Potrzeby każdej firmy są inne, dlatego instytucje finansowe rozwijają wachlarz produktów dedykowanych firmom, wśród których znajduje się także leasing, umożliwiający korzystanie z przedmiotu leasingu (floty samochodowej, parku maszynowego, nieruchomości itp.) bez konieczności jego zakupu. Wśród zalet tej formy finansowania działalności należy wskazać także na optymalizację podatkową, szybki i łatwy dostęp do finansowania (w porównaniu np. z kredytem bankowym, gdzie zwykle są stawiane bardziej zaostrzone warunki).

Dlaczego leasing (charakterystyka instytucji, umowa)

Szybki i nieustanny postęp naukowo-techniczny zmusza często przedsiębiorców, którzy pragną posługiwać się nowoczesnymi maszynami i urządzeniami w procesie produkcji, do częstej wymiany sprzętu technicznego, urządzeń, parku maszynowego. Jednocześnie dla osiągnięcia zamierzonych celów gospodarczych nie jest wcale konieczny zakup nowych, często niezwykle kosztownych, urządzeń i maszyn, a wystarcza możliwość jedynie czasowego korzystania z nich - co jest rozwiązaniem bardziej opłacalnym ekonomicznie. Instrumentem umożliwiającym takie czasowe korzystanie z rzeczy w zamian za opłatę jest właśnie leasing, stanowiący metodę finansowania i kredytowania inwestycji (jako postać specyficznego kredytu rzeczowego).

Umowa leasingu

W ramach umowy leasingu jedna jej strona, zwana finansującym, zawierając umowę w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, zobowiązuje się nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na określonych warunkach oraz oddać tę rzecz drugiej stronie do używania albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, natomiast druga strona, zwana korzystającym, zobowiązuje się zapłacić finansującemu wynagrodzenie pieniężne w uzgodnionych ratach, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Schemat 1. Konstrukcja leasingu

Umowa leasingu jest umową nazwaną, odpłatną, dwustronnie zobowiązującą i wzajemną, należącą do umów konsensualnych, kauzalnych, zawieranych między żyjącymi. Należy ją przyporządkować do grupy umów o korzystanie z rzeczy lub praw (obok takich umów jak najem, dzierżawa czy użyczenie).

Umowa leasingu powinna określać warunki, na jakich finansujący ma nabyć od zbywcy rzecz mającą być przedmiotem leasingu. Z kolei umowa, na podstawie której finansujący nabywa od zbywcy rzecz mającą być przedmiotem leasingu, stanowi odrębny, całkowicie samodzielny stosunek cywilnoprawny (określany najczęściej jako umowa sprzedaży/dostawy). Z tego względu ewentualne konsekwencje odstępstw od warunków określonych w umowie leasingu, poczynionych w umowie zawartej między finansującym a zbywcą, ponosi co do zasady finansujący. Jeżeli finansujący kupił określoną rzecz, mającą być przedmiotem leasingu, za cenę wyższą niż określona w umowie leasingu, to odpowiednio nie będzie mógł domagać się podwyższenia opłaty leasingowej z tego powodu. Z kolei w odwrotnym przypadku, tj. jeśli finansujący przy zakupie rzeczy mającej być przedmiotem leasingu uzyska bonifikaty lub upusty, prowadzące do obniżenia ceny nabycia rzeczy w porównaniu z ceną uzgodnioną w umowie leasingu, wówczas korzyść ma zasadniczo tylko finansujący (chyba że umowa leasingu stanowiłaby inaczej).

Umowa leasingu jest zawsze umową zawartą na czas oznaczony.

UWAGA!

W leasing nie może być wzięta rzecz, do której prawo finansującego wypływa z innego tytułu niż własność lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości (w szczególności prawo finansującego nie może wypływać z prawa użytkowania, zastawu, dzierżawy, najmu czy użyczenia).

Źródłem uprawnienia leasingobiorcy do władania rzeczą po wygaśnięciu (zakończeniu) umowy leasingu z opcją zakupu może być zarówno postanowienie zawarte w takiej umowie, jak i odrębne porozumienie stron w tym zakresie.

Jeśli finansujący zobowiązał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin. W przypadku gdy strony ustalają dodatkowe świadczenie w zamian za przeniesienie własności przedmiotu leasingu, powinny jednocześnie wskazać w umowie termin.

Umowa leasingu najczęściej zawierana jest na okres 5 lat, jednak niektóre firmy leasingowe dopuszczają także dłuższy czas trwania umowy (do 7 lat dla samochodów i do 7-8 lat dla maszyn), co w efekcie pozwala obniżyć korzystającemu wysokość miesięcznej raty leasingowej.

Wiele firm leasingowych stosuje tzw. uproszczone procedury (głównie w przypadku zakupu samochodów w ramach leasingu), których zaletą (z punktu widzenia korzystającego) jest stosunkowo niewiele wymaganych dokumentów oraz krótki czas wydania decyzji o przyznaniu leasingu.

W przypadku leasingu samochodów proces uruchomienia leasingu trwa zwykle od 2 dni do tygodnia, w przypadku samochodów używanych proces ten może się wydłużyć do 1,5-2 tygodni ze względu na konieczność wyceny samochodu i ocenę w procedurze zwykłej. W przypadku leasingu maszyn formalności trwają zwykle 1-2 tygodnie (maszyny nowe) i około 2 tygodni (maszyny używane) - wymagane są bowiem dodatkowo oględziny miejsca prowadzenia działalności przez potencjalnego korzystającego oraz wycena zlecana rzeczoznawcy zewnętrznemu.

