23/2017, data dodania: 10.11.2017 Jak wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę wpływa na świadczenia od niego zależne
Podwyższenie od 1 stycznia 2018 r. minimalnego wynagrodzenia za pracę spowoduje wzrost świadczeń pracowniczych, których wyliczenie uzależnione jest od minimalnej płacy. Są to m.in. dodatki za pracę w nocy, kwoty wolne od potrąceń, wynagrodzenia za przestój czy za gotowość do pracy. Wyższa płaca minimalna oznacza również wyższe koszty zatrudnienia, w tym składek ZUS, m.in. dla przedsiębiorców rozpoczynających własną działalność. Po raz pierwszy od jej ustalenia wzrasta minimalna stawka godzinowa m.in. dla zleceniobiorców. W 2018 r. wyniesie 13,70 zł za godzinę.
Od 1 stycznia 2018 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie 2100 zł. Jest to wzrost o 100 zł w porównaniu z 2017 r. Warto tu przypomnieć, że od 2017 r. nie ma już znaczenia, w którym roku pracy pracownik jest zatrudniony, bowiem bez względu na okres zatrudnienia pracownikowi przysługuje jedna stawka minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przy założeniu, że kwoty wolne od podatku oraz inne wskaźniki mające wpływ na wysokość wynagrodzenia do wypłaty (netto) nie ulegną zmianie, pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy musi otrzymać w 2018 r. co najmniej 1355,69 zł. Wraz ze wzrostem minimalnej płacy wzrosną też koszty pracodawcy.
Porównanie wysokości minimalnej płacy i kosztów pracodawcy*
| Parametry | Minimalne wynagrodzenie w 2017 r. | Minimalne wynagrodzenie w 2018 r. | Różnica (wzrost) |
| brutto | 2000,00 zł | 2100,00 zł | 100,00 zł |
| netto | 1459,48 zł | 1530,00 zł | 70,52 zł |
| koszty pracodawcy | 2412,20 zł | 2532,81 zł | 120,61 zł |
* Przy założeniu, że pracownik ma prawo do zwykłych kosztów uzyskania przychodów, złożył PIT-2, składka wypadkowa wynosi 1,8% oraz nie zmienią się parametry podatkowo-składkowe.
Składniki wliczane do minimalnego wynagrodzenia
Aby ustalić, czy wysokość wynagrodzenia pracownika wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, należy uwzględnić przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem:
- nagrody jubileuszowej,
- odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.
- art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu.
W praktyce oznacza to, że jeżeli wynikające z umowy o pracę wynagrodzenie zasadnicze pracownika jest niższe niż minimalne wynagrodzenie, ale oprócz tego składnika zatrudniony otrzymuje inne świadczenia pracownicze i po ich zsumowaniu uzyska co najmniej minimalną płacę, wówczas pracodawca nie ma obowiązku zmiany (podwyższenia) wynagrodzenia zasadniczego.
PRZYKŁAD
Pracownik jest zatrudniony u pracodawcy od 15 lat na stanowisku starszego brygadzisty. Zgodnie z umową o pracę oraz obowiązującym u pracodawcy regulaminem wynagradzania pracownik oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje dodatek stażowy w wysokości 15% wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatek funkcyjny w wysokości 200 zł. Wynagrodzenie zasadnicze pracownika wynosi 1700 zł brutto. Pracodawca w 2018 r. nie będzie musiał zmieniać pracownikowi umowy o pracę w części dotyczącej wynagrodzenia, ponieważ jego łączna pensja przekracza kwotę wynagrodzenia minimalnego i wynosi 2155 zł [1700 zł + 255 zł (15% × 1700 zł) + 200 zł = 2155 zł].
Warto przypomnieć, że od 2017 r. do minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się już dodatku za pracę w porze nocnej, bowiem przepisy w tym zakresie uległy zmianie. Zatem pracodawca, którego pracownicy wykonują pracę w porze nocnej, nie może już zaliczyć tego dodatku do minimalnej płacy, tak jak to było do końca 2016 r.
