PREWSPÓŁCZYNNIK W JEDNOSTKACH SEKTORA PUBLICZNEGO
Z początkiem 2016 r. do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) dodane zostały przepisy art. 86 ust. 2a-2h. Określają one zasady ustalania kwot podatku naliczonego od zakupów towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza. Kwoty podatku naliczonego od takich zakupów dokonywane są uwzględnieniem tzw. prewspółczynnika (nazywanego często również preproporcją).
Stosowanie prewspółczynnika przez JSFP |
● Krok 1. Ustalenie, czy jednostka ma obowiązek stosowania przepisów o prewspółczynniku. |
Krok 1. Ustalenie, czy jednostka musi stosować przepisy o prewspółczynniku |
Stosowanie prewspółczynnika przez jednostkę jest konieczne, jeżeli łącznie spełnione są cztery warunki: 1) jednostka nabywa towary lub usługi wykorzystywane zarówno do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, 2) nie są to zakupy towarów lub usług wykorzystywanych do celów osobistych (np. pracowników jednostki), które podlegają opodatkowaniu jako nieodpłatne dostawy towarów (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT) lub nieodpłatne świadczenie usług (art. 8 ust. 2 ustawy o VAT), 3) nie są to zakupy towarów lub usług wykorzystywanych do nieodpłatnego użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza jednostki, jeżeli ze względu na brzmienie art. 8 ust. 5 ustawy o VAT to nieodpłatne użycie nie podlega opodatkowaniu VAT, 4) przypisanie nabytych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej jednostki nie jest możliwe. |
Krok 2. Ustalenie, czy jednostka ma swobodę wyboru metody określenia prewspółczynnika |
Swobody wyboru metody określenia prewspółczynnika, co do zasady, nie mają: 1) jednostki samorządu terytorialnego, w przypadku których prewspółczynnik jest ustalany odrębnie dla: a) obsługujących jednostki samorządu terytorialnego urzędów działających w formie samorządowej jednostki budżetowej, b) pozostałych samorządowych jednostek budżetowych, c) samorządowych zakładów budżetowych; 2) samorządowe instytucje kultury; 3) państwowe instytucje kultury; 4) uczelnie publiczne; 5) instytuty badawcze. |
Krok 3. Wybór sposobu określenia prewspółczynnika (nie dotyczy jednostek, których swoboda wyboru metody określania prewspółczynnika jest ograniczona) |
1. Sposób określenia prewspółczynnika powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez jednostkę działalności i dokonywanych przez nią nabyć. 2. Warunek, o którym mowa w pkt 1, jest spełniony, jeżeli wybrany przez jednostkę sposób określenia prewspółczynnika: a) zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane, oraz b) obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza (z wyjątkiem wydatków dotyczących towarów lub usług wykorzystywanych do celów osobistych, które podlegają opodatkowaniu jako nieodpłatne dostawy towarów lub nieodpłatne świadczenie usług oraz wydatków dotyczących nabycia towarów lub usług wykorzystywanych do nieodpłatnego użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza) - gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe. 3. Ustawodawca zaproponował cztery sposoby określania prewspółczynnika, tj. określanie go na podstawie: a) liczby osób wykonujących poszczególne rodzaje prac, b) liczby godzin roboczych przeznaczonych na poszczególne rodzaje prac, c) danych finansowych, d) powierzchni wykorzystywanej do poszczególnych rodzajów działalności. |
Krok 4. Zgromadzenie danych niezbędnych do określenia prewspółczynnika | ||
Dane na 2016 r. w przypadku wyboru jednej z metod wskazanych przez ustawodawcę: | ||
Metoda określenia prewspółczynnika | Pierwszy rodzaj danych, które należy zgromadzić | Drugi rodzaj danych, które należy zgromadzić |
Metoda ustalana na podstawie liczby osób wykonujących poszczególne rodzaje prac | Średnioroczna liczba osób wykonujących w 2015 r. wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą | Średnioroczna liczba osób wykonujących w 2015 r. prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością |
Metoda ustalana na podstawie liczby godzin roboczych przeznaczonych na poszczególne rodzaje prac | Średnioroczna liczba godzin roboczych przeznaczonych w 2015 r. na prace związane z działalnością gospodarczą | Średnioroczna liczba godzin roboczych przeznaczonych w 2015 r. na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością |
Metoda ustalana na podstawie danych finansowych | Obrót z działalności gospodarczej osiągnięty w 2015 r. | Obrót z działalności gospodarczej osiągnięty w 2015 r., powiększony o otrzymane w 2015 r. przychody z innej działalności (w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych w 2015 r. na sfinansowanie wykonywanej przez jednostkę działalności innej niż gospodarcza) |
Metoda ustalana na podstawie powierzchni wykorzystywanej do poszczególnych rodzajów działalności | Średnioroczna powierzchnia wykorzystywana w 2015 r. do działalności gospodarczej | Ogólna średnioroczna powierzchnia, wykorzystywana w 2015 r. do działalności gospodarczej i poza tą działalnością |
Dane niezbędne do określenia prewspółczynnika na 2016 r. w przypadku jednostek, których swoboda wyboru metody określania prewspółczynnika jest ograniczona | ||
Rodzaj jednostki | Pierwszy rodzaj danych, które należy zgromadzić | Drugi rodzaj danych, które należy zgromadzić |
Samorządowe jednostki budżetowe (w tym urzędy obsługujące jednostki samorządu terytorialnego) | Obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez jednostkę w 2014 r. albo 2015 r. | Dochody wykonane jednostki w 2014 r. albo 2015 r. (pojęcie to definiuje § 2 pkt 9 i 10 rozporządzenia w sprawie określania prewspółczynnika) |
Samorządowe zakłady budżetowe | Obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez zakład w 2014 r. albo 2015 r. | Przychody wykonane zakładu w 2014 r. albo 2015 r. (pojęcie to definiuje § 2 pkt 11 rozporządzenia w sprawie określania prewspółczynnika) |
Samorządowe i państwowe instytucje kultury | Roczny obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez instytucję kultury w 2014 r. albo 2015 r. | Przychody wykonane instytucji w 2014 r. albo 2015 r. (pojęcie to definiuje § 2 pkt 12 i 13 rozporządzenia w sprawie określania prewspółczynnika) |
Uczelnie publiczne | Obrót uczelni publicznej osiągnięty w 2014 r. albo 2015 r. | Suma wykorzystanych przez uczelnię publiczną w 2014 r. albo 2015 r. środków (wskazanych w § 6 pkt 1 rozporządzenia w sprawie określania prewspółczynnika) wynikających ze sprawozdania z wykonania planu rzeczowo-finansowego uczelni |
Instytuty badawcze | Obrót osiągnięty w 2014 r. albo w 2015 r. przez instytut badawczy | Środki na finansowanie nauki do wysokości poniesionych kosztów przez instytut badawczy w 2014 r. albo 2015 r. oraz inne dotacje lub środki o podobnym charakterze (przeznaczone przez instytut w danym roku na realizację badań naukowych, prac rozwojowych oraz innych zleconych zadań, których realizacja nie mieści się w działalności gospodarczej, z wyłączeniem dotacji przeznaczonych na stypendia dla uczestników studiów doktoranckich) uczestniczących w realizacji badań naukowych lub prac rozwojowych |
Krok 5. Wyłączenie części obrotu przez jednostki określające prewspółczynnik na podstawie danych finansowych (nie dotyczy uczelni publicznych oraz instytutów badawczych) |
Obrót pomijany przy określaniu prewspółczynnika: ● obrót uzyskany z dostawy towarów i usług, które są zaliczane przez jednostkę do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych jednostki - używanych przez jednostkę na potrzeby jej działalności, |
Krok 6. Określenie prewspółczynnika |
1. Określenie procentowego udziału pierwszego rodzaju danych w drugim rodzaju danych (odnośnie do rodzaju danych - zob. krok 4). 2. Zaokrąglenie otrzymanego wyniku w górę do najbliższej liczby całkowitej. 3. Fakultatywne zaokrąglenie prewspółczynnika 1% lub 2% do 0% albo 99% do 100% (w drugim przypadku - jeżeli spełniony jest warunek zaokrąglenia). |
TOMASZ KRYWAN
prawnik, doradca podatkowy, właściciel kancelarii doradztwa podatkowego, autor wielu publikacji z zakresu podatków
PODSTAWY PRAWNE
w art. 7 ust. 2, art. 8 ust. 2 i 5, art. 86 ust. 2a-2h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 1649)
w § 2 pkt 9-13, § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz.U. z 2015 r. poz. 2193)