Warto zaznaczyć, że firmy leasingowe niechętnie finansują nowo powstałe firmy. Zwykle wymagają wówczas poręczenia innej firmy (z tzw. dłuższą historią działalności). W takich przypadkach pod uwagę brane są następujące czynniki: wysokość opłaty wstępnej (min. 20-25%); doświadczenie w danej branży osób zarządzających firmą; majątek firmy i majątek właściciela lub jej reprezentantów (w przypadku spółek z o.o. często wymaga się poręczenia umowy leasingu majątkiem prywatnym członków zarządu); przedmiot leasingu; podpisane kontrakty lub listy intencyjne (najlepiej, gdy zakup ma nastąpić w związku z wykonaniem podpisanego kontraktu, ewentualnie gdy potencjalny korzystający może przedstawić listy intencyjne na odbiór swoich towarów/usług); generowane przez firmę obroty (osiągnięty wynik finansowy).

Warto także pamiętać, że firmy leasingowe działające w Polsce sprawdzają klientów (potencjalnego korzystającego) w Krajowym Rejestrze Długów/Krajowym Rejestrze Dłużników. Jeśli potencjalny klient widnieje w tych rejestrach jako dłużnik, zwykle następuje odmowa udzielenia leasingu.

UWAGA!

Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Zachowania tej formy wymaga również zmiana umowy.

Strony umowy - prawa i obowiązki

● Finansujący

W roli finansującego może wystąpić jedynie przedsiębiorca prowadzący działalność leasingową, a umowa leasingu powinna być zawarta w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa (z zastrzeżeniem, że działalność leasingowa finansującego nie musi być jego działalnością wyłączną).

● Korzystający

Z kolei korzystający nie musi być profesjonalistą w obrocie gospodarczym (przedsiębiorcą). Może być zatem zwykłym konsumentem.

Tabela. Obowiązki stron leasingu

Obowiązki finansującego	Obowiązki korzystającego
Nabycie rzeczy mającej być przedmiotem leasingu	Odbiór rzeczy stanowiącej przedmiot leasingu
Wydanie rzeczy korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków, jednak bez ponoszenia odpowiedzialności za przydatność rzeczy do użytku	Uiszczanie finansującemu w uzgodnionych ratach opłaty leasingowej lub zapłata w określonych w ustawie przypadkach wszystkich niezapłaconych rat, czasem uiszczanie opłaty, mimo że nie doszło do wydania rzeczy korzystającemu z powodu okoliczności, za które on odpowiada
Wydanie korzystającemu razem z rzeczą odpisu umowy ze zbywcą lub odpisów innych posiadanych dokumentów dotyczących umowy, w szczególności odpisu dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta	Niezwłoczne zawiadomienie finansującego o utracie rzeczy
Znoszenie przez czas trwania stosunku leasingu używania/używania i pobierania pożytków rzeczy przez korzystającego	Utrzymanie rzeczy w należytym stanie oraz ponoszenie ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy, zawiadomienie finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy
Ochrona korzystającego przed osobami trzecimi (chodzi np. o ewentualne wytoczenie powództwa windykacyjnego przeciwko osobie trzeciej lub wspomaganie korzystającego w procesie windykacyjnym wytoczonym przez osobę trzecią przeciwko niemu)	Umożliwienie finansującemu sprawdzenia rzeczy
Niezwłoczne powiadomienie korzystającego o zbyciu rzeczy (w miejsce finansującego wstępuje wówczas nabywca rzeczy)	Przestrzeganie sposobu używania rzeczy i pobierania z niej pożytków określonych w umowie, a gdy umowa tego nie określa - używanie rzeczy i pobieranie pożytków w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy
Odbiór rzeczy po ustaniu stosunku leasingu	Zwrot (wydanie) rzeczy finansującemu po zakończeniu leasingu, chyba że umowa stanowi inaczej

Wskazanym w tabeli 1 obowiązkom finansującego odpowiadają uprawnienia korzystającego i odwrotnie. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie tych obowiązków przez którąkolwiek ze stron pociąga za sobą odpowiedzialność ex contractu.

Przedmiot leasingu

Przedmiotem leasingu może być rzecz, czyli ruchomość lub nieruchomość. Rzeczami w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego są tylko przedmioty materialne. Z kolei nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Leasing ruchomości najczęściej obejmuje maszyny, urządzenia techniczne, komputery, samochody. Przedmiotem leasingu może być także pewien zespół rzeczy powiązanych ze sobą funkcjonalnie, np. cała linia technologiczna składająca się z kilku maszyn i urządzeń technicznych. W takim przypadku każda z tych rzeczy powinna być wskazana/wyszczególniona w umowie leasingu.

Opłata leasingowa

Umowa leasingu jest umową odpłatną. Powinna zawierać postanowienia dotyczące wynagrodzenia finansującego. Zgodnie z przepisami wynagrodzenie to musi być równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Wynagrodzenie płatne jest przez korzystającego w ratach - jest to jednorazowe świadczenie rozłożone na raty.

Wysokość opłaty leasingowej (wynagrodzenia finansującego) jest zależna nie tylko od ceny nabycia rzeczy przez finansującego, względnie wartości handlowej rzeczy nabytej (np. w przypadku gdy finansujący nabył rzecz nie w drodze kupna, lecz umowy zamiany). Wpływ na nią ma także zysk należny finansującemu, koszty zaciągniętego przez niego kredytu czy koszty obsługi transakcji.

Korzystający dokonuje spłat według harmonogramu. Ewentualna nadpłata leasingu nie przynosi żadnych korzyści (faktury i tak będą przychodzić co miesiąc w kwotach wynikających z harmonogramu, a pieniądze korzystającego zostaną niepotrzebnie zamrożone). Wprawdzie dopuszczalna jest zmiana umowy polegająca m.in. na zmianie harmonogramu wpłat (wtedy korzystający mógłby wpłacić jednorazowo większą kwotę), jednak każda zmiana umowy wiąże się z kosztami aneksu (kilkaset złotych). Z punktu widzenia potencjalnego korzystającego dobrze jest zaplanować ewentualne nadpłaty przed podpisaniem umowy leasingu, modyfikując odpowiednio harmonogram spłat w tym zakresie.

UWAGA!

W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy umowa leasingu wygasa. Finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.