PRZYKŁAD
Zgodnie z umową o pracę pracownik otrzymuje 2050 zł. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego pracownik otrzymuje dodatek za pracę w porze nocnej. W 2017 r. kwota minimalnej płacy wynosi 2000 zł, a więc wynagrodzenie pracownika jest wyższe od minimum. Jednak w 2018 r., jeśli jego płaca będzie niższa od 2100 zł, pracodawca będzie musiał wypłacać pracownikowi wyrównanie. Fakt, że pracownik otrzymuje dodatek nocny, nie ma w tym przypadku znaczenia, gdyż jego wartości nie można zaliczyć do minimalnej płacy.
Reasumując, do obliczenia wysokości minimalnego wynagrodzenia pracownika przyjmuje się nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również przysługujące mu składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Muszą one być zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych. Chodzi np. o premie uznaniowe i regulaminowe czy różne dodatki do wynagrodzenia.
Roszczenie pracownika o wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia
Pracownikom, których wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy jest niższe od minimalnego, przysługuje wyrównanie do kwoty minimalnej stawki.
Jeżeli w danym miesiącu wynagrodzenie pracownika otrzymującego miesięczną stawkę jest niższe od minimalnego wynagrodzenia ze względu na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, pracodawca ma obowiązek uzupełnienia wynagrodzenia w postaci wyrównania. Wyrównanie wypłaca się za każdy miesiąc łącznie z wynagrodzeniem za pracę.
Pracownikom wynagradzanym według stawki godzinowej wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między:
- wysokością wynagrodzenia godzinowego wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego etatu a
- wysokością uzyskanego wynagrodzenia przeliczoną na godzinę pracy.
PRZYKŁAD
Pracownica jest zatrudniona na pełny etat jako sprzątaczka w biurze architektonicznym. Jest wynagradzana stawką godzinową w kwocie 12 zł brutto za godzinę. Nie otrzymuje innych składników wynagrodzenia. Pracownica przepracowała w styczniu 2018 r. łącznie 105 godzin ze względu na dni wolne, podczas których biuro było nieczynne. Powinna zatem otrzymać wynagrodzenie za pracę w wysokości 1260 zł (12 zł × 105 godz.).W styczniu 2018 r. wymiar czasu pracy dla pełnego etatu wynosi 168 godzin, a stawka za godzinę 12,50 zł brutto (2100 zł : 168 godz. = 12,50 zł). Zatem minimalne wynagrodzenie pracownicy w styczniu powinno wynieść 1312,50 zł (12,50 zł × 105 godz. = 1312,50 zł). Pracodawca musi dopłacić pracownicy wraz ze styczniową wypłatą wyrównanie do wynagrodzenia minimalnego w kwocie 52,50 zł. Ponadto za czas nieprzepracowany (63 godziny) pracownica ma prawo do wynagrodzenia przestojowego liczonego z minimalnej płacy.
Minimalne wynagrodzenie niepełnoetatowca
Dla pracownika zatrudnionego w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, biorąc za podstawę minimalną płacę.
PRZYKŁAD
Pracownik zatrudniony w warsztacie samochodowym na pełny etat otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę. W grudniu 2017 r. zwrócił się z prośbą o zmianę wymiaru czasu pracy od 15 stycznia 2018 r. z pełnego na 1/2 etatu. Pracownik będzie świadczył pracę przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny. Pracodawca wyraził zgodę na zmianę i strony podpisały w tym zakresie porozumienie. W styczniu pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1314,36 zł, które pracodawca ustalił w następujący sposób:
● za 8 dni pracy (64 godz.) w okresie od 1 do 14 stycznia (pracodawca wyznaczył za święto Trzech Króli dzień wolny 8 stycznia)
800 zł [(2100 zł : 168 godz.) × 64 godz.],
● za pracę od 15 do 31 stycznia (13 dni, tj. 52 godz.)
650 zł [(2100 zł x 1/2 etatu : 84 godz.) × 52 godz.].
Postępowanie pracodawcy jest prawidłowe.
Wpływ minimalnego wynagrodzenia na świadczenia pracownicze
Kwota minimalnego wynagrodzenia wpływa na wysokość niektórych wskaźników i świadczeń pracowniczych, które od 1 stycznia 2018 r. będą wyższe.
