Sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Stanowi o tym art. 17 ust. 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:

● 3 km - w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych

● 4 km - w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów.

Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie ono mieszka, przekracza ustawowe odległości, gmina ma obowiązek zapewnić bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat - także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej (zob. pismo Ministerstwa Edukacji Narodowej z 16 lutego 2009 r., nr DKOW--4-DD-5021/05/09).

Organem uprawnionym do określania zasad zwrotu kosztów przejazdu ucznia i jego opiekuna do szkoły jest wójt (burmistrz, prezydent) - zob. np. wyrok WSA w Łodzi z 8 sierpnia 2008 r., sygn. akt III SA/Łd 289/08. Zwrot kosztów dotyczy przejazdu środkami komunikacji publicznej (np. pociągiem, autobusem - zob. wyrok WSA w Bydgoszczy z 16 kwietnia 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 1000/07).

Dodatkowe obowiązki spoczywają na gminie w związku z transportem uczniów niepełnosprawnych.

Dokonywany przez gminę zwrot kosztów przejazdu realizowanego na podstawie art. 17 ust. 3 i 3a ustawy o systemie oświaty jest przychodem zwolnionym z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof).

W przypadku uczniów niepełnosprawnych obowiązkiem gminy jest:

● zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b ustawy o systemie oświaty, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej - nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 roku życia

● zapewnienie dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim, biorącym udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki - nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia

● zwrot kosztów przejazdu ucznia niepełnosprawnego oraz jego opiekuna do szkoły lub ośrodka, na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) a rodzicami, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice.

Postanowienie NSA w Warszawie z 4 lutego 2014 r., sygn. akt I OSK 2614/13

Izba Skarbowa w Łodzi, w piśmie z 8 maja 2012 r. (sygn. akt IPTPB2/415-107/12-2/TS), wskazała, że zwolnieniem wynikającym z treści art. 21 ust. 1 pkt 40c updof objęty jest nie tylko zwrot kosztów przejazdu dziecka niepełnosprawnego środkami komunikacji publicznej, ale także zwrot kosztów transportu takiego dziecka samochodem prywatnym rodziców dziecka. Nie w każdej bowiem sytuacji gmina może zapewnić dzieciom niepełnosprawnym, na których ciąży obowiązek szkolny, dowóz do najbliższej szkoły (ośrodka) bezpłatnym transportem oraz nie zawsze - z uwagi na stopień niepełnosprawności dziecka - możliwe jest dowożenie dziecka przez rodziców środkami transportu publicznego.

ANNA RYL

doktor nauk prawnych, specjalista w zakresie prawa pracy i finansów publicznych, praktyk kontroli

PODSTAWY PRAWNE

● art. 17 ust. 1, 3 i 3a, art. 71b ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1240)

● art. 21 ust. 1 pkt 40c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1333)