Rękojmia

Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, chyba że powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność. Z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą rzeczy na korzystającego z mocy ustawy przechodzą uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą. Korzystający może żądać odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z przepisów prawa lub umowy ze zbywcą. Bez zgłoszenia takiego żądania finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.

Wypowiedzenie umowy

Strony w umowie mogą zasadniczo w sposób dowolny ustalić przyczyny i terminy wypowiedzenia. Jeżeli strony nie uzgodniły terminów wypowiedzenia, finansujący może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym w następujących przypadkach:

● korzystający nie utrzymuje rzeczy w należytym stanie lub nie ponosi ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy,
● korzystający używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową, z właściwościami rzeczy i jej przeznaczeniem,
● korzystający nie usunął zmian poczynionych w rzeczy bez zgody finansującego lub oddał rzecz do używania osobie trzeciej bez zgody finansującego

UWAGA!

Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.

Ponadto jeśli korzystający dopuszcza się zwłoki w zapłacie co najmniej jednej raty leasingowej, finansujący powinien wyznaczyć mu na piśmie odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości, z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły w umowie termin wypowiedzenia.

Schemat 2. Rodzaje leasingu

Rodzaje leasingu

W praktyce gospodarczej doszło do wyróżnienia kilkunastu rodzajów transakcji leasingowych, często krzyżujących się i nie zawsze identycznie definiowanych. Do najbardziej powszechnych zalicza się:

● leasing zwrotny,
● leasing finansowy,
● leasing operacyjny i
● leasing refinansowany.

Ze względu na kryterium czasu trwania stosunku leasingowego, wysokości sumy opłat leasingowych (i sposobu ich obliczenia) oraz rozkładu obciążeń związanych z rzeczą wyróżnia się dwa główne rodzaje leasingu: leasing finansowany, zwany również finansowym, oraz leasing operacyjny, nazywany też bieżącym.

Leasing finansowy (financial lub finance lease)

Korzystający uzyskuje tutaj określone dobro inwestycyjne (rzadziej inne dobro) do używania i ewentualnie pobierania pożytków na czas oznaczony, zbliżony do okresu jego gospodarczej używalności (zwykle od 3 do 10 lat), i pokrywa wszelkie poniesione przez finansującego nakłady na przedmiot leasingu, koszty kredytu oraz jego zysk, uiszczając uzgodnione opłaty (jest to leasing z pełnym zwrotem kosztów). W leasingu finansowym przedmiot leasingu figuruje jako składnik środków trwałych korzystającego, a dla celów VAT traktowany jest jako dostawa towarów - faktura musi być wystawiona nie później niż 7 dnia od wydania przedmiotu leasingu i obejmuje całą kwotę należną leasingodawcy (art. 7 ustawy o VAT).

Możliwy jest także tzw. leasing finansowany z częściowym zwrotem kosztów. Występuje on, gdy do pełnego odzyskania poniesionych przez finansującego kosztów i uzyskania należnych mu korzyści (zysku) może doprowadzić zawarcie kolejnej umowy leasingu lub sprzedaż przedmiotu leasingu. Leasing z częściowym zwrotem kosztów ma cechy leasingu finansowanego wówczas, gdy opłata uiszczana przez korzystającego jest obliczona według metody charakterystycznej dla takiego właśnie leasingu, z tą różnicą, że ze względu na krótszy czas trwania stosunku leasingowego nie prowadzi ona do pełnego zwrotu kosztów zakupu rzeczy przez finansującego.

Leasing finansowany najczęściej przybiera postać leasingu pośredniego, tj. w transakcji uczestniczy przedsiębiorca leasingowy (finansujący), który nabywa od dostawcy/zbywcy (producenta lub przedsiębiorstwa handlowego) uzgodnione dobro/rzecz i następnie udostępnia je do odpłatnego używania i ewentualnie pobierania pożytków korzystającemu. W odróżnieniu od leasingu bezpośredniego udostępniającym dobro jest tutaj producent (a nie finansujący), który nie jest przedsiębiorcą leasingowym.

Według definicji leasingu finansowanego, opracowanej przez Europejską Federację Związków Spółek Leasingowych (Leaseurope) w 1983 r.:

● korzystający dokonuje wyboru przedmiotu leasingu i osoby dostawcy oraz czyni użytek z przedmiotu leasingu w celach zawodowych;
● finansujący nabywa przedmiot leasingu i pozostaje jego właścicielem przez cały czas trwania stosunku leasingowego;
● ryzyko związane z przedmiotem leasingu i korzystaniem z niego ponosi korzystający;
● przy ustalaniu czasu trwania stosunku leasingowego bierze się pod uwagę okres amortyzacji przedmiotu leasingu;
● korzystającemu może przysługiwać na koniec transakcji wybór pomiędzy:
● wygaśnięciem stosunku leasingowego i zwrotem jego przedmiotu,
● przedłużeniem stosunku na uzgodnionych zasadach,
● nabyciem przedmiotu leasingu.

Leasing zwrotny

Stanowi szczególną odmianę leasingu finansowego (sale and leaseback). Jego istota polega na tym, że zbywcą rzeczy jest przyszły korzystający, a finansujący nabywa rzecz od zbywcy po to, by oddać mu ją (już jako korzystającemu) w leasing. Dzięki temu korzystający uzyskuje środki na dalsze prowadzenie lub poszerzenie działalności gospodarczej.

Leasing operacyjny (operating lub operational lease albo renting)

Leasingowana rzecz jest ujęta tutaj jako środek trwały w ewidencji finansującego. Z punktu widzenia podatku VAT leasing operacyjny jest traktowany jak usługa. Finansujący wystawia fakturę na kolejne raty leasingowe. W ramach leasingu operacyjnego korzystający uzyskuje dobro na krótki czas i zwykle może być ono przedmiotem wielu dalszych podobnych umów. Ze względu na te odmienności umowy leasingu operacyjnego nie są zaliczane do umów leasingu sensu stricto. W zależności od właściwości konkretnej umowy stosuje się do nich przepisy dotyczące najmu lub dzierżawy.

Aby umowa leasingu operacyjnego była uważana za taką przed US, musi trwać co najmniej 40% normatywnego czasu amortyzacji przedmiotu leasingu (czyli w przypadku samochodu - przy stawce amortyzacji 20% - minimum 2 lata). Tym samym jeśli korzystający zakończy umowę wcześniej, to ryzykuje, że w trakcie kontroli US będzie mógł żądać usunięcia z kosztów rat leasingu i zapłaty zaległego podatku. Poza tym warto wskazać, że w przypadku zakończenia umowy leasingu przed upływem 40% normatywnego czasu amortyzacji firma leasingowa będzie zobligowana do sprzedaży przedmiotu leasingu po wartości rynkowej potwierdzonej wyceną rzeczoznawcy lub po wartości pozostałej do spłaty, w zależności od tego, która z nich jest wyższa. Przy wysokiej opłacie wstępnej i spłacie znacznej części kapitału w trakcie trwania umowy jest to bardzo niekorzystne dla korzystającego (po upływie 40% normatywnego czasu amortyzacji wykup następuje po wartości pozostałej do spłaty).

Leasing refinansowany

Występuje głównie w odniesieniu do rzeczy/dóbr o znacznej wartości. Jeśli mianowicie przedmiotem leasingu jest dobro inwestycyjne/rzecz o dużej wartości, w transakcji leasingu pośredniego finansowanego pojawia się czasem (poza dostawcą/zbywcą, finansującym i korzystającym) jeszcze czwarty uczestnik - kredytodawca (bank).

Przedmioty leasingu (dla kogo, przeznaczenie, zalety, wymagane dokumenty)

Leasing samochodów

Autoleasing zapewnia potencjalnemu korzystającemu wsparcie finansowe/środki na zakup samochodów. Zwykle firmy leasingowe oferują ten rodzaj leasingu wszystkim firmom, niezależnie od wielkości i charakteru prowadzonej działalności. Przedmiotem leasingu mogą być tutaj zarówno samochody osobowe, jak i dostawcze (niektóre formy ustanawiają granicę np. do 3,5 tony) wszystkich marek, nowe i używane.

Autoleasing ma zwykle charakter leasingu operacyjnego, finansowego i zwrotnego. W jego ramach możliwe jest sfinansowanie 100% wartości przedmiotu leasingu (pojazdu). Okres finansowania jest ustalany zwykle do 5 lat.

Dla skorzystania z tego leasingu korzystający musi przedłożyć zwykle dokumenty rejestrowe (np. umowa spółki, odpis z KRS, zaświadczenie o NIP/REGON) i finansowe (np. sprawozdanie finansowe, zaświadczenie o niezaleganiu w ZUS/w US).

Cargo leasing

Cargo leasing jest przeznaczony głównie dla firm transportowych, budowlanych, logistycznych (niezależnie od wielkości) na zakup samochodów ciężarowych lub specjalistycznych, w tym ciągników siodłowych, przyczep, naczep i wszystkich innych specjalistycznych środków transportu (wszystkich marek, nowych i używanych).

Ma charakter leasingu operacyjnego, finansowego i zwrotnego. W jego ramach możliwe jest sfinansowanie 100% wartości przedmiotu leasingu (pojazdu), a okres finansowania jest ustalany zwykle aż do 5 lat.

Dla skorzystania z tego leasingu, podobnie jak w przypadku autoleasingu, korzystający musi przedłożyć dokumenty rejestrowe (np. umowę spółki, odpis z KRS, zaświadczenie o NIP/REGON) i finansowe (np. sprawozdanie finansowe, zaświadczenie o niezaleganiu w ZUS/w US).

Leasing maszyn i urządzeń

Przeznaczony na zakup specjalistycznych maszyn i urządzeń w celu zapewnienia rozwoju firmy i wykorzystania jej potencjału. Z tego leasingu mogą skorzystać wszystkie firmy, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. W jego ramach możliwe jest sfinansowanie 100% wartości inwestycji, a okres finansowania jest ustalany zwykle aż do 6 lat. Tutaj także korzystający będzie musiał przedłożyć dokumenty rejestrowe (np. umowę spółki, odpis z KRS, zaświadczenie o NIP/REGON) i finansowe (np. sprawozdanie finansowe, zaświadczenie o niezaleganiu w ZUS/w US).

Leasing nieruchomości

Umożliwia pozyskanie efektywnego źródła finansowania i optymalizację korzyści podatkowych. Jest przeznaczony dla przedsiębiorców posiadających lub planujących nabycie nieruchomości komercyjnych (magazyny, centra logistyczne, budynki i lokale biurowe, obiekty handlowe).

W ramach tego leasingu możliwe jest zwykle sfinansowanie nawet 100% wartości inwestycji. Firmy leasingowe oferują długi okres finansowania (10 lat i dłużej). Przeważnie chodzi o kosztowne inwestycje (od 4/5 mln zł). Leasing zapewnia korzystającemu uwolnienie środków zamrożonych w nieruchomościach, a także poprawę płynności finansowej i wykorzystanie posiadanego majątku (jako leasing zwrotny), gwarantując długoterminowe finansowanie inwestycji i bieżących potrzeb firmy.

Dla skorzystania z tego leasingu korzystający oprócz dokumentów rejestrowych (np. umowy spółki, odpisu z KRS, zaświadczenia o NIP/REGON) i finansowych (np. sprawozdania finansowego, zaświadczenia o niezaleganiu w ZUS/w US) oraz wniosku leasingowego musi przedłożyć dodatkowe (wskazane przez firmę leasingową) dokumenty dotyczące nieruchomości (odpisy z ksiąg wieczystych, projekty opisu i oszacowania/wycenę, wypis z rejestru gruntów itp.).

