Księgi rachunkowe prowadzone przez przedsiębiorców, w myśl art. 193 § 1 Ordynacji podatkowej, są księgami podatkowymi i stanowią podstawę do ustalenia dochodu podatkowego/straty podatkowej, podstawy opodatkowania oraz wysokości należnego podatku. O uznaniu danego przychodu czy kosztu za przychód/koszt podatkowy decydują wyłącznie przepisy prawa podatkowego. Przepisy o rachunkowości mają natomiast wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego tylko w zakresie, w jakim wynika to z przepisów ustaw o podatku dochodowym.
Wykazany w rachunku zysków i strat wynik finansowy brutto za dany rok obrotowy, pokrywający się z rokiem podatkowym, z reguły różni się od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Zatem aby ustalić podstawę opodatkowania, należy przekształcić przychody i koszty księgowe w przychody i koszty podatkowe. W tym celu należy wyłączyć pozycje nieuznawane podatkowo oraz uwzględnić w rachunku podatkowym pozycje nieujęte w księgach rachunkowych danego okresu, a uznane za podatkowe.
W praktyce trudności sprawia dokładne określenie, jakie pozycie należy wykluczyć z rachunku podatkowego, a jakie w nim ująć. Wynika to ze skomplikowanych i niejednoznacznych przepisów prawa podatkowego.
Dochody przedsiębiorców mających siedzibę, zarząd, miejsce zamieszkania na terytorium RP oraz prowadzących księgi rachunkowe są opodatkowane:
- wykonujące działalność indywidualnie,
- w formie spółki cywilnej,
- będące wspólnikami spółki jawnej (poza spółkami, które w 2021 r. stały się podatnikami CIT),
- będące wspólnikami spółki partnerskiej;
- spółki kapitałowe - z o.o., akcyjna, prosta spółka akcyjna,
- spółki kapitałowe w organizacji,
- spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje, SPZOZ,
- jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (z wyjątkiem przedsiębiorstwa w spadku i spółek osobowych niebędących podatnikami CIT),
- spółki komandytowo-akcyjne, spółki komandytowe,
- spółki jawne, podatkowe grupy kapitałowe (PGK) spełniające przesłanki określone w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (updop).
Od 1 stycznia 2021 r. niektóre spółki jawne uzyskały status podatnika CIT. Dotyczy to spółek jawnych (mających siedzibę lub zarząd na terytorium Polski), w których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne i gdy spółka ta nie złoży:
do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki jawnej oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla każdego podatnika osiągającego dochody z takiej spółki.
Dochód podatkowy i podatek dochodowy są ustalane za rok podatkowy (będący rokiem obrotowym). Generalnie rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy.
Przedsiębiorcy będący podatnikami CIT mogą wybrać inny rok podatkowy, obejmujący okres kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych, niepokrywający się z rokiem kalendarzowym.
W przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności pierwszy rok podatkowy:
Podatnicy CIT, którzy rozpoczęli działalność w 2021 r., o wyborze roku podatkowego innego niż rok kalendarzowy informują w zeznaniu rocznym składanym za rok 2021.
Nie ma natomiast obowiązku informowania o wyborze roku kalendarzowego, w tym przedłużonego na rok następny, w przypadku rozpoczęcia działalności w drugiej połowie roku.
Podatnicy mają możliwość zmiany wybranego roku podatkowego. Nie może ona jednak nastąpić w trakcie danego roku. Za pierwszy po zmianie rok podatkowy, tzw. rok przejściowy, uważa się okres od pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do końca roku podatkowego nowo przyjętego. Okres ten nie może być krótszy niż 12 i dłuższy niż 23 kolejne miesiące kalendarzowe.
O wyborze roku podatkowego innego niż rok kalendarzowy podatnik informuje w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy poprzedzający pierwszy po zmianie rok podatkowy.
WAŻNE! Przed rozpoczęciem zmienionego roku podatkowego jednostka powinna dokonać odpowiednich zmian zapisów w statucie, w umowie spółki itp. Zmiana ta jest skuteczna, pod warunkiem że wpis dotyczący zmiany roku obrotowego (podatkowego) zostanie dokonany w KRS do dnia złożenia zeznania za poprzedni rok podatkowy.
