Jeśli z treści zawartej polisy wynika, że przedmiot ubezpieczenia dotyczy nabytego na kredyt samochodu zaliczonego do środków trwałych, to wartość składki ubezpieczeniowej zapłaconej przed oddaniem tego samochodu do używania powinna powiększyć jego wartość początkową. Jeśli jednak takiego powiązania brak, to takie zwiększenie nie jest możliwe. Zaliczenie w takim przypadku składki bezpośrednio do kosztów działalności może mieć miejsce wyłącznie pod warunkiem wykazania, że wydatek na ten cel przyczyni się do osiągnięcia przychodów z tej działalności bądź też zachowania albo zabezpieczenia ich źródła.

Ubezpieczenie ochrony prawnej oferowane przez działające na rynku firmy ubezpieczeniowe - najogólniej rzecz ujmując - zapewnia ochronę przed ryzykiem ponoszenia wydatków związanych z prowadzeniem sporów prawnych. Dzięki polisie osoba ubezpieczona może sobie pozwolić na własnego pełnomocnika lub obrońcę (radcę prawnego czy adwokata), a koszty z tym związane pokryje towarzystwo ubezpieczeń. Ten rodzaj ubezpieczenia stwarza zatem osobie ubezpieczonej możliwość dostępu do usług prawniczych, zapewniając środki niezbędne do opłacenia usług profesjonalnych pełnomocników, a nawet koniecznych kaucji czy poręczeń. Niezależnie więc od tego, czy ubezpieczony np. domaga się należnego odszkodowania w procesie cywilnym, czy też broni się w sprawie karnej lub o wykroczenie, ubezpieczenie pokrywa koszty związane z sądowym etapem prowadzenia sporu, w szczególności: wynagrodzenie prawnika, koszty sądowe wszystkich instancji, koszty zasądzone na rzecz strony przeciwnej oraz koszty postępowania egzekucyjnego.

Polisa na ogół zapewnia również ochronę ubezpieczeniową w zakresie zabezpieczenia się przed ryzykiem poniesienia kosztów przegranego procesu. Oznacza to, że dzięki odpowiedniemu ubezpieczeniu ochrony prawnej osoba ubezpieczona nie musi ponosić kosztów własnej obsługi prawnej oraz zapłaty kosztów postępowania przed sądem nawet w razie przegrania sprawy.

Zakres ochrony prawnej z polisą ubezpieczeniową

Ochrona prawna może więc działać praktycznie w każdej sferze życia prywatnego, zawodowego lub związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. A ponieważ rynek ubezpieczeń ochrony prawnej stale się rozwija i dostępnych na nim jest wiele ofert różniących się zakresem, to od treści polisy stanowiącej dowód zawarcia ubezpieczenia "ochrony prawnej" będzie zależało, czy zapłacona składka na to ubezpieczenie powiększy wartość środka trwałego dla celów amortyzacji.

Zasady ustalania wartości początkowej środka trwałego zawiera art. 22g updof. W przypadku odpłatnego nabycia wartością początkową środka trwałego jest cena jego nabycia. Uważa się za nią kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.

Oznacza to, że do wartości początkowej środka trwałego powinny zostać zaliczone takie wydatki, które są ponoszone przed oddaniem składnika majątku do używania jako środka trwałego i które pozostają w funkcjonalnym związku z nim. Z treści pytania nie wynika jednak jednoznacznie, że taki związek zachodzi pomiędzy opłaconą na ubezpieczenie "ochrony prawnej" składką a samochodem nabytym na kredyt. Jeśli zatem brak jest powiązania pomiędzy przedmiotem ubezpieczenia a składnikiem majątku stanowiącym środek trwały, to zwiększenie wartości początkowej samochodu o kwotę składki nie byłoby uzasadnione. W takim przypadku w razie kontroli mógłby zostać postawiony zarzut błędnego ustalenia wartości początkowej i zawyżania kosztów uzyskania przychodów zbyt wysokimi odpisami amortyzacyjnymi.

W sytuacji gdy zaliczenie składki jako elementu składowego wartości początkowej samochodu okazałoby się niezasadne, trzeba ocenić możliwość zaliczenia jej bezpośrednio do kosztów prowadzonej działalności. Ponieważ tego rodzaju wydatek nie został wyłączony wprost z kosztów przez ustawodawcę (tj. nie znajduje się w katalogu wydatków wyłączonych z kosztów na mocy art. 23 updof), uznanie składki za koszt może nastąpić pod warunkiem wykazania, że pomiędzy wydatkiem poniesionym na jej opłacenie a osiągnięciem przychodu z działalności gospodarczej musi zachodzić związek tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie albo zwiększenie przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Przy czym obowiązek wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionym wydatkiem a przychodem uzyskanym z działalności gospodarczej, zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów, spoczywa na podatniku - co każdorazowo podkreślają organy podatkowe.

Jeśli z warunków ubezpieczenia wynika zatem, że ubezpieczenie ochrony prawnej, o którym jest mowa w pytaniu, nie ma charakteru prywatnego, odnoszącego się do osoby kredytobiorcy i chroniącego jego interesy - bez względu na fakt prowadzenia bądź nie działalności i bez związku z tą działalnością - wydatkowi na opłacenie składki na to ubezpieczenie nie będzie można przypisać celu osobistego. Tym samym będzie on mógł zostać zaliczony do kosztów działalności w dacie poniesienia jako koszt pośredni.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 22 ust. 1, art. 23 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 915

Anna Welsyng

radca prawny, doradca podatkowy, autorka licznych publikacji z dziedziny podatków