PROBLEM

Kilku pracownikom naszej firmy na mocy zapisów w umowie o pracę przyznaliśmy dodatek pieniężny rekompensujący koszty przejazdów do i z pracy ich prywatnymi samochodami. Jest on należny za każdy dzień faktycznego świadczenia pracy. Czy dodatek ten podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek ZUS?

RADA

Zdaniem Sądu Najwyższego tego typu świadczenie powinno korzystać ze zwolnienia składkowego. Nie zgadza się z tym ZUS, który uznaje, że od dopłaty do przejazdów do i z pracy własnym autem należy naliczać składki. Szczegóły - w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Pomimo orzecznictwa sądów, ZUS nadal stoi na stanowisku, że z podstawy wymiaru składek ZUS nie można wyłączyć uregulowanego w przepisach wewnętrznych ekwiwalentu pieniężnego, jaki otrzymuje pracownik z tytułu zwrotu kosztu dojazdu do pracy, np. prywatnym samochodem. Taką opinię przedstawiono m.in. w interpretacji indywidualnej oddziału ZUS w Lublinie z 27 marca 2014 r., sygn. DI/200000/43/252/2014, w której ZUS wskazał, że:

(...) W myśl § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składki nie powinny być naliczane od przychodu, jaki pracownik uzyskuje, korzystając z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, przez co należy rozumieć korzystanie z transportu publicznego, a nie prywatnego, na podstawie przekazywanych przez pracodawcę biletów, lub z transportu organizowanego przez pracodawcę. Dodatkowo należy wskazać, iż takie zapisy powinny być przewidziane w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub w przepisach o wynagradzaniu. Oddział podkreśla, że na podstawie powołanego przepisu z podstawy wymiaru składek nie można wyłączyć (tj. za korzyść materialną nie może być uważany) ekwiwalentu pieniężnego, jaki otrzymuje pracownik z tytułu zwrotu kosztu dojazdu do pracy prywatnym środkiem transportu, uregulowanego w przepisach wewnętrznych spółki (...).

Organ rentowy konsekwentnie uznaje, że przez korzystanie z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, należy rozumieć korzystanie z transportu publicznego (na podstawie przekazywanych przez pracodawcę biletów) lub transportu organizowanego przez pracodawcę (interpretacja oddziału ZUS w Gdańsku z 16 stycznia 2015 r., sygn. DI/100000/43/1489/2014).

Z uwagi na rozbieżności między orzecznictwem sądowym a interpretacjami zusowskimi firmy decydujące się na nieodprowadzanie składek od ekwiwalentów pieniężnych przyznawanych z tytułu zwrotu kosztów przejazdów do i z pracy prywatnymi pojazdami muszą liczyć się ze sporami z ZUS, których rozstrzygnięcie będzie możliwe dopiero w sądzie.

Orzecznictwo SN dopuszcza wyłączenie z zakresu podstawy wymiaru składek ZUS przysporzenia w postaci pieniężnej refundacji wydatków ponoszonych przez pracownika na dojazdy do pracy i powroty z pracy prywatnym samochodem.

Takim przykładem jest m.in. jeden z ostatnich wyroków SN z 22 czerwca 2015 r. (sygn. akt I UK 340/14), w którym SN stwierdził, że ekwiwalenty pieniężne wypłacane pracownikom z tytułu zwrotu kosztów dojazdu do pracy i powrotu z pracy ich prywatnymi samochodami:

● nie stanowią podstawy wymiaru składek zusowskich,

● nie mogą być traktowane jak wynagrodzenie, gdyż ono przysługuje za pracę wykonaną, a ściślej rzecz ujmując, za staranne jej wykonywanie, a nie za dojazdy do lub z pracy, podczas których podwładny nie świadczy przecież na rzecz pracodawcy pracy (jeśli oczywiście nie jest zatrudniony np. na stanowisku kierowcy).

Takie rozstrzygnięcie zapadło w sprawie głównej księgowej, której pracodawca w umowie o pracę przyznał ryczałt na przejazdy własnym autem do i z pracy, wypłacany tylko za dni pracy.

Skład orzekający SN podkreślił, iż zwolnienie składkowe wymienionego świadczenia:

● przysługuje na podstawie przepisu § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,

● dopuszczano już wcześniej w wyrokach SN z 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt II UK 172/07 (OSNP 2009/13-14/181), oraz z 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 201/09 (niepublikowany).

W opinii SN, aby zwrot kosztów codziennych przejazdów zatrudnionych osób do i z pracy był wolny od składek ZUS:

● nie musi ograniczać się jedynie do komunikacji publicznej,

● może wynikać również z umowy o pracę lub uchwał wspólników, a nie tylko z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu.

PODSTAWA PRAWNA:

● § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - Dz.U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1967

Mariusz Pigulski

ekspert ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej