Mimo że samochód został nabyty przed rozpoczęciem działalności gospodarczej oraz nie został wprowadzony do ewidencji środków trwałych, z punktu widzenia VAT stanowi składnik przedsiębiorstwa podatnika. Sprzedaż samochodu:

1) będzie podlegała opodatkowaniu VAT - jeżeli przed sprzedażą samochód nie zostanie przekazany na cele osobiste osoby fizycznej, o której mowa w pytaniu,

2) nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT - jeżeli przed sprzedażą samochodu zostanie on przekazany na cele osobiste tej osoby. Tego rodzaju przekazanie będzie podlegało opodatkowaniu VAT, jeżeli w skład samochodu wchodzą części składowe, przy których nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Szczegóły w uzasadnieniu.

Opodatkowaniu VAT podlegają czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, w tym odpłatne dostawy towarów na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Polski ustawodawca - w przeciwieństwie do ustawodawcy unijnego - nie wskazał, że czynności te podlegają opodatkowaniu VAT, jeżeli są wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze (art. 2 ust. 1 lit. a) i c) dyrektywy 2006/112/WE). Nie ulega jednak wątpliwości, że tylko czynności wykonywane przez podatników VAT działających w takim charakterze stanowią czynności podlegające opodatkowaniu w Polsce.

W przypadku dostaw (sprzedaży) towarów o działaniu w charakterze podatnika można mówić wtedy, gdy przedmiotem dostawy są towary należące do przedsiębiorstwa podatnika. Towarami należącymi do przedsiębiorstwa podatnika są, co do zasady, towary, które podatnik ten nabył, wytworzył lub wydobył, działając w charakterze podatnika. Wyjątek od tej zasady dotyczy towarów, które zostały przez podatnika będącego osobą fizyczną przekazane na cele osobiste. Z chwilą przekazania na cele osobiste towary ulegają przesunięciu z majątku "firmowego" do majątku "prywatnego" i przestają być towarami należącymi do przedsiębiorstwa podatnika.

Przesunięcia towarów możliwe są również w drugą stronę, tj. z majątku "prywatnego" osoby fizycznej do majątku "firmowego". Rzeczy tak przesunięte stają się towarami należącymi do przedsiębiorstwa podatnika. Zdaniem autora przesunięcie towarów do przedsiębiorstwa osoby fizycznej następuje nie tylko na skutek formalnych działań (np. na skutek uznania danej rzeczy za środek trwały), ale także na skutek działań faktycznych, tj. w związku z używaniem danej rzeczy w prowadzonej działalności gospodarczej i odliczaniem podatku naliczonego od wydatków dotyczących tej rzeczy.

W przedstawionej sytuacji osoba fizyczna sprzedaje samochód, którego używała w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, a więc wykorzystywała go jako podatnik VAT. Zapewne ponosiła też różnego rodzaju wydatki dotyczące tego samochodu, od których odliczała podatek naliczony (tak też zakładamy). W związku z tym, że samochód ten z punktu widzenia VAT stanowi składnik przedsiębiorstwa osoby fizycznej (mimo że nie został wprowadzony do środków trwałych) i jeżeli przed sprzedażą samochód ten nie zostanie przekazany na cele osobiste tej osoby, to sprzedając samochód osoba fizyczna będzie działać w charakterze podatnika VAT.

Reasumując, sprzedaż samochodu, o którym mowa w pytaniu:

● będzie podlegała opodatkowaniu VAT - jeżeli przed sprzedażą samochód nie zostanie przekazany na cele osobiste osoby fizycznej,

● nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT - jeżeli przed sprzedażą samochód zostanie przekazany na cele osobiste tej osoby. Tego rodzaju przekazanie będzie podlegało opodatkowaniu VAT, jeżeli w skład samochodu wchodzą części składowe, przy których nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia VAT (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).

W pierwszym przypadku osoba fizyczna będzie obowiązana udokumentować sprzedaż samochodu fakturą. Jeśli nabywcą będzie podmiot prywatny, który nie zażąda wystawienia faktury (art. 106b ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT), sprzedaż powinna zostać udokumentowana paragonem, chyba że osoba, o której mowa w pytaniu może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania. W takim przypadku sprzedaż samochodu może spowodować utratę prawa do tego zwolnienia po upływie dwóch miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu jego sprzedaży (skoro bowiem samochód nie został przez osobę, o której mowa, zaliczony do środków trwałych, nie znajdzie zastosowania przepis wyłączający konieczność uwzględniania obrotu z tytułu jego sprzedaży przy ustalaniu prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania ze względu na wartość sprzedaży - zob. § 3 ust. 4 w zw. z poz. 49 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania).

Natomiast w drugim przypadku ani faktura, ani paragon nie powinny być wystawiane. Wystarczające będzie sporządzenie umowy sprzedaży samochodu (bez żadnego dodatkowego dokumentu).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 2, art. 106b oraz art. 111 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1662

● art. 2 ust. 1 lit. a) i c) dyrektywy 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - Dz.Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r.

Tomasz Krywan

doradca podatkowy