Wysokość świadczeń pracowniczych w 2018 r. uzależnionych od minimalnego wynagrodzenia
| Rodzaj świadczenia | Sposób wyliczenia | Kwota w 2018 r. | Podstawa prawna |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| dodatek za pracę w porze nocnej | wysokość dodatku obliczamy, dzieląc minimalne wynagrodzenie przez wymiar czasu pracy pracownika przypadający w danym miesiącu, w którym doszło do pracy w nocy |
| art. 1518 § 1 Kodeksu pracy |
| wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestój | wynagrodzenie to nie może być niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę | 2100 zł | art. 81 § 1 i art. 81 § 3 Kodeksu pracy |
| odprawa z tytułu zwolnień grupowych | wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy | 31 500 zł | art. 8 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników |
| odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, mobbing lub dyskryminację | wysokość odszkodowania nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia | 2100 zł | art. 183d Kodeksu pracy |
| kwota wolna od potrąceń*
| wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości: ● 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne |
| art. 871 Kodeksu pracy
|
| 1530 zł (zwykłe kup i PIT-2) | |||
| 1535 zł (podwyższone kup i PIT-2) | |||
| 1483 zł (zwykłe kup, bez PIT-2) | |||
| 1488 zł (podwyższone kup, bez PIT-2) | |||
| ● 75% wynagrodzenia minimalnego netto przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi | 1147,50 zł (zwykłe kup i PIT-2) | ||
| 1151,25 zł (podwyższone kup i PIT-2) | |||
| 1112,25 zł (zwykłe kup, bez PIT-2) | |||
| 1116 zł (podwyższone kup, bez PIT-2) | |||
| ● 90% wynagrodzenia minimalnego netto przy potrącaniu kar pieniężnych | 1377 zł (zwykłe kup i PIT-2) | ||
| 1381,50 zł (podwyższone kup i PIT-2) | |||
| 1334,70 zł (zwykłe kup, bez PIT-2) | |||
| 1339,20 zł (podwyższone kup, bez PIT-2) | |||
| ● 80% wynagrodzenia minimalnego netto przy potrąceniach innych za zgodą pracownika | 1224 zł (zwykłe kup i PIT-2) | ||
| 1228 zł (podwyższone kup i PIT-2) | |||
| 1186,40 zł (zwykłe kup, bez PIT-2) | |||
| 1190,40 zł (podwyższone kup, bez PIT-2) | |||
| miesięczne świadczenie pieniężne dla praktykanta | świadczenie to nie może przekraczać 2-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę | 4200 zł | art. 3 ust 2 ustawy o praktykach absolwenckich |
* W obliczeniach przyjęto składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, podatek i kwotę wynikającą z podatku w wysokości obowiązującej w 2017 r.
Wyższe wsparcie za zatrudnionych bezrobotnych
Wzrost minimalnego wynagrodzenia spowoduje zwiększenie wsparcia z urzędu pracy, o jakie może ubiegać się pracodawca lub przedsiębiorca na zatrudnionych bezrobotnych. Część tych świadczeń zależy bowiem od wysokości minimalnej płacy.
Wybrane rodzaje wsparcia, o które może się ubiegać pracodawca/przedsiębiorca w 2018 r.
| Rodzaj wsparcia przysługującego pracodawcy/przedsiębiorcy na podstawie umowy ze starostą | Okres, przez jaki przysługuje wsparcie | Wysokość wsparcia jednorazowa/miesięczna | Podstawa prawna z ustawy o promocji zatrudnienia |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| świadczenie dla instytucji szkoleniowej przyznawane na podstawie umowy zawartej ze starostą, za każdego skierowanego bezrobotnego uczestniczącego w szkoleniu, który wskutek działań tej instytucji podjął w ciągu 30 dni od dnia ukończenia szkolenia zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą i wykonuje je co najmniej przez 6 miesięcy | świadczenie jednorazowe | do 1050 zł | art. 41 ust. 9 |
| refundacja poniesionych kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego, przyznawana na podstawie umowy zawartej ze starostą | świadczenie jednorazowe | do 6300 zł za każdego bezrobotnego | art. 47 |
| część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych zatrudnionych w ramach prac interwencyjnych co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy na okres do 6 miesięcy | do 6 miesięcy | do 1050 zł (łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia) | art. 51 ust. 2 |
| zwrot poniesionych przez pracodawcę kosztów z tytułu zatrudnienia skierowanych bezrobotnych, w ramach prac interwencyjnych, jeżeli refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesiąc ich zatrudnienia | do 12 miesięcy | do 2100 zł za każdego bezrobotnego (łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia) | art. 51 ust. 3 |
| zwrot poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy skierowanego bezrobotnego kosztów wypłaconego mu wynagrodzenia, nagród oraz opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli zwrot obejmuje koszty poniesione za co drugi miesiąc | do 18 miesięcy | jak wyżej | art. 56 ust. 2 |
| część poniesionych przez pracodawcę kosztów na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne na zatrudnionych bezrobotnych będących dłużnikami alimentacyjnymi do wykonywania przez te osoby przez okres do 6 miesięcy pracy niezwiązanej z wyuczonym zawodem | do 6 miesięcy | do 1050 zł za każdego bezrobotnego (łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia) | art. 57 ust. 4 i 6 |
| refundacja wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia, jeżeli do pracy w ramach prac interwencyjnych są kierowani bezrobotni, którzy spełniają warunki konieczne do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego | do 24 miesięcy - jeżeli refundacja dotyczy każdego miesiąca zatrudnienia | do 1680 zł za każdego bezrobotnego (łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia) | art. 59 ust. 4 pkt 1 |
| do 4 lat - jeżeli refundacja dotyczy co drugiego miesiąca zatrudnienia | |||
| refundacja wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia, jeżeli do pracy w ramach prac interwencyjnych są kierowani bezrobotni, którzy nie spełniają warunków koniecznych do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego | do 24 miesięcy - jeżeli refundacja dotyczy każdego miesiąca zatrudnienia | do 1050 zł za każdego bezrobotnego (łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia) | art. 59 ust. 4 pkt 2 |
| do 4 lat - jeżeli refundacja dotyczy co drugiego miesiąca zatrudnienia | |||
| refundacja kosztów poniesionych na składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy za skierowanych do pracy bezrobotnych do 30. roku życia, którzy podejmują zatrudnienie po raz pierwszy w życiu | do 12 miesięcy | do 1050 zł za każdego bezrobotnego | art. 60c ust. 2 |
| dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego, który ukończył 50. rok życia | 12 miesięcy - w przypadku zatrudnienia bezrobotnego, który ukończył 50 lat, a nie ukończył 60 lat | do 1050 zł za każdego bezrobotnego | art. 60d ust. 1-3 |
| 24 miesiące - w przypadku zatrudnienia bezrobotnego, który ukończył 60 lat | |||
| refundacja części kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych do 30. roku życia | 12 miesięcy | do 2100 zł za każdego bezrobotnego | art. 150f ust. 1 |
| grant na telepracę dla skierowanego bezrobotnego rodzica powracającego na rynek pracy, posiadającego co najmniej jedno dziecko w wieku do 6 lat, lub bezrobotnego sprawującego opiekę nad osobą zależną, który w okresie 3 lat przed rejestracją w urzędzie pracy jako bezrobotny zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność wychowywania dziecka lub sprawowania opieki nad osobą zależną | świadczenie jednorazowe | do 12 600 zł za każdego bezrobotnego | art. 60a |
| świadczenie aktywizacyjne za zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy skierowanego bezrobotnego rodzica powracającego na rynek pracy po przerwie związanej z wychowywaniem dziecka lub bezrobotnego sprawującego opiekę nad osobą zależną, który w okresie 3 lat przed rejestracją w urzędzie pracy jako bezrobotny zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność wychowywania dziecka lub sprawowania opieki nad osobą zależną przez okres 12 lub 18 miesięcy | przez 12 miesięcy | 1050 zł za każdego bezrobotnego | art. 60b |
| przez 18 miesięcy | 700 zł za każdego bezrobotnego |
Wyższa składka na ubezpieczenia społeczne dla początkujących przedsiębiorców
Podwyższenie od 1 stycznia 2018 r. minimalnego wynagrodzenia za pracę wpłynie na sytuację osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Osoby te są bowiem zobowiązane opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zadeklarowanej kwoty, ale nie niższej od pewnego minimum. Zasadą jest, że najniższa podstawa wymiaru składek na wspomniane ubezpieczenia dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jednak przedsiębiorcy dopiero rozpoczynający własną działalność przez pierwsze 24 miesiące jej wykonywania mogą skorzystać z prawa do opłacania składek od niższej podstawy, wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Prawa do takiej preferencji nie mają osoby, które:
● prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
● wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
W 2017 r. obniżona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą wynosiła 600 zł. Od 1 stycznia 2018 r., w związku z podwyższeniem minimalnego wynagrodzenia, podstawa ta wzrośnie o 30 zł do kwoty 630 zł (30% kwoty 2100 zł).