Leasing inwestycyjny dla profesjonalisty

Zapewnia wsparcie finansowe dla zaplanowanych inwestycji. Przeznaczony jest zwykle dla firm z sektora mikro (o obrotach nieprzekraczających 1 mln euro rocznie), a także specjalistów z różnych branż (w tym wolnych zawodów), np. architektów, projektantów wnętrz, rzeczoznawców majątkowych, tłumaczy, doradców podatkowych, komorników i innych. Może być przeznaczony na wyposażenie lokalu (w urządzenia niezbędne do prowadzonej działalności, sprzęt IT i inne), a także na zakup samochodów osobowych i ciężarowych (zarówno nowych, jak i używanych, zwykle dowolnych marek).

Wymagane jest tutaj przeważnie przedłożenie przez korzystającego dokumentów rejestrowych firmy, oświadczenia o wynikach finansowych.

Leasing budowlany

Tego rodzaju leasing jest oferowany branży budowlanej z przeznaczeniem na nowy i używany sprzęt budowlany przeważnie dowolnych marek (np. maszyny do robót ziemnych i drogowych), samochody specjalistyczne (wywrotki, betonomieszarki, pompy do betonu, dźwigi) oraz wiele innych maszyn i urządzeń budowlanych. Zapewnia korzystne finansowanie w formie leasingu oraz pożyczki na dotację (wymagana jest tutaj zwykle minimalna wpłata własna).

Niektóre firmy leasingowe gwarantują także możliwość negocjacji cen dzięki współpracy z dostawcami maszyn budowlanych.

Korzystający, chcąc skorzystać z tej formy leasingu, musi zwykle przedłożyć dokumenty rejestrowe firmy, oświadczenie o wynikach finansowych.

Leasing dla przedsiębiorców starających się o dotacje unijne

Oferta tego leasingu dotyczy przedsiębiorców starających się o dotację z Unii Europejskiej (bez względu na branżę, w jakiej działają, stawiających jednak na innowacje), z przeznaczeniem na zakup maszyn i urządzeń, a nawet linii technologicznych, pojazdów specjalistycznych będących przedmiotem dotacji unijnych.

W jego ramach możliwe jest sfinansowanie nawet 100% wartości maszyn i urządzeń. Okres finansowania zwykle wynosi do 5 lat, możliwe jest także finansowanie podatku VAT. Potencjalny korzystający musi przedłożyć dokumenty rejestrowe i finansowe, zatwierdzony projekt inwestycyjny oraz decyzję potwierdzającą uzyskanie dotacji zatwierdzoną przez odpowiednią agencję.

Koszty i optymalizacja podatkowa

Do kosztów leasingu zaliczyć należy nie tylko opłatę leasingową (wynagrodzenie), ale i ubezpieczenie przedmiotu leasingu czy podatki i daniny publiczne.

Ubezpieczenie

W przepisach regulujących umowę leasingu nie przesądzono kwestii, na kim spoczywa obowiązek ubezpieczenia rzeczy na wypadek jej utraty w czasie trwania leasingu - na finansującym czy korzystającym. Strony mogą dowolnie ustalić w umowie, którą z nich obciążają koszty ubezpieczenia w czasie trwania leasingu i inne koszty.

Najczęściej ubezpieczającym jest korzystający, a ubezpieczonym finansujący. Może jednak być również tak, że zarówno ubezpieczającym, jak i ubezpieczonym jest finansujący, przy czym na korzystającym ciąży wówczas obowiązek zwrotu finansującemu kosztów ubezpieczenia (to ostatnie rozwiązanie będzie najczęściej miało zastosowanie dopiero w razie niewykonania przez korzystającego obowiązku ubezpieczenia rzeczy).

Jeżeli strony postanowiły w umowie leasingu, że to korzystający jest obowiązany ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie leasingu, oznacza to, że koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach. Najczęściej postanowieniu umowy leasingu przewidującemu obowiązek ubezpieczenia rzeczy towarzyszyć będzie uzgodnienie przez strony również rodzaju ubezpieczanych ryzyk, a często także zakładu lub zakładów ubezpieczeń, w których taka ochrona powinna zostać wykupiona (jeżeli ubezpieczającym jest korzystający). Ponadto uzgodnieniu może podlegać nawet sposób wykorzystania przez finansującego otrzymanego odszkodowania (obowiązek przeznaczenia go np. na naprawę lub nabycie nowej rzeczy/zaliczenie go na poczet świadczeń korzystającego).

Zgodnie z wyrokiem SA w Poznaniu z 13 maja 2003 r. (sygn. I ACa 204/3):

Przez wynagrodzenie za używanie rzeczy należy rozumieć nie tylko uiszczenie opłaty za efektywne korzystanie z obiektu, lecz także zwrot przez posiadacza w złej wierze wszelkich wydatków i ciężarów, do których zaliczyć trzeba między innymi podatki i daniny publiczne. Podatki i inne daniny publiczne są zatem elementem wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Natomiast w ramach umowy np. dzierżawy, najmu, leasingu strony mogą się umówić inaczej i oddzielić czynsz od innych opłat.

W przypadku umowy leasingu mamy do czynienia z jedną usługą, do podstawy opodatkowania której należy zaliczyć również koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu i zastosować jednolitą stawkę podatku właściwą dla usługi zasadniczej. Ubezpieczenie to jest ściśle związane z usługą leasingu i ma w stosunku do niej charakter uzupełniający (tak m.in. WSA we Wrocławiu w wyroku z 28 stycznia 2010 r., sygn. I SA/WR 1637/09).

Opodatkowanie

Leasing operacyjny (leasing jako świadczenie usług)

Leasing operacyjny jest dla korzystającego bardziej opłacalny od leasingu finansowego, ponieważ w jego ramach odpisów amortyzacyjnych na gruncie podatku dochodowego dokonuje finansujący. W konsekwencji leasing operacyjny jest traktowany jako świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. Dla korzystającego oznacza to, że podatkiem VAT obciążone są kolejne miesięczne raty leasingowe, zatem i wydatki związane z podatkiem VAT są tutaj rozłożone w czasie.

