18/2016, data dodania: 09.09.2016 Jak stosować ewidencję gruntów i budynków przy wymiarze podatku od nieruchomości
W poprzednim numerze "Rachunkowości Budżetowej" opisywaliśmy problematykę dowodów w postępowaniu podatkowym w sprawie podatku od nieruchomości na przykładzie altany działkowej wykorzystywanej jako dom całoroczny. Odpowiadając na pytania Czytelników, radzimy, jak stosować przepisy ewidencji gruntów i budynków przy wymiarze podatku od nieruchomości.
Podstawę wymiaru podatku od nieruchomości stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Regułę tę wprowadza art. 21 ustawy z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (dalej: upgk). Sądy administracyjne dzielą jednak dane zawarte w ewidencji na takie, które bezwzględnie wiążą organ podatkowy, oraz takie, które mogą być w postępowaniu podatkowym weryfikowane.
Zasadą jest, że organ podatkowy nie może samodzielnie dokonywać klasyfikacji funkcji nieruchomości, lecz powinien odwołać się do odpowiednich zapisów ewidencji gruntów i budynków (taki pogląd sformułowano np. w uchwale 7 sędziów NSA z 27 kwietnia 2009 r., sygn. akt II FPS 1/09). W konsekwencji o sposobie kwalifikacji gruntu (budynku) do celów podatku od nieruchomości decyduje nie tyle sposób rzeczywistego wykorzystania nieruchomości, ile jej funkcje (przeznaczenie) wskazane w ewidencji gruntów i budynków.
Przykład
W uchwale z 27 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II FPS 1/09) sędziowie uznali, że budynki koszarowe lub ich części, położone na terenach zamkniętych, przeznaczone na zakwaterowanie zbiorowe żołnierzy (wspólne kwatery stałe), nie mogą być uznane za budynki mieszkalne lub ich części w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Z najniższej stawki tego podatku nie powinny bowiem korzystać budynki koszarowe, w których tylko ubocznie zaspokajane są potrzeby mieszkaniowe żołnierzy. I to, mimo że do powierzchni użytkowej takiego budynku należy część typowo mieszkalna (izby żołnierskie) oraz pomieszczenia służbowe, gospodarcze (magazyny kompani, szatnie, pomieszczenia do czyszczenia broni, suszarnie, pomieszczenia do czyszczenia umundurowania, palarnie tytoniu) i sanitarno-higieniczne. Bezzasadne było więc pytanie podatnika, które z tych pomieszczeń powinny zostać zaliczone do powierzchni budynków mieszkalnych. W opinii sądu, aby część budynku mogła być opodatkowana taką niską stawką, cały budynek musi być budynkiem mieszkalnym. Natomiast budynek koszarowy, zawierający oprócz izb żołnierskich m.in. pomieszczenia do wspólnego użytku, administracyjno-biurowe, gospodarcze czy socjalne, nie może być uznany za budynek mieszkalny.
Warto zwrócić też uwagę na wyrok NSA z 21 grudnia 2012 r. (sygn. akt II FSK 986/11). Jest on kolejnym przykładem traktowania przez sądy administracyjne jako wtórnej (wobec zapisów ewidencji gruntów i budynków) kwestii faktycznego wykorzystywania obiektu przez podatnika. Sąd stwierdził, że art. 21 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne wyraźnie stanowi, że podstawą wymiaru podatków nie jest stan faktyczny, lecz stan ujawniony (zapisany) w ewidencji gruntów i budynków. W tym kontekście można mówić o formalnym związaniu ewidencją, która dla wymiaru podatku ma znaczenie rozstrzygające, niezależnie od tego, jaki w określonym czasie jest charakter danych gruntów.
ZAPAMIĘTAJ!
Reguła bezwzględnego związania danymi ewidencyjnymi w pewnych (wyjątkowych) przypadkach może zostać podważona w ramach postępowania podatkowego - i to nawet bez potrzeby uprzedniej zmiany zapisów samej ewidencji.