Rok podatkowy i obrotowy - spółki komandytowe, spółki jawne - będące podatnikami CIT
W szczególnej sytuacji w 2021 r. znalazły się spółki komandytowe i spółki jawne, będące nowymi podatnikami CIT. W przypadku uzyskania przez nie statusu podatnika pierwszy rok podatkowy takich spółek trwa od dnia, w którym uzyskały one ten status, do końca przyjętego przez nich roku obrotowego, tj. od 1 stycznia 2021 r. lub od 1 maja 2021 r. (w zależności od dokonanego przez nie wyboru) do końca przyjętego przez nie roku obrotowego.
Co do zasady przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód. Dochodem podatkowym jest nadwyżka sumy przychodów podatkowych z danego źródła nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeśli koszty przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą podatkową.
W przypadku niektórych dochodów, przychodów z udziału w zyskach osób prawnych podstawa opodatkowania nie jest pomniejszana o koszty uzyskania przychodów.
W myśl ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyodrębnione są dwa źródła przychodów:
Dochód podatkowy czy strata podatkowa ustalane są odrębnie w ramach każdego z wyżej wymienionych źródeł przychodów. Generalnie dochody z obu źródeł sumuje się w celu ustalenia podstawy opodatkowania CIT, jednak niektóre dochody, przychody są opodatkowane odrębnie i nie podlegają sumowaniu.
Dochodu z zysków kapitałowych i innych źródeł nie sumują podatnicy uprawnieni do stosowania stawki CIT 9%, gdyż niższa stawka obejmuje tylko dochód z innych źródeł, natomiast dochód z zysków kapitałowych podlega opodatkowaniu stawką 19%.
Warto zwrócić uwagę, że strata z jednego źródła nie obniża dochodu z drugiego źródła.
Przedsiębiorcy, którzy mają w Polsce siedzibę lub zarząd (podatnicy CIT) albo miejsce zamieszkania (osoby fizyczne będące podatnikami PIT), są objęci nieograniczonym obowiązkiem podatkowym od całości swoich dochodów, tj. uzyskanych zarówno w Polsce, jak i za granicą, z uwzględnieniem umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania (upo) i tzw. konwencji MLI. Zagraniczne dochody generalnie podlegają opodatkowaniu CIT/PIT w Polsce, chyba że działalność za granicą prowadzona jest w formie zakładu (w rozumieniu upo). Wówczas, z reguły, dochody te opodatkowane są tylko w państwie siedziby zakładu.
Odrębnemu opodatkowaniu podlegają natomiast dochody podatników CIT i PIT podlegających w Polsce niegraniczonemu obowiązkowi podatkowemu, uzyskiwane za pośrednictwem tzw. zagranicznych jednostek kontrolowanych, tj. Controlled Foreign Corporation - CFC. Dochody tych jednostek wykazuje się w zeznaniu podatkowym CIT-CFC/PIT-CFC, który składa się do końca dziewiątego miesiąca następnego roku podatkowego.
W Polsce opodatkowaniu podlegają także dochody podatników zagranicznych, którzy posiadają miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd za granicą, objętych ograniczonym obowiązkiem podatkowym. Dotyczy to m.in. dochodów z działalności prowadzonej w Polsce, w tym przez położony w Polsce zagraniczny zakład. Dochody uzyskane przez przedsiębiorcę zagranicznego, które można mu przypisać z działalności prowadzonej w Polsce, są opodatkowane według zasad obowiązujących w Polsce, z uwzględnieniem upo, których stroną jest Polska, tj. dochód tych jednostek może być opodatkowany na zasadach ogólnych lub według stawki przewidzianej w upo albo zwolniony z podatku.
Podstawą ustalenia dochodu podatkowego u podatników prowadzących księgi rachunkowe są przychody i koszty księgowe, ustalane zgodnie z ustawą o rachunkowości (uor), kształtujące wynik finansowy brutto i wykazane w rachunku zysków i strat. U podatników CIT, w księgach rachunkowych, należy wydzielić konta przychodów i kosztów, tak aby możliwe było oddzielne ustalanie wyniku podatkowego z dwóch źródeł przychodów, tj. zysków kapitałowych i innych źródeł. Ewidencja księgowa powinna więc umożliwiać ustalenie wysokości przychodów podatkowych zaliczanych do zysków kapitałowych i bezpośrednio związanych z nimi kosztów, oraz tzw. kosztów wspólnych wiążących się z obydwoma źródłami przychodów.