Korzystający nie jest zmuszony ponosić wydatku związanego z podatkiem VAT na wstępie trwania umowy leasingu (tj. z góry od wartości sumy rat leasingowych), ponieważ obowiązek podatkowy po stronie finansującego powstaje tutaj z chwilą otrzymania części bądź całości zapłaty, nie później niż z chwilą upływu terminu płatności (tymczasem w przypadku dostawy towarów obowiązek ten powstaje w sposób właściwy dla takiej dostawy - nie później niż 7 dnia od wydania towarów i w stosunku do całkowitej ich wartości).

Wadą leasingu operacyjnego jest to, że każdorazowo (jako świadczenie usług) podlega on opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 23%.

Leasing finansowy (leasing jako dostawa towarów)

Zgodnie z ustawą o VAT dostawą towarów jest m.in. wydanie towarów na podstawie umowy leasingu zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione. Chodzi tutaj o umowy leasingu, w których to korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych, oraz o umowy leasingu w rozumieniu tych przepisów, których przedmiotem są grunty.

Minister Finansów w interpretacji z 2 lutego 2008 r. (sygn. IPPP1/443-1846/08-4/AW) stwierdził, że jako dostawa towarów powinno być zakwalifikowane wydanie towaru w ramach umowy leasingowej, która:

● jest zawarta na czas oznaczony, a suma opłat ustalonych w umowie, pomniejszona o należny podatek VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej środka trwałego będącego przedmiotem umowy,
● zawiera postanowienie, zgodnie z którym w podstawowym okresie umowy odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający,
● przewiduje, że korzystającemu przysługuje prawo do nabycia przedmiotu leasingu po zakończeniu podstawowego okresu, na który umowa została zawarta (tak zwana opcja zakupu przedmiotu umowy).

Korzystający, zawierając umowę leasingu finansowego lub umowę leasingu dotyczącą gruntu przewidującą nabycie przedmiotu umowy po jej zakończeniu/z chwilą zapłaty ostatniej raty, zapłaci podatek VAT z góry od sumy rat leasingowych (które składają się z części kapitałowej, jak i odsetkowej). Z kolei obowiązek podatkowy VAT po stronie finansującego powstaje tutaj z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 7 dnia od wydania towaru. Ta zasada ogólna ma zastosowanie do umów leasingu gruntów i innych towarów, jeśli umowa przewiduje przejście prawa własności na korzystającego. Natomiast w przypadku umów leasingu finansowego budynków i lokali (gdy umowy przewidują przejście prawa własności na korzystającego) obowiązek podatkowy powstaje w sposób szczególny, to jest z chwilą otrzymania części bądź całości zapłaty, nie później niż 30 dnia od wydania towaru.

Co do zasady podstawą opodatkowania dla finansującego jest obrót, to jest kwota należna z tytułu sprzedaży netto. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

Podstawa opodatkowania VAT ustalana z góry powinna w takim przypadku obejmować:

● część kapitałową (czyli wartość początkową przedmiotu leasingu) przeliczoną na złote polskie według kursu waluty z dnia wystawienia faktury,
● część odsetkową obliczoną za cały okres trwania umowy leasingu, z zastosowaniem stopy procentowej znanej i stosowanej zgodnie z umową na dzień wystawienia faktury oraz według kursu waluty z dnia wystawienia faktury.

Reasumując, w przypadku leasingu stanowiącego dostawę towarów faktura VAT powinna zostać wystawiona z góry, nie później niż 7 dnia od wydania towaru. Natomiast dokumentowanie poszczególnych rat leasingowych (z uwzględnieniem obowiązujących kursów walut i stóp procentowych) w trakcie trwania umowy odbywa się za pomocą not księgowych.

Leasing prawa użytkowania wieczystego gruntów

Zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych prawo użytkowania wieczystego może być przedmiotem umowy leasingu dopiero od 1 stycznia 2013 r. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony, lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione.

Z kolei według art. 7 ust. 9 ustawy o VAT umowami dzierżawy, najmu, leasingu lub innymi umowami o podobnym charakterze są umowy, w wyniku których, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, oraz umowy leasingu w rozumieniu tych przepisów, których przedmiotem są grunty. Odpowiednio wydanie gruntu na podstawie umowy jest kwalifikowane jako dostawa towarów, jeśli umowa ta stanowi umowę leasingu w rozumieniu przepisów o podatkach dochodowych.

Ponadto według przepisów o podatku VAT zbycie gruntu i zbycie prawa użytkowania wieczystego traktowane są w identyczny sposób (zbycie prawa użytkowania wieczystego daje nabywcy prawo do rozporządzania gruntem jak właściciel).

Leasing konsumencki

Skutki podatkowe umowy leasingu operacyjnego zawartej z konsumentem są takie same jak skutki umowy zawartej z przedsiębiorcą/profesjonalistą w obrocie. Taka umowa jest kwalifikowana zgodnie z art. 8 ustawy o VAT jako umowa o świadczenie usług. Obowiązek podatkowy po stronie finansującego powstaje tutaj z chwilą otrzymania od korzystającego (konsumenta) części bądź całości zapłaty, nie później niż z chwilą upływu terminu płatności. Z perspektywy korzystającego oznacza to, że podatkiem VAT będą obciążone kolejne miesięczne raty leasingowe (wydatki związane z podatkiem VAT będą zatem rozłożone w czasie).

Z kolei zawarcie umowy leasingu finansowego z konsumentem dla celów podatku VAT będzie kwalifikowane zupełnie inaczej niż umowa leasingu finansowego zawarta z profesjonalnym uczestnikiem obrotu, tj. przedsiębiorcą. Należy bowiem wskazać, że aby wydanie towaru na podstawie umowy leasingu było kwalifikowane jako dostawa towarów:

● zgodnie z przepisami o podatku dochodowym korzystający powinien dokonywać odpisów amortyzacyjnych - tymczasem konsument, co do zasady, nie jest do tego uprawniony, a zatem umowy leasingu finansowego zawarte z konsumentem nie spełniają tego warunku;
● a przedmiotem umowy leasingu jest grunt - w tym przypadku, niewątpliwie, również umowy zawarte z konsumentem kwalifikowane będą jako umowy skutkujące dostawą towaru (gruntu).