Odniesienie się do tej kwestii znajdziemy w uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 18 listopada 2013 r. (sygn. akt II FPS 2/13). Sędziowie wskazali, że odstępstwa od bezwzględnego związania wpisami zawartymi w ewidencji gruntów i budynków mogą mieć miejsce w sytuacji, gdy informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków pozostają w sprzeczności z danymi zamieszczonymi w innych rejestrach publicznych - jeśli:
● pierwszeństwo tych rejestrów (przed danymi ewidencyjnymi) wynika z przepisów regulujących ich prowadzenie,
● posłużenie się wyłącznie danymi z ewidencji wiązałoby się z pominięciem przepisów zawartych w ustawie podatkowej, a mających wpływ na wymiar podatku (np. gdy możliwe do zastosowania symbole ewidencyjne nie przewidują oznaczenia dla pewnych przedmiotów opodatkowania, wymienionych wprost w ustawie podatkowej).
W takim przypadku organ podatkowy będzie miał wręcz obowiązek pominięcia informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków, sprzecznych z prawnie wiążącymi danymi innego rejestru publicznego, lub obowiązek pominięcia tych danych ewidencyjnych, które wykluczają zastosowanie przepisów ustawy podatkowej, mających znaczenie dla wymiaru podatku.
Dwie kategorie danych w ewidencji
Stosowanie ewidencji gruntów i budynków do wymiaru podatku od nieruchomości polega na wykorzystaniu danych w celu ustalenia elementów przedmiotowych i podmiotowych zobowiązania podatkowego. Informacje zawarte w ewidencji sądy administracyjne dzielą na dwie kategorie (patrz: tabela).
Tabela. Przykład rozróżnienia obowiązkowych danych wykorzystywanych do określenia wymiaru podatku od nieruchomości
| Dane z ewidencji bezwzględnie wiążące organ podatkowy: | Dane z ewidencji względnie obowiązujące: |
| Dane, w przypadku których dopóki ewidencja nie zostanie zmieniona w przewidzianym prawem trybie administracyjnym, nie mogą być przez organ w toku postępowania podatkowego samodzielnie korygowane. Do tej grupy zaliczyć można dane ewidencyjne wskazujące: ● położenie, ● granice, ● powierzchnię gruntów, ● rodzaj użytków gruntowych i klasy gleboznawcze, a w odniesieniu do budynków i lokali stanowiących odrębny przedmiot własności - informacje dotyczące: ● położenia, ● przeznaczenia, ● funkcji użytkowych, ● powierzchni użytkowej lokali - art. 20 ust. 1 upgk. | Informacje o względnej mocy wiążącej, tj. takie, których zgodność z rzeczywistym stanem prawnym lub faktycznym może być przy wymiarze podatku weryfikowana przy zastosowaniu dopuszczalnych instrumentów procesowych. W tej grupie znajdują się: ● dane dotyczące tych elementów przedmiotowych, które zostały wskazane w ustawie podatkowej (jako podlegające opodatkowaniu bądź nie), a jednocześnie przepisy dotyczące prowadzenia ewidencji gruntów i budynków nie przewidują dla tych kategorii oznaczenia stosownym, skonkretyzowanym symbolem geodezyjnym (zob. uchwałę z 18 listopada 2013 r., sygn. akt II FPS 2/13), ● informacje dotyczące zlokalizowanych na działce gruntu budynków, które w rzeczywistości nie istnieją (zob. wyrok NSA z 5 czerwca 2014 r., sygn. akt II FSK 1647/12). |
TOMASZ KRÓL
prawnik, konsultant podatkowy, pracownik kancelarii prawnej, wykładowca, autor wielu publikacji
PODSTAWY PRAWNE
● art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 716)
● art. 20, art. 21 ustawy z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 520; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 903)
W jednym z kolejnych numerów "Rachunkowości Budżetowej" w dziale "Podatki" odpowiemy m.in. na pytanie: Jak odliczyć VAT z duplikatu faktury?
