Koszt udziału pracownika w wycieczce integracyjnej, w części sfinansowanej przez spółkę ze środków ZFŚS, nie generuje u pracownika przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wyklucza to możliwość zastosowania względem tego świadczenia zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT. Tak wynika z interpretacji indywidualnej Ministra Finansów z 9 września 2015 r. (sygn. DD3.8222.2.349.2015.MCA), stanowiącej zmianę interpretacji indywidualnej z 14 maja 2008 r. (sygn. ITPB2/415-406/08/ENB), wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy.

Jak wynika z art. 9 ust. 1 ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody (w tym ze stosunku pracy), z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa zaniechano poboru podatku.

W art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT wymieniono, że wolna od podatku jest wartość rzeczowych świadczeń otrzymywanych przez pracownika, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.

Jest to wyjątek od wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy PIT zasady powszechności opodatkowania. Jednocześnie jest wtórny w stosunku do przedmiotu opodatkowania ustawy PIT. Warunkiem zastosowania któregokolwiek ze zwolnień przedmiotowych, w tym z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT, jest uprzednie zakwalifikowanie otrzymanych świadczeń do przychodów w rozumieniu przepisów ustawy PIT.

UWAGA!

Jeśli dane świadczenie nie jest przychodem w rozumieniu przepisów ustawy PIT, nie może być objęte zwolnieniem. Inaczej mówiąc - nie można zwolnić z opodatkowania czegoś, co nie podlega opodatkowaniu.

W myśl przepisów ustawy PIT przychodami w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Przepisy ustawy PIT nie zawierają definicji nieodpłatnych świadczeń. Rozumienie tego pojęcia zostało jednak wypracowane w judykaturze.

W uchwałach z 18 listopada 2002 r. (sygn. akt FPS 9/02) oraz z 16 października 2006 r. (sygn. akt FPS 1/06) Naczelny Sąd Administracyjny ustalił znaczenie tego terminu w oparciu o przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że na gruncie tej ustawy termin "nieodpłatne świadczenie" ma:

(...) szerszy zakres niż w prawie cywilnym, obejmuje bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy". W uchwale z 24 maja 2010 r. sygn. akt II FPS 1/10, NSA potwierdził to stanowisko.

Kwestia rozumienia pojęcia "innych nieodpłatnych świadczeń" w kontekście świadczeń pracowniczych - była również przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13), stwierdził, iż:

(...) zdaniem Trybunału, przeprowadzona powyżej analiza pozwala na określenie cech istotnych kategorii "innych nieodpłatnych świadczeń" jako przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 i art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. Należy przyjąć, że za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, które:

● po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
● po drugie, zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
● po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Podsumowując, obiektywne kryterium - wystąpienie po stronie pracownika przysporzenia majątkowego (korzyści) - nie jest spełnione, gdy pracodawca proponuje pracownikom udział w spotkaniach integracyjnych czy szkoleniowych, choćby organizowanych poza miejscem pracy (imprezy wyjazdowe). W tym przypadku, nawet jeśli pracownik uczestniczy w spotkaniu (konferencji, szkoleniu) dobrowolnie, po jego stronie nie pojawia się korzyść, choćby w postaci zaoszczędzenia wydatku. Nie sposób bowiem zakładać, że gdyby nie "kursokonferencja" organizowana przez pracodawcę, pracownik wydałby pieniądze na uczestnictwo w takim przedsięwzięciu. Trudno też poważnie utrzymywać, że przychodem pracownika z umowy o pracę czy stosunku służbowego jest możliwość okazjonalnego uczestnictwa w obiedzie czy kolacji, a wartość zjedzonych przez niego potraw i wypitych napojów wyznacza podstawę opodatkowania.

Natomiast bez elementu realnego w postaci otrzymania korzyści przez pracownika nie uzyskuje on przychodu; nie występuje zdarzenie, z którym ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego. Tym bardziej bez skonkretyzowanego i indywidualnie przypisanego świadczenia brak podstaw do określenia jego wysokości. Tak więc udział w spotkaniu (wyjeździe) integracyjnym czy szkoleniu zaoferowanym przez pracodawcę pracownikom nie oznacza uzyskania przychodu przez pracownika, gdyż nie ma podstaw, by świadczenie adresowane do wszystkich przypisać indywidualnym uczestnikom jako ich wymierną korzyść.

Oznacza to, że mimo bardzo szerokiego ujęcia w art. 12 ust. 1 ustawy PIT przychodów ze stosunku pracy nie każde świadczenie spełnione przez pracodawcę na rzecz pracownika, bez ustalonej za nie zapłaty, jest świadczeniem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przykładem tego rodzaju świadczenia jest zaoferowanie pracownikowi przez pracodawcę udziału w spotkaniu integracyjnym, np. w formie wycieczki, lub wzięcie w nim udziału. Natomiast konsekwencją uznania, że dane świadczenie nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów ustawy PIT, jest niemożność jego objęcia którymkolwiek ze zwolnień przedmiotowych, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy PIT.

W tym stanie rzeczy oraz w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. uznać należy, że koszt udziału pracownika w wycieczce integracyjnej, w części sfinansowanej przez spółkę ze środków ZFŚS, nie generuje u pracownika przychodu w rozumieniu ustawy PIT, co wyklucza możliwość zastosowania względem tego świadczenia (niezależnie od jego pieniężnego lub rzeczowego charakteru) zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy PIT.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 21 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1333

Iwona Lubka

prawnik