla podatników powinno być jednak to, że ewentualne wykreślenie z rejestru podatników VAT, spowodowane brakiem możliwości skontaktowania się z podatnikiem, może być skutkiem braku aktualizacji danych adresowych firmy. Takie wnioski wynikają z prawomocnego wyroku WSA w Warszawie z 25 maja 2016 r. (sygn. III SA/Wa 1645/15), dotyczącego spółki, która w ciągu kilku lat po wypowiedzeniu umowy najmu lokalu, w którym wcześniej mieściła się jej siedziba, nie podała w zgłoszeniach aktualizacyjnych swojego nowego adresu. Organ podatkowy ustalił nowy adres spółki na podstawie raportu przekazanego przez poborcę skarbowego, który uzyskał tę informację od pracowników ochrony budynku. Natomiast spółka tego adresu nie zgłosiła, pomimo istniejącego obowiązku. W tych okolicznościach WSA w Warszawie uznał, że istniała podstawa do wykreślenia podatnika z rejestru, co poparł następującym argumentem:

(...) organ musi mieć możliwość kontaktu z podatnikiem, co wynika chociażby z zaistniałej w okolicznościach rozpoznanej sprawy potrzeby przeprowadzenia kontroli w Spółce, czy też weryfikacji u niej pewnych informacji czy dokumentów w związku z postępowaniami prowadzonym wobec jej kontrahentów. Wagi aktualnego adresu do doręczeń i możliwości kontaktu z podatnikiem nie wolno więc bagatelizować.

Przypadki wskazane w art. 96 ust. 9 ustawy o VAT nie są jedynymi, które uzasadniają wykreślenie podatnika z rejestru. Zgodnie z art. 96 ust. 9a ustawy o VAT wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT podlega także podatnik, który:

● zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy lub

● będąc obowiązanym do złożenia deklaracji VAT, nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, lub

● składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje VAT, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia, lub

● wystawiał faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane, lub

● prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Regulacje te mają zastosowanie również do podatników, którzy złożyli zgłoszenie rejestracyjne przed 1 stycznia 2017 r. (art. 13 ustawy zmieniającej).

6.1. Wykreślenie podatnika spowodowane zawieszeniem działalności

Z art. 96 ust. 9a pkt 1 ustawy o VAT wynika, że z rejestru podatników VAT wykreśleniu z urzędu podlega podatnik, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.) na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy.

Jeżeli podatnik w okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie wykonywał czynności opodatkowane wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, takie jak:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,

2) eksport towarów,

3) import towarów na terytorium kraju,

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów,

to jest on obowiązany przed dniem:

● zawieszenia działalności gospodarczej albo

● rozpoczęcia wykonywania takich czynności w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

- zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego, wskazując okres, w którym będzie wykonywał te czynności.

Jeżeli podatnik złoży to zawiadomienie, wówczas naczelnik urzędu skarbowego nie wykreśla podatnika z rejestru albo przywraca zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT na okres wskazany w zawiadomieniu. Jeśli okres wskazany w zawiadomieniu jest krótszy od okresu zawieszenia działalności gospodarczej, to podatnik, który zawiesił działalność na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, podlega wykreśleniu z rejestru na pozostały okres zawieszenia działalności.

Z dniem wznowienia wykonywania działalności gospodarczej podatnik, który wcześniej na skutek zawieszenia działalności został wykreślony z rejestru podatników VAT, zostaje ponownie zarejestrowany jako podatnik VAT, bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, ze statusem takim, jaki posiadał przed dniem zawieszenia działalności (art. 96 ust. 9g ustawy o VAT).

Przykład

Piotr Dębowski, będący czynnym podatnikiem VAT, zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na okres powyżej 6 miesięcy, tj. od 1 lutego do 30 września 2017 r., co zgłosił w CEIDG. Naczelnik urzędu skarbowego z dniem 1 lutego 2017 r. z urzędu wykreślił podatnika z rejestru czynnych podatników VAT.