Wszelkie zatem umowy leasingu finansowego zawarte z konsumentem, z wyłączeniem umów leasingu gruntów, powinny być kwalifikowane jako umowy o świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. W odniesieniu zatem do konsumentów, mimo że dana umowa leasingu może mieć charakter umowy leasingu finansowego, nie powinna się ona wiązać z obowiązkiem naliczenia i zapłaty podatku VAT należnego z góry od wszystkich przyszłych rat leasingowych. Wyjątkiem są tutaj jedynie umowy leasingu gruntów. W tym przypadku skutki podatkowe umów zawartych z konsumentem na gruncie podatku VAT są identyczne jak w przypadku umów zawartych z przedsiębiorcą, tj. wydanie gruntu na podstawie takiej umowy jest kwalifikowane jako dostawa towarów, a obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje z chwilą wystawienia faktury VAT, nie później jednak niż 7 dnia od wydania gruntu.

Opodatkowanie świadczeń dodatkowych

Warto zaznaczyć, że po stronie korzystających często pojawiają się wątpliwości związane z otrzymywaniem przez nich od finansującego faktur VAT na tzw. koszty dodatkowe związane z realizacją umowy leasingu. Dotyczy to np. podatku od środków transportowych, podatku od nieruchomości czy składek ubezpieczeniowych. Na fakturach przedkładanych im przez finansującego widnieje naliczony podatek VAT, mimo że kosztem głównym, który korzystający musi finalnie ponieść, jest podatek bądź składka ubezpieczenia, która co do zasady powinna być objęta zwolnieniem od VAT.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Na tej podstawie tzw. refakturowanie, znajdujące zastosowanie w takich okolicznościach, polega na przeniesieniu kosztu usług przez nominalnego usługobiorcę na faktycznego usługobiorcę z zastosowaniem stawki VAT lub zwolnienia od VAT wynikającego z faktury wystawionej przez faktycznego usługodawcę (tj. pierwotnego świadczącego).

Jednak NSA wydał 8 listopada 2010 r. uchwałę, na mocy której stwierdził, że według nowych przepisów ustawy o VAT finansujący jest zobowiązany potraktować refakturowany koszt ubezpieczenia jako element wynagrodzenia za sam leasing, a tym samym opodatkować ten koszt stawką podstawową VAT.

Na podstawie tej uchwały wiele organów podatkowych przyjmuje zdecydowane stanowisko, zgodnie z którym koszty ubezpieczeń refakturowane przez finansujących powinny każdorazowo być objęte podatkiem VAT według zasad właściwych dla samego leasingu.

W sprawie tej wypowiedział się także Trybunału Sprawiedliwości UE (odpowiadając na pytania prejudycjalne, których celem było ustalenie, czy usługi leasingu i ubezpieczenia są świadczeniami niezależnymi od siebie, a jeśli tak - to czy usługa ubezpieczenia korzysta ze zwolnienia od podatku VAT), wskazując w wyroku z 17 stycznia 2013 r. w sprawie C 224/11 (BGŻ Leasing sp. z o.o.), że:

● zasadniczo usługa ubezpieczenia przedmiotu leasingu i usługa leasingu stanowią usługi odrębne i niezależne do celów podatku VAT, jednak do sądu krajowego należy ustalenie, czy w świetle okoliczności danego postępowania czynności te są w takim stopniu powiązane ze sobą, że należy je traktować jako stanowiące jedną usługę, czy też przeciwnie - stanowią one usługi odrębne;
● jeżeli finansujący ubezpiecza przedmiot leasingu, obciążając dokładnym kosztem tego ubezpieczenia korzystającego, to taka czynność stanowi transakcję ubezpieczeniową w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Jak zasadnie wskazał Trybunał, usługa ubezpieczenia, jako że pełni funkcje właściwe dla samego ubezpieczenia, stanowi cel sam w sobie dla korzystającego. Niezależnie bowiem, od kogo korzystający nabędzie usługę ubezpieczenia, pełnić ona będzie dla niego funkcje typowe właśnie dla usług ubezpieczenia, a nie leasingu. Natomiast decyzja korzystającego w zakresie nabycia usługi ubezpieczeniowej za pośrednictwem finansującego jest niezależna od zawarcia z nim umowy leasingu.

Niezależnie od kosztów ubezpieczenia finansujący obciążają jednak korzystających również kosztami, które co do zasady ponieść powinni oni sami, tj. finansujący jako właściciel przedmiotu umowy. Nie ma możliwości refakturowania tych kosztów bez naliczenia należnego podatku VAT. Dotyczy to w szczególności:

● podatków płaconych przez finansującego jako właściciela, związanych z przedmiotem umowy (na przykład podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu),
● opłat administracyjnych, które musi ponieść finansujący jako właściciel środka trwałego,
● opłat z tytułu użytkowania wieczystego.

Wymienione koszty powinny być traktowane jako element podstawy opodatkowania leasingu, a więc podlegać opodatkowaniu VAT tak jak sama usługa leasingu bądź jeśli leasing traktowany jest jako dostawa towarów - według stawki VAT lub zwolnienia właściwego dla towaru. Opłaty te mają bowiem charakter podatku wyłącznie dla samego właściciela środka trwałego, na co wskazuje ugruntowane i jednolite orzecznictwo sądów administracyjnych.

Zgodnie ze stanowiskiem NSA zawartym w wyroku z 31 maja 2000 r. (sygn. SA/Gd 812/98):

Podatek od nieruchomości, a także inne opłaty mają charakter majątkowy, to jest obowiązek ich uiszczenia uzależniony jest od posiadanego majątku, a nie od dochodów, które nieruchomości przynoszą. Podatki i opłaty z tytułu własności nieruchomości są niezależne od tego, czy nieruchomości są wydzierżawiane, czy pozostawały niewykorzystane i dotyczą podatnika tych podatków. Stanowią zatem koszty utrzymania obciążające wydzierżawiającego. W odniesieniu natomiast do dzierżawy stanowią elementy rachunku kosztów zmierzające do ustalenia kwoty odpłatności za usługę dzierżawy.

