W przypadku opłaty reklamowej organy stanowiące w gminach uzyskały możliwość wyboru formy poboru tej opłaty, opłacanej na podstawie złożonej deklaracji lub (tak jak np. opłata targowa) do wyznaczonych inkasentów.

Pobór w drodze inkasa

Jeżeli rada gminy (miasta) zdecydowałaby się na pobieranie opłaty reklamowej w drodze inkasa, to w pierwszej kolejności musiałaby podjąć uchwałę, w której wskazałaby inkasentów oraz określiła należne im wynagrodzenie za wykonywane w tym zakresie czynności (określane najczęściej jako kilka lub kilkanaście procent od pobranych i wpłaconych na konto wierzyciela kwot). Przy tej formie poboru rada gminy (miasta) nie określa terminów dokonywania inkasa z uwagi na wskazanie przez ustawodawcę w art. 19 pkt 1 lit. g i lit. h ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) na dzienny charakter tych stawek.

W sytuacji gdy inkasent nie dokonałby poboru opłaty reklamowej z uwagi na np. odmowę realizacji tego obowiązku przez podmiot do tego zobowiązany, wówczas powinien sporządzić notatkę, wykonać zdjęcie tablicy reklamowej lub urządzenia reklamowego, a następnie przekazać taką dokumentację do urzędu gminy (miasta). Na jej podstawie organ wykonawczy powinien wszcząć postępowanie podatkowe w celu wydania na podstawie art. 21 § 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (dalej: O.p.) decyzji określającej wysokość należnej do zapłaty opłaty reklamowej.

Obowiązek składania deklaracji

Jeżeli rada gminy (miasta) zdecydowałaby o formie poboru opłaty reklamowej poprzez wprowadzenie obowiązku składania deklaracji przez podmioty zobowiązane do zapłaty tej opłaty, to niezależnie od tego, czy:

1) deklaracja byłaby złożona, a opłata nie byłaby dokonywana,

2) deklaracja nie byłaby złożona,

3) kwota zobowiązania do zapłaty byłaby inna niż wynikająca z deklaracji

- organ podatkowy miałby obowiązek wszczęcia postępowania podatkowego i wydania decyzji określającej wysokość należnego do zapłaty zobowiązania.

W przypadku wprowadzenia przez organ stanowiący obowiązku składania deklaracji na opłatę reklamową, rada gminy (miasta):

1) określa wzór takiej deklaracji (analogicznie jak w przypadku informacji i deklaracji związanych z podatkami: od nieruchomości, rolnym i leśnym, składanymi przez osoby fizyczne i prawne będące podatnikami w tym zakresie),

2) wskazuje w treści podjętej uchwały: termin, warunki i tryb składania takich deklaracji.

NA TEN TEMAT PISALIŚMY TAKŻE...

w poprzedniej części cyklu w nr. 1 GSiA z 2016 roku w artykule "Wszczęcie egzekucji opłaty reklamowej".

W określonym przez organ stanowiący wzorze deklaracji powinny zostać zawarte takie informacje dotyczące podmiotu i przedmiotu, jakie będą niezbędne do wymiaru i poboru tej opłaty.

Ponadto rada gminy (miasta), określając na podstawie art. 19 pkt 1 u.p.o.l. obowiązujący na terenie danej gminy termin płatności tej opłaty, powinna uwzględnić to, że określone w u.p.o.l. stawki mają charakter dzienny i może się tak zdarzyć, że podmiot zobowiązany do zapłaty tej opłaty będzie również podatnikiem. Dlatego przed podjęciem uchwały w tym zakresie organ stanowiący powinien kwestię terminu zapłaty poddać szczególnej rozwadze i pamiętać, żeby odpowiednio w tym przedmiocie określić wzór deklaracji.

Obowiązek wystawienia upomnienia

Co do zasady, jeśli wierzyciel wyznaczy termin na realizację obowiązku o charakterze pieniężnym, termin bezskutecznie minie, a obowiązek nie zostanie zrealizowany, wówczas egzekucja może zostać wszczęta, jeżeli po tym fakcie wierzyciel doręczy zobowiązanemu upomnienie, w którym wezwie go do realizacji obowiązku z jednoczesnym zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. W przypadku opłaty reklamowej należy jednak rozważyć zasadność wystawiania upomnienia z uwagi na rozporządzenie Ministra Finansów z 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia. W § 2 pkt 2 tego rozporządzenia przewidziano brak obowiązku wystawiania upomnienia w przypadku tych należności pieniężnych, których obowiązek uiszczenia powstaje z mocy prawa, a wysokość została określona w ostatecznym orzeczeniu.

Nie ulega wątpliwości, że pojęcie "ostatecznego orzeczenia" zawiera w sobie wydawane przez organy podatkowe decyzje (zarówno deklaratoryjne, jak i konstytutywne). W sytuacji, w której zobowiązanie dotyczące obowiązku zapłaty nie powstaje z mocy prawa, po wydaniu decyzji określającej wysokość należności niezbędne będzie przed sporządzeniem tytułu wykonawczego doręczenie dłużnikowi przez wierzyciela upomnienia.

Sam sposób powstawania zobowiązania "z mocy prawa" został przez ustawodawcę wskazany w art. 21 § 1 pkt 1 O.p. i oznacza sytuację, gdy zachodzi zdarzenie ujęte w ustawie regulującej konstrukcję podatku, z którym ta ustawa łączy powstanie takiego obowiązku. Tylko zapis aktu prawnego stanowiącego ustawę może połączyć wystąpienie określonego w nim stanu faktycznego z powstaniem zobowiązania podatkowego. Wynika to wprost z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., zgodnie z którym "nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy".

W przypadku opłaty reklamowej stan faktyczny związany ze złożeniem w określonym terminie deklaracji wynika z aktu prawa miejscowego (uchwały). Nie ma podstaw, żeby utożsamiać to z obowiązkiem bezpośrednio uregulowanym w przepisach aktu prawnego stanowiącego ustawę. Dlatego czynniki, takie jak np. zamiar podatnika dotyczący realizacji obowiązku, nie mają znaczenia i może zaistnieć sytuacja, w której nie będzie on świadomy faktu powstania zobowiązania podatkowego.

Tylko zapis aktu prawnego stanowiącego ustawę może połączyć wystąpienie określonego w nim stanu faktycznego z powstaniem zobowiązania podatkowego.

Przykładem zobowiązania podatkowego powstającego "z mocy prawa" może być np. podatek od nieruchomości należny od osób prawnych, podatek od środków transportowych, podatek rolny należny od osób prawnych, podatek leśny czy opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W przypadku opłaty reklamowej - w przeciwieństwie do wymienionych podatków - ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie ustawowego zapisu o określonym stanie faktycznym, z którego wystąpieniem wiązałoby się powstanie zobowiązania z tytułu uiszczenia tej opłaty. Dlatego w przypadku opłaty reklamowej, bez względu na sposób jej poboru, organ podatkowy gminy ma obowiązek wystawienia upomnienia.

MARCIN BINAŚ

specjalista w zakresie podatków i opłat stanowiących w całości dochody własne gmin, pracownik Wydziału Kontroli RIO w Szczecinie

PODSTAWY PRAWNE

● art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483; ost. zm. Dz.U. z 2009 r. nr 114, poz. 946)

● art. 21 § 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.- Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 613; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2184)

● art. 19 pkt 1 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 849; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1890)

● § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (Dz.U. z 2014 r. poz. 1494; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2289)