W okresie zawieszenia działalności Piotr Dębowski złożył do naczelnika urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o tym, że w okresie od 10 do 17 marca br. dokona on sprzedaży towaru (firmowego samochodu stanowiącego środek trwały).

Organ podatkowy przywrócił zarejestrowanie czynnego podatnika VAT na okres wskazany w zgłoszeniu (od 10 do 17 marca 2017 r.). W pozostałym okresie (od 1 lutego do 9 marca 2017 r. oraz od 18 marca do 30 września 2017 r.) podatnik był wykreślony z rejestru podatników.

Załóżmy, że 1 października 2017 r. podatnik wznowi działalność gospodarczą w CEIDG. Z tym dniem zostanie on ponownie zarejestrowany jako podatnik VAT czynny bez konieczności składania zgłoszenia VAT-R.

Do końca 2016 r. podatnicy VAT czynni zasadniczo mogli w okresie zawieszenia działalności gospodarczej odliczać VAT, który wynikał z otrzymanych faktur. Nowelizacja przepisów ustawy o VAT, skutkująca wykreśleniem podatnika, który zawiesił działalność gospodarczą, z rejestru podatników VAT czynnych, powoduje utratę prawa do odliczenia VAT od zakupów dokonanych w okresie zawieszenia działalności (np. z faktur za czynsz lub usługi telekomunikacyjne). Zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy o VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96 ustawy o VAT (z wyłączeniem nabycia nowego środka transportu, o którym mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7 ustawy).

Zwrócić przy tym należy uwagę, że przesłanką tymczasowej rejestracji podatnika, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, jest wyłącznie wykonywanie przez niego czynności podlegających opodatkowaniu VAT, a nie dokonywanie zakupów, w tym towarów i usług, dla których jest on podatnikiem na podstawie przepisów art. 17 ust. 1 pkt 4, 5, 7 lub 8 ustawy o VAT.

6.2. Wykreślenie podatnika spowodowane składaniem "zerowych" deklaracji lub brakiem deklaracji

Powodem wykreślenia podatnika przez organ podatkowy z rejestru podatników VAT może być także nieskładanie deklaracji VAT-7/VAT-7D/VAT-7K w przypadku, gdy istniał obowiązek ich złożenia. Podatnik musi liczyć się z wykreśleniem go z rejestru podatników VAT, jeśli pomimo istniejącego obowiązku nie złożył:

● deklaracji VAT-7 za 6 kolejnych miesięcy,

● deklaracji VAT-7K za 2 kolejne kwartały.

Wykreślenie to nie nastąpi, jeżeli w wyniku wezwania przez właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego podatnik udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą, oraz złoży niezwłocznie brakujące deklaracje.

Jeśli natomiast okaże się, że podatnik został już wykreślony z rejestru podatników, to naczelnik urzędu skarbowego przywróci zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT czynnego (bez konieczności składania przez niego zgłoszenia rejestracyjnego), jeśli podatnik ten udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą, oraz złoży niezwłocznie brakujące deklaracje.

Nie tylko brak deklaracji może powodować wykreślenie z rejestru podatników VAT. Skutek ten może bowiem dotyczyć także tych podatników, którzy wprawdzie składali deklaracje podatkowe, ale deklaracje VAT-7 złożone za 6 kolejnych miesięcy lub deklaracje VAT-7K złożone za 2 kolejne kwartały były deklaracjami "zerowymi", czyli nie wykazywały sprzedaży ani nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia.

Wykreślenie z rejestru podatników nie nastąpi, jeśli niewykazanie sprzedaży lub nabycia towarów albo usług z kwotami podatku do odliczenia wynikało, zgodnie z wyjaśnieniami podatnika, ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej (np. działalności sezonowej).

6.3. Wykreślenie podatnika spowodowane udziałem w oszustwie podatkowym

Powodem wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT może być także jego udział w oszustwie podatkowym. Od 1 stycznia 2017 r. taki skutek dotyczy tych podatników, którzy wystawiali faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane. Chodzi o tzw. puste faktury.

