W 2009 r. lekarz prowadzący działalność gospodarczą wprowadził samochód do ewidencji środków trwałych. Lekarz nie jest podatnikiem VAT. Prowadzi wyłącznie działalność zwolnioną z VAT. Czy przy sprzedaży tego samochodu lub po wycofaniu go z działalności gospodarczej na cele prywatne powinien naliczyć VAT? Jakie dokumenty powinien wystawić przy sprzedaży samochodu, a jakie przy wycofaniu go z działalności gospodarczej?

W opisanej sytuacji nie powstanie obowiązek naliczenia i odprowadzenia VAT ani w przypadku sprzedaży, ani przy wycofaniu samochodu z działalności gospodarczej na cele prywatne. Szczegóły - w uzasadnieniu.

Zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 43 ust. 1 pkt 2). Oba warunki muszą być spełnione łącznie, czyli:

1) towar był wykorzystywany tylko do działalności zwolnionej od podatku,

2) podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia.

Sprzedaż samochodu

W przypadku działalności medycznej samochód był wykorzystywany wyłącznie do działalności zwolnionej i nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy jego nabyciu. Zatem sprzedaż samochodu należy udokumentować fakturą ze stawką "zw".

Przykład faktury sprzedaży samochodu ze stawką "zw"

Warto pamiętać, że omawiany przepis ma zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy podatnik ma 100% sprzedaży opodatkowanej stawką "zw". Jeżeli ma sprzedaż "mieszaną", świadczy inne usługi niż medyczne, które są opodatkowane VAT, to zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 nie przysługuje.

Należy też dodać, że podatnik nie jest zobowiązany do wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż zwolnioną od podatku (art. 106b ust. 2 ustawy o VAT). Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy nabywca zażąda wystawienia faktury. Wówczas sprzedawca ma obowiązek ją wystawić. Żądanie nabywca może zgłosić w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub otrzymano całość lub część zapłaty (art. 106b ust. 3 ustawy o VAT).

Brak formalnego obowiązku wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż zwolnioną nie oznacza formalnego zakazu wystawienia takiej faktury. Podatnik może ją wystawić niezależnie od tego, czy nabywca żąda jej wystawienia.

Przekazanie samochodu na cele osobiste

W przypadku przekazania samochodu na cele osobiste kwestię opodatkowania należy ustalić na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tym artykułem:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli zatem przy nabyciu towaru (w tym przypadku samochodu) podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, to przekazanie na cele osobiste nie podlega opodatkowaniu. Wystarczy sporządzić dokument wycofania środka trwałego.

Przykład dokumentu wycofania środka trwałego

Gdyby jednak podatnik odliczył chociaż złotówkę przy zakupie, to niestety przekazanie trzeba by było opodatkować stawką podstawową 23% i udokumentować fakturą.

PRZYKŁAD

Podatnik prowadzący działalność medyczną objętą stawką "zw" sprzedał samochód będący środkiem trwałym w firmie. Przy zakupie środka trwałego podatnik nie dokonał odliczenia podatku naliczonego. Sprzedaż tego samochodu należy udokumentować fakturą ze stawką "zw". Jego wycofanie z działalności także nie podlega opodatkowaniu VAT. Wystarczy dokument potwierdzający wycofanie i stosowne zapisy w ewidencji środków trwałych.

PRZYKŁAD

Podatnik prowadzi działalność medyczną oraz usługi opodatkowane stawką 23%, gdzie proporcja sprzedaży to: 90% - stawka "zw", 10% - stawka 23%. Zakupił środek trwały w postaci samochodu osobowego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przy zakupie samochodu pomniejszył kwotę podatku należnego o kwotę 1000,00 PLN. W takim przypadku zarówno sprzedaż, jak i wycofanie samochodu z ewidencji środków trwałych podlega opodatkowaniu stawką podstawową 23%.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 7 ust. 2, art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 211

Anna Adamiec

doradca podatkowy, autorka licznych publikacji z dziedziny podatków