W celu ustalenia podstawy opodatkowania należy przychody i koszty księgowe skorygować o pozycje, które w myśl ustaw podatkowych zwiększają lub zmniejszają przychody i koszty podatkowe.
Z dochodu podatkowego wyłącza się:
przychody i koszty ze źródeł przychodów położonych na terenie Polski lub za granicą - niepodlegające CIT/PIT, tj.:
- przychody i koszty z działalności rolniczej,
- przychody i koszty z gospodarki leśnej, z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej,
- przychody i koszty przedsiębiorcy żeglugowego, opodatkowane ryczałtowo na podstawie ustawy o podatku tonażowym,
- przychody i koszty przedsiębiorcy okrętowego, objęte zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji na podstawie ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;
Zastosowanie preferencyjnej 5% stawki podatku jest możliwe tylko w stosunku do osiągniętego w ramach działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, tzw. ulga IP Box.
Kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są:
- podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.
Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym.
Podatnicy stosujący tzw. ulgę IP Box są obowiązani:
1) wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonej ewidencji rachunkowej,
2) prowadzić ewidencję rachunkową w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej,
3) wyodrębnić koszty, o których mowa w art. 24d ust. 4 updop, przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu,
4) dokonywać zapisów w prowadzonej ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z tych kwalifikowanych praw własności intelektualnej - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonej ewidencji rachunkowej nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-3,
5) dokonywać zapisów w prowadzonej ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonej ewidencji rachunkowej nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-4.
W przypadku gdy na podstawie ewidencji rachunkowej nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik jest obowiązany do zapłaty podatku na zasadach ogólnych, tj.:
1) 19% podstawy opodatkowania,
2) 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych - w przypadku podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.
- takie pozycje, jak np. kary umowne, odszkodowania, odsetki, które zostały zaewidencjonowane w księgach rachunkowych roku podatkowego jako należne, ale nie zostały opłacone,
- pozycje, które zostały opłacone w roku podatkowym, natomiast były ujęte w księgach rachunkowych poprzednich lat jako należne;
- hipotetyczne koszty pozyskania kapitału (odsetki) w przypadku przekazania zysku netto na kapitał rezerwowy lub zapasowy spółek kapitałowych bądź wpłacenia dopłat na ich rachunek bieżący,
- odpisy na fundusz na cele inwestycyjne,
- zaliczki wpłacone na poczet środków trwałych podlegających jednorazowej amortyzacji w ramach limitu 100 000 zł, które będą dostarczone w następnych okresach sprawozdawczych.
Tabela 1. Rozliczenie różnicy między podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym a wynikiem finansowym (zyskiem, stratą) brutto
1 | 2 | 3 |
Lp. | Pozycja korekty | Podstawa prawna (updop) |
1 | 2 | 3 |
A.I. | Przychody zwolnione z opodatkowania - trwałe różnice między zyskiem/stratą dla celów rachunkowych a dochodem/stratą dla celów podatkowych: |
|
- | zwrócone, umorzone lub zaniechane podatki i opłaty stanowiące dochody budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządu terytorialnego | art. 12 ust. 4 pkt 6 |
- | zwrócone, umorzone lub zaniechane wpłaty dokonywane na PFRON | art. 12 ust. 4 pkt 6b |
- | odsetki otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych | art. 12 ust. 4 pkt 7 |
- | kwoty stanowiące równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane m.in. z postępowaniem restrukturyzacyjnym lub upadłościowym | art. 12 ust. 4 pkt 8 |
- | dopłaty wniesione do spółki (otrzymane), jeżeli ich wniesienie nastąpiło w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach | art. 12 ust. 4 pkt 11 |
- | zwrócone wspólnikom dopłaty wniesione do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami - w wysokości określonej w złotych na dzień ich faktycznego wniesienia | art. 12 ust. 4 pkt 21 |
- | dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków związanych z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych | art. 17 ust. 1 pkt 21 |
A.II. | Przychody niepodlegające opodatkowaniu w roku bieżącym, w tym: |
|
- | naliczone, lecz nieotrzymane odsetki od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów) | art. 12 ust. 4 pkt 2 |
- | niezrealizowane różnice kursowe | art. 15a ust. 2 |
A.III. | Przychody podlegające opodatkowaniu w roku bieżącym, ujęte w księgach rachunkowych lat ubiegłych: |
|
- | zrealizowane różnice kursowe | art. 12 ust. 1 pkt 1 |
- | zapłacone odsetki naliczone i ujęte w księgach roku ubiegłego | art. 12 ust. 4 pkt 2 |
B.I. | Koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów - trwałe różnice pomiędzy zyskiem/stratą dla celów rachunkowych a dochodem/stratą dla celów podatkowych: |
|
- | odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywane według zasad określonych w art. 16a-16m, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę 225 000 zł - w przypadku pojazdu elektrycznego, lub 150 000 zł - w przypadku pozostałych samochodów | art. 16 ust. 1 pkt 4 |
- | straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych | art. 16 ust. 1 pkt 5 |
- | straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności | art. 16 ust. 1 pkt 6 |
- | odpisy i wpłaty na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika, z wyjątkiem przypadków określonych przepisami | art. 16 ust. 1 pkt 9 |
- | odsetki, prowizje i różnice kursowe od pożyczek (kredytów) zwiększające koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji | art. 16 ust. 1 pkt 12 |
- | odsetki od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów | art. 16 ust. 1 pkt 13 |
- | odsetki od dopłat wnoszonych do spółki w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach, a także odsetki od dywidend i innych dochodów z udziału w zyskach osób prawnych | art. 16 ust. 1 pkt 13a |
- | darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem wpłat określonych przepisami | art. 16 ust. 1 pkt 14 |
- | jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowa składka ubezpieczeniowa w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy | art. 16 ust. 1 pkt 16 |
- | koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań | art. 16 ust. 1 pkt 17 |
- | grzywny i kary pieniężne orzeczone w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetki od tych grzywien i kar | art. 16 ust. 1 pkt 18 |
- | kary, opłaty i odszkodowania oraz odsetki od tych zobowiązań z tytułu: nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska oraz niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy | art. 16 ust. 1 pkt 19 |
- | dodatkowa opłata produktowa, z wyjątkami określonymi w przepisach | art. 16 ust. 1 pkt 19a-e |
- | wierzytelności odpisane jako przedawnione | art. 16 ust. 1 pkt 20 |
- | odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej | art. 16 ust. 1 pkt 21 |
- | kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług | art. 16 ust. 1 pkt 22 |
- | odpisy aktualizujące aktywa, z wyjątkami określonymi w przepisach | art. 16 ust. 1 pkt 26a |
- | koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych | art. 16 ust. 1 pkt 28 |
- | wpłaty na PFRON | art. 16 ust. 1 pkt 36 |
- | odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywane, według zasad określonych w art. 16e-16m, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków | art. 16 ust. 1 pkt 48 |
- | składki na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia | art. 16 ust. 1 pkt 49 |
- | opłaty dotyczące samochodu osobowego, wynikające z umowy leasingu (o której mowa w art. 17a pkt 1), umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze (z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego), w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy | art. 16 ust. 1 pkt 49a |
- | straty powstałe w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym | art. 16 ust. 1 pkt 50 |
- | 25% poniesionych wydatków, z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 30, z tytułu kosztów używania samochodu osobowego na potrzeby działalności gospodarczej - jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą | art. 16 ust. 1 pkt 51 |