Wykreślenie to nie nastąpi, jeśli wystawienie faktury lub faktury korygującej było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika. Jeżeli natomiast podatnik ze względu na wystawione puste faktury został już wykreślony z rejestru podatników, to naczelnik urzędu skarbowego przywraca zarejestrowanie podatnika, bez konieczności składania przez niego zgłoszenia rejestracyjnego, ze statusem takim, jaki posiadał przed dniem wykreślenia. Warunkiem przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT jest wykazanie przez tego podatnika, że prowadzi działalność gospodarczą, a wystawienie faktury lub faktury korygującej, które dokumentują niedokonane czynności, było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez jego wiedzy.

Ostatnim powodem, dla którego podatnik może zostać wykreślony z rejestru podatników VAT, jest jego świadomy udział w oszustwie podatkowym. Wykreślenie podatnika z rejestru może nastąpić, jeśli prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy, by przypuszczać, że kontrahenci (dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi) uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

7. Kiedy organ podatkowy może zmienić status podatnika z czynnego na zwolnionego

Znowelizowane przepisy ustawy o VAT wprowadziły również możliwość usunięcia z rejestru podatników VAT czynnych, którzy wykonują wyłącznie czynności zwolnione, z jednoczesnym pozostawieniem ich w rejestrze ze statusem podatników VAT zwolnionych. Taka możliwość wynika z art. 96 ust. 10-10c ustawy o VAT. Generalnie zmiana statusu podatnika z czynnego na zwolnionego następuje wtedy, gdy podatnik złoży aktualizację zgłoszenia VAT-R.

Od 2017 r. zmiany tej będzie mógł również dokonać organ podatkowy, gdy w deklaracjach podatkowych składanych przez podatnika za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały podatnik wykazał wyłącznie sprzedaż zwolnioną od podatku.

Podatnik nie zostanie pozbawiony statusu podatnika VAT czynnego, jeśli ze złożonych przez niego wyjaśnień wynika, że brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży innej niż zwolniona od podatku jest związany ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie z zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona od podatku.

Naczelnik urzędu skarbowego przywraca zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT czynnego, jeśli wykaże on, że brak sprzedaży innej niż zwolniona jest związany ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie z zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona od podatku.

8. W jakich okolicznościach organ podatkowy wykreśla podatnika z rejestru podatników VAT UE

Co do zasady podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT UE sam powinien zgłosić fakt zaprzestania wykonywania transakcji zagranicznych, które spowodowały uprzednio konieczność zarejestrowania się dla potrzeb obrotu wewnątrzwspólnotowego. Obowiązek ten wynika z art. 97 ust. 13 i 14 ustawy o VAT. Zgłoszenie to powinno być złożone przez podatnika, w formie aktualizacji VAT-R, w terminie 15 dni, licząc od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających zaprzestanie wykonywania czynności w zakresu transakcji wewnątrzwspólnotowych. Otrzymane zgłoszenie stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podmiotu z rejestru jako podatnika VAT UE.

Jeżeli podatnik sam nie dokonał zgłoszenia zaprzestania wykonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych, to do końca 2016 r. naczelnik urzędu skarbowego wykreślał podatnika z rejestru podatników VAT UE, jeśli podatnik ten nie złożył deklaracji podatkowych za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały. O wykreśleniu tym podatnik musiał zostać powiadomiony. Tak wynikało z art. 97 ust. 15 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2016 r.

Od 1 stycznia 2017 r., zgodnie z art. 97 ust. 15 i 15a ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego z urzędu wykreśla podmiot z rejestru podatników VAT UE, jeśli:

● podmiot złoży "zerowe" deklaracje VAT-7 za 3 kolejne miesiące lub "zerową" deklarację VAT-7K za jeden kwartał, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów albo usług z kwotami podatku do odliczenia lub

● podmiot przez okres 3 kolejnych miesięcy nie składał informacji podsumowujących VAT-UE pomimo istnienia takiego obowiązku.