Porównanie kosztów preferencyjnych składek w 2017 i 2018 r.
| Rodzaj ubezpieczenia | Wysokość składki w 2018 r. | Wysokość składki w 2017 r. | Różnica |
| emerytalne (19,52%) | 630 zł × 19,52% = 122,98 zł | 600 zł × 19,52% = 117,12 zł | 5,86 zł |
| rentowe (8%) | 630 zł × 8% = 50,40 zł | 600 zł × 8% = 48 zł | 2,40 zł |
| chorobowe (2,45%)* | 630 zł × 2,45% = 15,44 zł | 600 zł × 2,45% = 14,70 zł | 0,74 zł |
| wypadkowe (1,8%)** | 630 zł × 1,8% = 11,34 zł | 600 zł × 1,8% = 10,80 zł | 0,54 zł |
| Suma***: | 200,16 zł | 190,62 zł | 9,54 zł |
* Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.
** Przy założeniu, że przedsiębiorca zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób.
*** Uwzględnia dobrowolną składkę chorobową.
Od 1 stycznia 2018 r. w ustawie systemowej proponowane są zmiany dotyczące wydłużenia okresu preferencyjnego opłacania składek na ubezpieczenia społeczne do 3 lat. W tym przypadku podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosiłaby 30% minimalnego wynagrodzenia w pierwszym i drugim roku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz 60% minimalnego wynagrodzenia w trzecim roku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla innych ubezpieczonych
Wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2018 r. wzrośnie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla innych grup ubezpieczonych.
Osoby, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest uzależniona od minimalnej płacy
| Grupa ubezpieczonych | Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2018 r. |
| żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką | 100% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego (2000 zł) |
| duchowni | 100% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (2100 zł) |
| duchowni będący ubezpieczonymi z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby | różnica między kwotą minimalnego wynagrodzenia a kwotą podstawy wymiaru składek z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby |
| osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Polski są osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy | 100% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (2100 zł) |
| osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Polski są zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy, i którzy zaprzestali jej wykonywania | nie więcej niż przeciętna miesięczna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie mniej niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (min. 1575 zł) |
| osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące | zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 100% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (2100 zł) |
| ubezpieczeni podlegający dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym | |
| osoby przebywające na urlopie wychowawczym | nie więcej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie mniej niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (min. 1575 zł) |
| osoby fizyczne, które na obszarze Polski sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym | 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (1575 zł) |
Minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców i samozatrudnionych
Od 1 stycznia 2017 r. zleceniobiorców i samozatrudnionych obowiązuje minimalna stawka za godzinę z tytułu wykonywania zlecenia bądź świadczenia usług. Minimalna stawka godzinowa dotyczy:
- osób fizycznych, które wykonują działalność gospodarczą i nie zatrudniają pracowników i nie zawierają umów ze zleceniobiorcami (tzw. jednoosobowe przedsiębiorstwa), oraz
- osób fizycznych nie wykonujących działalności gospodarczej - które wykonują zlecenie lub świadczą usługi na podstawie umowy zlecenia lub o świadczenie usług.
Zatem w powyższych umowach wysokość wynagrodzenia nie może być niższa niż minimum (w przeliczeniu na stawkę godzinową). W 2018 r. będzie to 13,70 zł za godzinę.