- | dopłaty wniesione do spółki (jeżeli ich wniesienie następuje w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach) oraz ich zwrot | art. 16 ust. 1 pkt 53 |
- | opłaty sankcyjne, które zgodnie z odrębnymi przepisami podlegają wpłacie do budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego | art. 16 ust. 1 pkt 54 |
B.II. | Koszty nieuznawane za koszty uzyskania przychodów w bieżącym roku, w tym: |
|
- | naliczone, lecz niezapłacone odsetki od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów) | art. 16 ust. 1 pkt 11 |
- | niewypłacone, niedokonane lub niepostawione do dyspozycji wynagrodzenia | art. 16 ust. 1 pkt 57 |
- | nieopłacone do ZUS składki w części finansowanej przez płatnika składek od wynagrodzeń | art. 16 ust. 1 pkt 57a |
- | nieopłacone składki na FP, FS oraz FGŚP | art. 16 ust. 7d |
- | niezrealizowane różnice kursowe | art. 15a ust. 3 |
B.III. | Koszty uznawane za koszty uzyskania przychodów w roku bieżącym ujęte w księgach lat ubiegłych, w tym: |
|
- | wypłacone po terminie wynagrodzenia należne za poprzedni okres | art. 15 ust. 4g |
- | opłacone do ZUS składki w części finansowanej przez płatnika składek wyłączone z kosztów roku ubiegłego na podstawie art. 16 ust. 12 pkt 57a i art. 16 ust. 7d, w tym także składki na FP, FS, FGŚP | art. 15 ust. 4h |
- | zrealizowane różnice kursowe | art. 15a ust. 3 |
- | zapłacone odsetki od zobowiązań, w tym od pożyczek (kredytów) | art. 16 ust. 1 pkt 11 |
C. | Strata z lat ubiegłych, w tym: |
|
- | za rok np. 20... | art. 7 ust. 5 |
D. | Inne zmiany podstawy opodatkowania, w tym: |
|
- | przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną | art. 5 ust. 1 |
- | koszty uzyskania przychodów z udziału w spółce niebędącej osobą prawną | art. 5 ust. 2 |
- | wartość nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkami określonymi w przepisach | art. 12 ust. 1 pkt 2 |
- | zaliczka na zakup fabrycznie nowego środka trwałego zaliczonego do grupy 3-6 i 8 KŚT | art. 15 ust. 1zd |
W następnym etapie podatnicy CIT powinni przyporządkować przychody i koszty ich uzyskania do jednego z dwóch źródeł, tj. do zysków kapitałowych i innych źródeł.
Tabela 2. Przychody i koszty z zysków kapitałowych
Przychody z zysków kapitałowych: | Przychód | Koszt | Dochód |
1 | 2 | 3 | 4 |
1) przychody z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4b, stanowiące przychody faktycznie uzyskane z tego udziału, w tym: | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
a) dywidendy, nadwyżki bilansowe w spółdzielniach oraz otrzymane przez uczestników funduszy inwestycyjnych lub instytucji wspólnego inwestowania dochody tego funduszu lub tej instytucji, w przypadku gdy statut przewiduje wypłacanie tych dochodów bez odkupywania jednostek uczestnictwa albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych |
|
| 0,00 zł |
b) przychody z umorzenia udziału (akcji) lub ze zmniejszenia ich wartości |
|
| 0,00 zł |
c) przychody z wystąpienia wspólnika ze spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, które następuje w inny sposób niż określony w lit. b |
|
| 0,00 zł |
d) przychody ze zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce, o której mowa w art. 1 ust. 3, które następuje w inny sposób niż określony w lit. b |
|
| 0,00 zł |
e) równowartość zysku osoby prawnej oraz spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, przeznaczonego na podwyższenie jej kapitału zakładowego, równowartość nadwyżki bilansowej spółdzielni przeznaczonej na podwyższenie funduszu udziałowego oraz równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) takiej osoby prawnej lub spółki |
|
| 0,00 zł |
f) dopłaty otrzymane w przypadku połączenia lub podziału spółek przez wspólników spółki przejmowanej, spółek łączonych lub dzielonych |
|
| 0,00 zł |
g) przychody wspólnika spółki dzielonej, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie - majątek przejmowany na skutek podziału lub majątek pozostający w spółce, nie stanowią zorganizowanej części przedsiębiorstwa |
|
| 0,00 zł |
1 | 2 | 3 | 4 |
h) zapłata, o której mowa w art. 12 ust. 4d |
|
| 0,00 zł |
