Monitor Księgowego 22/2011, data dodania: 04.04.2012

Czy opłata za naruszenie praw autorskich jest opodatkowana VAT

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej (działalność marketingowa) wykorzystaliśmy bez zgody twórcy jego utwór muzyczny. W związku z tym dostaliśmy wezwanie do zapłaty od stowarzyszenia zrzeszającego artystów muzycznych, które na podstawie art. 79 Prawa autorskiego żąda od nas zapłaty określonej sumy pieniężnej z tytułu odszkodowania.

PROBLEM

Po przeprowadzeniu przez nas negocjacji ze stowarzyszeniem jesteśmy skłonni wpłacić na rzecz tego podmiotu określoną kwotę jako odszkodowanie za bezprawne korzystanie z praw autorskich. Zastanawia nas jednak to, czy od takiej czynności będzie naliczony podatek od towarów i usług i czy w związku z tym będziemy mieli możliwość jego odliczenia - jesteśmy podatnikami VAT.

RADA

Wpłacone przez Państwa odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu VAT. Nie mamy w tej sytuacji do czynienia ani z dostawą towarów, ani też ze świadczeniem usług. Dlatego nie istnieje żaden tytuł prawny do uznania, że wpłata danej sumy jest wynagrodzeniem za wykonanie czynności opodatkowanych na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

W związku z tym nie wystąpi w tej sytuacji podatek naliczony i nie otrzymają Państwo również faktury VAT dokumentującej Waszą wpłatę. Tym samym nie będzie podstaw do obniżenia podatku należnego.

UZASADNIENIE

Podatnicy VAT mają obowiązek wystawienia faktury VAT wówczas, gdy dokonują sprzedaży. Z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT wynika bowiem, że "podatnicy podatku od towarów i usług są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży (...). Z kolei z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT wynika, że "sprzedażą" jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Dlatego w przypadku opisanym w pytaniu należy ustalić, czy okoliczności przedstawione przez Państwa jako stan faktyczny można uznać za sprzedaż opodatkowaną VAT. Trzeba przyjąć, że w sytuacji dokonania wpłaty określonej kwoty z tytułu wynagrodzenia za naruszenie prawnie chronionych dóbr nie występuje obowiązek opodatkowania VAT. Wpłata nie jest bowiem ani następstwem odpłatnej dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług. Użycie utworu bez zgody jego twórcy można porównać w skutkach z kradzieżą. A przecież w przypadku kradzieży nie dochodzi do dostawy towarów. Jak stwierdził WSA w Rzeszowie w wyroku z 21 stycznia 2010 r. (sygn. akt I SA/Rz 896/09):

Kradzież towaru (energii) czyni z podmiotu, który się jej dopuszcza, jedynie dzierżyciela. Jej skutkiem nie jest wyposażenie sprawcy w uprawnienie do rozporządzania towarem jak właściciel. Z tych względów kradzież nie może być uznana za zdarzenie powodujące przeniesienie praw pomiędzy poszkodowanym a sprawcą w rozumieniu powołanego wyżej przepisu ustawy o VAT.

Wskazane orzeczenie, choć odnosi się do problemu uznania danej czynności za dostawę towarów (obecnie rozpatrujemy czynność opodatkowaną, którą jest świadczenie usług), to obrazuje pewną zależność pomiędzy podmiotem, który ma świadczyć daną czynność opodatkowaną, a drugą stroną transakcji. Nie można bowiem mówić o dokonaniu dostawy czy świadczeniu usług w sytuacji, w której usługodawca lub dostawca towarów nie ma ani woli, ani pojęcia o dokonaniu rzekomej czynności.

Tezę taką dodatkowo wzmacnia treść art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim, który to przepis stanowi, że:

Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1) zaniechania naruszania;

2) usunięcia skutków naruszenia;

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

a) na zasadach ogólnych albo

b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;

4) wydania uzyskanych korzyści.

Przytoczony przepis wskazuje na możliwość wnoszenia pewnych roszczeń o charakterze odszkodowawczym przez podmioty do tego uprawnione (za takie uznaje się m.in. organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi - stanowi o tym art. 105 tej ustawy). Na tej podstawie następuje też wypłata przez Państwa określonej sumy pieniężnej spełniającej funkcję odszkodowawczą. Wypłata odszkodowania nie jest natomiast uznawana w ustawie o VAT za wynagrodzenie za usługę. Potwierdził to m.in. WSA w Białymstoku w wyroku z 8 września 2010 r., sygn. akt I SA/Bk 246/10. W uzasadnieniu sąd stwierdził:

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłej z tego tytułu szkody.

Reasumując, w sytuacji przedstawionej w pytaniu nie mamy do czynienia z czynnością opodatkowaną (patrz: postanowienie Naczelnika US w Piotrkowie Trybunalskim z 8 sierpnia 2005 r., nr US III/406/37/05). Nie ma zatem również podstaw do dokumentowania fakturą VAT opłat pobranych przez stowarzyszenie. W związku z tym wpłacana przez Państwa kwota nie "zawiera" w sobie podatku naliczonego, co powoduje, że w tym wypadku nie mają Państwo możliwości pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony.

● art. 79 ust. 1, art. 105 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych - j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1016

● art. 2 pkt 22, art. 5 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 86 ust. 1, art. 106 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054

Ryszard Kubacki

doradca podatkowy

Inforakademia
Notyfikacje

Czy chcesz otrzymywać informacje o najnowszych szkoleniach? Zgódź się na powiadomienia od wideoakademii

Powiadomienia można wyłączyć w preferencjach systemowych
NIE NIE
TAK TAK