Należy jednak pamiętać, że minimalna stawka godzinowa nie obejmuje wszystkich zawieranych umów cywilnoprawnych. Nie dotyczy m.in. osób:
- które same decydują o miejscu i czasie wykonywania pracy i jednocześnie przysługuje im wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne,
- które wykonują usługi opiekuńczo-bytowe, na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzenia rodzinnego domu pomocy,
- które wykonują umowy np. o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej, o utworzeniu rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka, w przedmiocie prowadzenia rodzinnego domu dziecka, w przedmiocie pełnienia funkcji rodziny pomocowej, w przedmiocie pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego - jeżeli usługi świadczone są nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 1 doba,
- które wykonują umowy w zakresie usług polegających na sprawowaniu opieki nad grupą osób lub osobami podczas wypoczynków lub wycieczek dłużej niż jedną dobę,
- które wykonują umowy w zakresie opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku, gdy w związku z ich wykonywaniem osoba świadcząca usługi zamieszkuje wspólnie z podopiecznym w jego mieszkaniu lub domu, a ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone jednej osobie lub wspólnie zamieszkującej rodzinie nieprzerwanie przez okres dłuższy niż jedną dobę.
Przykład
Spółka ABC zatrudnia na podstawie umów zlecenia doradców zajmujących się sprzedażą pożyczek pozabankowych. Ich wynagrodzenie ma charakter prowizyjny i zależy od liczby zawartych umów. Zleceniobiorcy sami decydują o miejscu i czasie wykonania zlecenia. W tym przypadku minimalna stawka godzinowa ich nie obowiązuje.
Wyższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z umowy uaktywniającej
Podwyższenie od 1 stycznia 2018 r. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę przełoży się też na sytuację ubezpieczeniową niań sprawujących opiekę nad dzieckiem na podstawie tzw. umowy uaktywniającej oraz zatrudniających je rodziców. W przypadku umów uaktywniających zawartych do 31 grudnia 2017 r. wzrost minimalnej płacy spowoduje, że budżet państwa będzie finansował składki za nianie na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od wyższej podstawy wymiaru niż w 2017 r., tj. od 2100 zł. Składki od nadwyżki ponad tę kwotę nadal będą finansować rodzice dziecka oraz niania na dotychczasowych zasadach. Oznacza to w praktyce, że od 1 stycznia 2018 r. faktycznie zapłacą oni niższe składki przy niezmienionym wynagrodzeniu w stosunku do poprzedniego roku. W związku ze zmianą kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę nie ulegnie natomiast zmianie wysokość składki chorobowej, która jest opłacana za nianię od pełnej podstawy wymiaru składek i nie jest finansowana z budżetu państwa.
PRZYKŁAD
Małżeństwo zatrudnia nianię od 2017 r. na podstawie umowy uaktywniającej z wynagrodzeniem 2100 zł. W 2017 r. od podstawy 2000 zł składki za tę osobę były finansowane z budżetu państwa. Od nadwyżki w wysokości 100 zł (2100 zł - 2000 zł) składki na ubezpieczenia społeczne opłacali zatrudniający. Od 1 stycznia 2018 r. podstawą, od której będą naliczone składki, następnie sfinansowane przez budżet państwa, będzie kwota 2100 zł. Zatem zatrudniający nie będą już opłacać składek na ubezpieczenia społeczne za nianię od nadwyżki, bowiem wynagrodzenie niani od 2018 r. będzie wynosić kwotę minimum.
Natomiast od umów uaktywniających zawartych od 1 stycznia 2018 r. za nianię (w przypadku spełnienia określonych przesłanek wymienionych w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3) składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne sfinansuje:
-
ZUS - od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% płacy minimalnej
(w 2018 r. - 1/2 z 2100 zł - tj. 1050 zł)
oraz
-
rodzic (płatnik składek) - od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnej płacy.
!
Zmniejszenie dofinansowania z budżetu państwa składek należnych za nianie stosuje się do umów uaktywniających zawieranych od 1 stycznia 2018 r.