Leasing towarów używanych oraz leasing budynków i lokali

Leasing operacyjny towarów używanych (mimo że dostawa może być zwolniona od VAT) podlega co do zasady opodatkowaniu podstawową stawką VAT. Istotną korzyścią dla korzystających, którym nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT (np. placówki szkoleniowe, szpitale i przychodnie), może okazać się skorzystanie z leasingu finansowego towarów używanych bądź z leasingu finansowego nieruchomości zwolnionych od VAT. W przypadku bowiem leasingu finansowego, jeśli będzie on traktowany na potrzeby podatku VAT jako dostawa towarów, można skorzystać ze zwolnienia z VAT.

Zwolnieniu z VAT podlega dostawa towarów używanych, pod warunkiem jednak że sprzedającemu (dostarczającemu) nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT od tych towarów (przez towar używany rozumie się ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jako właściciel).

W odniesieniu do nieruchomości przepis zawarty w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT przewiduje zwolnienie od VAT dla dostawy budynków, budowli lub ich części (poszczególnych lokali), które ma każdorazowo zastosowanie, z wyjątkiem przypadków, gdy:

● dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
● pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Przykład 1

Deweloper - spółka DEVEL SA - zbudował budynek biurowy, który następnie sprzedał na rzecz finansującego - firmy ATMA LEASING SA. Sprzedaż odbyła się w ramach pierwszego zasiedlenia. Deweloper naliczył VAT należny według stawki podstawowej VAT, który podlega odliczeniu po stronie finansującego, tj. ATMA LEASING SA.

ATMA LEASING SA oddaje następnie ten budynek do używania na rzecz korzystającego - firmy LAZUR Sp. z o.o. na podstawie umowy leasingu finansowego przewidującej, że prawo własności zostanie przeniesione na korzystającego, a wydanie budynku będzie traktowane jako dostawa towarów. Jeżeli ta umowa leasingu będzie mieć miejsce w ciągu 2 lat od pierwszego zasiedlenia budynku, dostawa ta również podlegać będzie opodatkowaniu według stawki podstawowej VAT. Podatek ten będzie odliczony po stronie korzystającego, tj. spółki LAZUR Sp. z o.o., pod warunkiem że budynek będzie wykorzystywany do działalności opodatkowanej VAT.

Wariant A

Jeśli finansujący ATMA LEASING SA odda korzystającemu spółce LAZUR Sp. z o.o. do używania budynek na podstawie umowy leasingu operacyjnego (na co najmniej 5 lat), usługa wykonywana w trakcie trwania umowy podlegać będzie opodatkowaniu według stawki podstawowej VAT. Jednak po zakończeniu trwania umowy leasingu (to jest co najmniej po 5 latach) finansujący ATMA LEASING SA, sprzedając budynek na rzecz korzystającego, tj. spółki LAZUR Sp. z o.o., będzie uprawniony do zastosowania zwolnienia od VAT - upłyną już bowiem 2 lata od pierwszego zasiedlenia budynku.

Wariant B

Jeśli natomiast sprzedaż budynku przez finansującego ATMA LEASING SA nastąpi już po 5 latach od nabycia przez nią tej nieruchomości, ATMA LEASING SA będzie musiała na bieżąco zwrócić część podatku naliczonego VAT, który odliczyła w związku z nabyciem nieruchomości. Obowiązek dokonywania stosownych korekt podatku naliczonego od środków trwałych upływa bowiem dopiero po 10 latach.

Przykład 2

Firma ubezpieczeniowa HELF SA (nieuprawniona do odliczenia podatku naliczonego VAT) nabyła nowy budynek i nie odliczyła od tego zakupu podatku naliczonego VAT. Następnie w ciągu 2 lat od nabycia była zmuszona go sprzedać. Budynek powinien być zatem ponownie sprzedany ze stawką podstawową VAT. W praktyce oznaczałoby to kumulację tego podatku. Przeciwdziała temu zjawisku kolejne zwolnienie przeznaczone wyłącznie dla budynków, budowli bądź ich części. Mianowicie zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT zwolnieniu od VAT podlega również dostawa budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że:

● w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do odliczenia podatku naliczonego,
● dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT, a jeśli ponosił takie wydatki, to były niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów (warunek ten nie ma zastosowania, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych co najmniej przez 5 lat).

Na podstawie tego dodatkowego zwolnienia firma HELF SA będzie zatem uprawniona do sprzedaży budynku z zastosowaniem zwolnienia od VAT, nawet jeśli od pierwszego zasiedlenia nie upłynęły jeszcze 2 lata. Następnie skutki podatkowe umowy leasingu zależeć będą od tego, czy jest to leasing operacyjny czy finansowy. Jeśli strony zawarłyby umowę leasingu operacyjnego, usługa ta podlegać będzie opodatkowaniu według stawki podstawowej, co oznacza powstanie po stronie korzystającego dodatkowych kosztów w zakresie VAT niepodlegającego odliczeniu. Z tej perspektywy zdecydowanie korzystniejsza będzie umowa leasingu finansowego przewidująca przeniesienie prawa własności na korzystającego. Jako dostawa budynku, w stosunku do którego finansującemu nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego (gdyż VAT nie wystąpił), transakcja ta objęta będzie zwolnieniem od VAT.

Wzór. Umowa leasingu samochodu

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 77, art. 709¹-709¹⁸ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; Dz.U. z 2015 r. poz. 397
● art. 2 pkt 14, art. 7 ust. 1 pkt 2, art. 7 ust. 9, art. 8 ust. 2a, art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 978

Emilia Bartkowiak

radca prawny