Niedawno rozpocząłem prowadzenie działalności gospodarczej i korzystam ze zwolnienia z VAT ze względu na niskie obroty, tj. poniżej 150 000 zł. Nie zarejestrowałem się jako podatnik VAT zwolniony ani nie składam deklaracji. Na żądanie swojego kontrahenta wystawiłem fakturę z podatkiem należnym w stawce 23% (zamiast "ZW"). Czy VAT wykazany na fakturze muszę odprowadzić do urzędu skarbowego?

Aby nie ponieść straty w związku z wystawieniem błędnej faktury, nie należy płacić wynikającego z niej podatku, tylko jak najszybciej wystawić fakturę korygującą i przekazać ją kontrahentowi. Do celów dowodowych należy również postarać się o potwierdzenie otrzymania korekty faktury i załączyć je do dokumentów księgowych.

Z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że:

W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

Z powołanego przepisu wynika, że sam fakt wystawienia faktury powoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT. Dla zastosowania tego przepisu nie ma znaczenia nawet to, czy podmiot wystawiający fakturę ma status "podatnika VAT" i jest podmiotem uprawnionym do wystawiania faktur.

Co do zasady zatem w sytuacji, w której podatnik zwolniony podmiotowo wystawi fakturę VAT z podatkiem należnym, podatnik ten ma obowiązek odprowadzić wykazany na fakturze podatek w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym faktura została wystawiona (art. 103 ust. 1 ustawy o VAT). Podatnik może jednak uniknąć obowiązku zapłaty podatku, jeżeli skoryguje błąd.

Korekta faktury

W przypadku faktur wystawionych z błędami istnieją dwa sposoby ich korygowania. Jeśli po sporządzeniu faktura nie została jeszcze wprowadzona do obrotu prawnego, tj. nie została przekazana kontrahentowi, to można ją anulować poprzez sporządzenie odpowiednich adnotacji (przekreślenie z dopiskiem "Anulowano"). Gdyby nie przekazał Pan faktury kontrahentowi, dla udokumentowania błędnego sporządzenia faktury wystarczyłoby dokonać odpowiednich adnotacji na fakturze, aby nie musiał Pan płacić podatku.

Natomiast wyeliminowanie błędu z faktury już przekazanej kontrahentowi powinno nastąpić poprzez wystawienie faktury korygującej. Sądy administracyjne potwierdzają prawo do korygowania faktur wystawionych w trybie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT poprzez wystawienie do nich faktur korygujących (zob. wyrok NSA z 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I FSK 813/11, wyrok WSA w Łodzi z 18 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 23/11).

Podatnicy VAT czynni, którzy wystawili fakturę w trybie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT z wykazaną kwotą podatku, mogą odzyskać niesłusznie wykazany podatek poprzez obniżenie kwoty podatku należnego w deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym otrzymają potwierdzenie odbioru korekty faktury od kontrahenta. W Pańskim przypadku odzyskanie podatku poprzez uwzględnienie faktury korygującej w bieżących deklaracjach nie jest możliwe. Podatnicy zwolnieni z VAT podmiotowo (na podstawie art. 113 ustawy o VAT) nie składają bowiem deklaracji (art. 99 ust. 7 ustawy o VAT). W Pana przypadku jedynym rozwiązaniem jest nieodprowadzenie podatku wykazanego na fakturze, wystawienie faktury korygującej, przekazanie jej kontrahentowi oraz odebranie od kontrahenta potwierdzenia odbioru faktury korygującej.

Faktura korygująca i jej potwierdzenie są też niezbędne w celu wyeliminowania ryzyka błędu przy odliczaniu VAT naliczonego u Pana kontrahenta. Podatnik, który zażądał od Pana wystawienia faktury, może nie mieć świadomości, że faktura ta nie daje mu prawa do odliczenia wykazanego w niej VAT należnego. Otrzymując fakturę korygującą, Pana kontrahent dowie się, że faktura dokumentowała transakcję zwolnioną. Jest to dla niego sygnał, że nie może odliczyć z takiej faktury podatku. Zgodnie bowiem z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT:

Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy (...) transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Jeśli Pana kontrahent już dokonał odliczenia, to powinien skorygować deklarację, w której to miało miejsce. Jeżeli tego nie zrobi, organy podatkowe mogą uznać, że ze względu na zaistniałe uszczuplenie podatku obciąża Pana obowiązek zapłaty podatku wykazanego na fakturze (zgodnie z art. 108 ustawy o VAT).

Zapłata podatku

Należy jeszcze raz podkreślić, że w Pana przypadku, aby uniknąć straty, powinien Pan się powstrzymać od zapłaty podatku wykazanego na fakturze. Jeżeli Pan go zapłaci, to nie będzie miał możliwości odzyskania wpłaconego podatku, nawet jeżeli wystawi Pan fakturę korygującą i złoży wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Nadpłatą jest bowiem "kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku" (art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej). W przypadku zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie można mówić o nadpłacie. Nie można bowiem uznać, że podatek z faktury, o której mowa w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, jest płacony "nienależnie". Zapłata tego podatku następuje zgodnie z literą prawa, co potwierdzają sądy administracyjne. Przykładowo, w wyroku z 24 listopada 2009 r., sygn. I FSK 1107/08, NSA stwierdził:

Mając na uwadze treść art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, nadpłatę można ogólnie zdefiniować jako nienależne świadczenie podatkowe. Przepis ten uznaje za nadpłatę kwotę podatku nadpłaconego lub zapłaconego nienależnie (zapłaconego pomimo braku zobowiązania do jego uiszczenia). Skoro zatem skarżący uiszczał wskazany w fakturach VAT podatek od towarów i usług zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług (m.in. art. 108 w związku z art. 113 ust. 4), to nieuprawnione jest twierdzenie, że zapłacone kwoty podatku zostały uiszczone bezpodstawnie (nienależnie).

Nie można również twierdzić, że na skutek wystawienia faktury korygującej zapłacony podatek staje się podatkiem nienależnym. Z powołanych przepisów wynika więc, że jeśli już zapłaci Pan podatek z wystawionej faktury, to nie będzie Pan mógł go odzyskać w drodze wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 29a ust. 13, art. 88 ust. 3a pkt 2, art. 103 ust. 1, art. 108 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662

● art. 72 § 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 749; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1644

Jakub Rychlik

prawnik, doradca podatkowy, autor licznych publikacji podatkowych