PRZYKŁAD
Od 1 listopada 2017 r. rodzice zatrudnili na podstawie umowy uaktywniającej nianię do opieki nad 1,5-roczną córką. Niania uzyskuje wynagrodzenie w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2017 r. 2000 zł). Rodzice więc nie ponoszą żadnych dodatkowych kosztów zatrudnienia - ani z tytułu składek ZUS (obowiązkowe składki są w całości opłacane przez ZUS), ani z tytułu podatków (koszt podatku dochodowego obciąża nianię). Jeżeli umowa uaktywniająca z nianią zostałaby zawarta od 1 stycznia 2018 r., wówczas rodzice poniosą dodatkowe obciążenia składkowe, wynikające z konieczności sfinansowania składek od połowy wynagrodzenia niani. Przyjmując, że niania otrzyma wynagrodzenie w wysokości minimalnego wynagrodzenia (w 2018 r. 2100 zł), dodatkowe koszty wyniosą:
| Koszty poniesione przez rodziców | Koszty poniesione przez nianię |
| Z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń w łacznej kwocie 189,63 zł tj.:
| Z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń, w łącznej wysokości 202,09 zł, w tym:
|
Wyższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych
Pracownikowi, który stał się czasowo niezdolny do pracy, przysługują w okresie tej niezdolności świadczenia chorobowe. Podobnie jak minimalna płaca, także minimalna podstawa wymiaru tych świadczeń nie może być niższa od ustawowego minimum.
Minimalna podstawa wymiaru zasiłku z tytułu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od 100% minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia [2100 zł - (13,71% z 2100 zł) = 1812,09 zł].
Zmiana minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje zatem konieczność podwyższenia należnego świadczenia chorobowego. Oznacza to, że jeśli pracownik otrzymujący wyłącznie minimalne wynagrodzenie jest niezdolny do pracy na przełomie 2017 i 2018 r., od nowego roku musi mieć ustalone świadczenie chorobowe od wyższej podstawy wymiaru.
PRZYKŁAD
Pracownik otrzymujący minimalne wynagrodzenie choruje nieprzerwanie od 18 grudnia 2017 r. do 8 stycznia 2018 r. Podstawą wymiaru przysługującego mu zasiłku za grudzień 2017 r. jest kwota 1725,80 zł [2000 zł - (2000 zł × 13,71%)], a za styczeń 2018 r. kwota 1812,09 zł [2100 zł - (2100 zł × 13,71%)]. Przy założeniu, że pracownik ma prawo do zasiłku w wysokości 80%, świadczenie wyniesie:
● za grudzień 2017 r.: 1725,80 zł × 80% = 1380,64 zł; 1380,64 zł : 30 = 46,02 zł (stawka za dzień); 46,02 zł × 14 dni (od 18 do 31 grudnia 2017 r.) = 644,28 zł;
● za styczeń 2018 r.: 1812,09 zł × 80% = 1449,67 zł; 1449,67 zł : 30 = 48,32 zł (stawka za dzień); 48,32 zł × 8 dni (od 1 do 8 stycznia 2018 r.) = 386,56 zł.
PODSTAWA PRAWNA:
-
art. 10 § 2, art. 13, art. 183d, art. 292 § 1, art. 81 § 1 i § 3, art. 85 § 2, art. 871, art. 91 § 2, art. 943 § 4, art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962),
-
art. 6-8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 847),
-
art. 8 ust. 1 i ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1474),
-
art. 3 ust. 2 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. Nr 127, poz. 1052),
-
art. 45, art. 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1428),
-
art. 9 ust. 1 i ust. 2, art. 18 ust. 4c, ust. 7, art. 18a ust. 1, art. 22 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778),
-
art. 79 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1938),
-
art. 22 ust. 2, art. 27 ust. 1, art. 27b ust. 2, art. 32 ust. 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1971),
-
art. 35, art. 41 pkt 1 ustawy z 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1428),
-
§ 1-2 rozporządzenia Rady Ministrów z 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1456),
-
obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z 21 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2017 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 934),
-
§ 1-2 rozporządzenia Rady Ministrów z 12 września 2017 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2018 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1747),
-
art. 41 ust. 9, art. 47, art. 51 ust. 2, ust. 3, art. 56 ust. 2, art. 57, art. 59, art. 60a-60d, art. 150f ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1065; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1292).
Dorota Brzeszczak-Zagrodzka
specjalista z zakresu prawa pracy, adwokat
Maria Gałecka
ekspert z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, prawnik