Przykład

Spółka jawna jest dostawcą stolarki okiennej. Jest także zarejestrowana jako podatnik VAT UE i składa kwartalne deklaracje VAT-7K. W okresie styczeń-marzec 2017 r. spółka zrealizowała wyłącznie dostawy krajowe, nie dokonała natomiast żadnej transakcji wewnątrzwspólnotowej, w tym WDT. W rezultacie nie złożyła za te 3 kolejne miesiące informacji podsumowujących VAT-UE. Nie ma też obowiązku składania "zerowych" VAT-UE.

Taka sytuacja nie uzasadnia wykreślenia z rejestru podatników VAT UE, ponieważ spółka nie składała informacji podsumowujących za 3 kolejne miesiące ze względu na brak transakcji wewnątrzwspólnotowych (nie wystąpił obowiązek złożenia informacji podsumowujących).

Z art. 13 ust. 2 ustawy z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wynika, że znowelizowane przepisy art. 97 ust. 15 i 15a ustawy o VAT stosuje się z uwzględnieniem okresów przypadających przed 1 stycznia 2017 r.

Przykład

Czynny podatnik VAT, zarejestrowany także jako podatnik VAT UE, złożył za 3 kolejne miesiące (grudzień 2016 r., styczeń 2017 r. i luty 2017 r.) "zerowe" deklaracje VAT-7. Naczelnik urzędu skarbowego ma prawo wykreślić podatnika jako podatnika VAT UE także wtedy, gdy początek 3-miesięcznego okresu składania "zerowych" deklaracji VAT-7 miał miejsce jeszcze w 2016 r.

W 2017 r., podobnie jak wcześniej, wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT jest równoznaczne z wykreśleniem go z rejestru jako podatnika VAT UE. Typowym przypadkiem jest wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT UE spowodowane złożeniem przez niego zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych (art. 97 ust. 16 w zw. z art. 96 ust. 6 ustawy o VAT).

W 2017 r. wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT UE dotyczy także tych wszystkich przypadków, w których organ podatkowy wykreśla z urzędu podatnika VAT (i w rezultacie podatnika VAT UE). Wobec tego, na podstawie art. 97 ust. 16 w zw. z art. 96 ust. 8-9a ustawy o VAT, wykreślenie podatnika z rejestru jako podatnika VAT UE może również być skutkiem wykreślenia z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT:

● na podstawie art. 96 ust. 8 ustawy o VAT, tj. w przypadku zaprzestania przez podatnika wykonywania czynności opodatkowanych, jeśli podatnik nie zgłosił tego faktu naczelnikowi urzędu skarbowego,

● na podstawie art. 96 ust. 9 ustawy o VAT, tj. w przypadku gdy:

- podatnik nie istnieje lub

- mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, lub

- dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą, lub

- podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej;

● na podstawie art. 96 ust. 9a ustawy o VAT, tj. w przypadku gdy podatnik:

- zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy lub

- będąc obowiązanym do złożenia deklaracji VAT, nie złożył takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, lub

- składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje VAT, w których nie wykazał sprzedaży ani nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia, bądź

- wystawiał faktury albo faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane, lub

- prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Jeżeli na podstawie art. 96 ust. 9g-9i ustawy o VAT organ podatkowy przywróci zarejestrowanie podatnika, oznaczać to będzie równoczesne przywrócenie statusu podatnika VAT UE.

Podstawa prawna:

● art. 107 § 2, art. 117c, art. 118 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 613; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2024

● art. 5 ust. 1, art. 15 ust. 1, 4 i 6, art. 43 ust. 1 pkt 3 i 37, art. 88 ust. 4, art. 96, art. 97, art. 113 ust. 1, 9 i 13 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 710; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2024

● art. 13 ustawy z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2016 r. poz. 2024

Aneta Szwęch

ekspert w zakresie podatków i rachunkowości

Inforakademia
Notyfikacje

Czy chcesz otrzymywać informacje o najnowszych szkoleniach? Zgódź się na powiadomienia od wideoakademii

Powiadomienia można wyłączyć w preferencjach systemowych
NIE NIE
TAK TAK