i) wartość niepodzielonych zysków w spółce oraz wartość zysku przekazanego na inne kapitały niż kapitał zakładowy w spółce przekształcanej - w przypadku przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną, z tym że przychód określa się na dzień przekształcenia |
|
| 0,00 zł |
j) odsetki od udziału kapitałowego, wypłacane na rzecz wspólnika przez spółkę, o której mowa w art. 1 ust. 3 |
|
| 0,00 zł |
k) odsetki od pożyczki udzielonej osobie prawnej lub spółce, o której mowa w art. 1 ust. 3, jeżeli wypłata odsetek od takiej pożyczki lub ich wysokość uzależnione są od osiągnięcia zysku przez tę osobę prawną lub spółkę lub od wysokości tego zysku (pożyczka partycypacyjna) |
|
| 0,00 zł |
l) przychody uzyskane w następstwie przekształceń, łączenia lub podziałów podmiotów, w tym: - przychody osoby prawnej lub spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, przejmującej w następstwie łączenia lub podziału majątek lub część majątku innej osoby prawnej lub spółki, - przychody wspólnika spółki łączonej lub dzielonej, - przychody spółki dzielonej |
|
| 0,00 zł |
2) przychody z tytułu wniesienia do osoby prawnej lub spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, wkładu niepieniężnego | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
3) inne, niż określone w pkt 1 i 2, przychody z udziału (akcji) w osobie prawnej lub spółce, o której mowa w art. 1 ust. 3, w tym: | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
a) przychody ze zbycia udziału (akcji), w tym ze zbycia dokonanego celem ich umorzenia |
|
| 0,00 zł |
b) przychody uzyskane w wyniku wymiany udziałów |
|
| 0,00 zł |
4) przychody ze zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
5) przychody ze zbycia wierzytelności uprzednio nabytych przez podatnika oraz wierzytelności wynikających z przychodów zaliczanych do zysków kapitałowych | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
6) przychody: | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
a) z praw majątkowych, o których mowa w art. 16b ust. 1 pkt 4-7, z wyłączeniem przychodów z licencji bezpośrednio związanych z uzyskaniem przychodów niezaliczanych do zysków kapitałowych oraz praw wytworzonych przez podatnika |
|
| 0,00 zł |
b) z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych |
|
| 0,00 zł |
c) z tytułu uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych lub instytucjach wspólnego inwestowania |
|
| 0,00 zł |
d) z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnych charakterze dotyczącej praw, o których mowa w lit. a-c |
|
| 0,00 zł |
1 | 2 | 3 | 4 |
e) ze zbycia praw, o których mowa w lit. a-c |
|
| 0,00 zł |
f) z wymiany waluty wirtualnej na środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub z regulowania innych zobowiązań walutą wirtualną |
|
| 0,00 zł |
RAZEM | 0,00 zł | 0,00 zł | 0,00 zł |
Ulga B+R oraz IP Box
Ulga B+R to dodatkowe odliczenie od podstawy opodatkowania CIT/PIT wybranych kategorii kosztów podatkowych, tzw. kosztów kwalifikowanych, przeznaczonych na działalność badawczo-rozwojową.
Dla przykładu 1 PLN kosztów kwalifikowanych B+R => 0,19 PLN niższego podatku dochodowego.
Podstawowe zasady:
IP Box to, jak wyżej wspomniano, preferencyjna stawka podatku w wysokości 5% w CIT/PIT.
Ma zastosowanie wyłącznie do dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (patenty, oprogramowanie itp.) wytworzonych (rozwiniętych lub ulepszonych) w ramach prac B+R.
Podstawowe zasady:
prowadzenie działalności B+R,
konieczność identyfikacji i wyodrębniania dochodu z poszczególnych IP (tylko określone w ustawie kategorie dochodów),
IP powinno być wytworzone, rozwinięte lub ulepszone przez podatnika,
konieczność kalkulacji tzw. wskaźnika "nexus",
brak możliwości połączenia z ulgą B+R (w 2021 r. ulga B+R nie mogła podlegać rozliczeniu od postawy opodatkowania IP Box).
WAŻNE! Obie preferencje podatkowe mogę być zastosowane dopiero w momencie złożenia rocznej deklaracji, więc podatnik nie może zmniejszyć zobowiązania podatkowego w trakcie roku podatkowego poprzez wykazywanie mniejszych zaliczek na podatek dochodowy.
Jednostki będący podatnikami CIT/PIT w większości przypadków rozliczają podatek dochodowy w drodze tzw. samoobliczenia i uiszczają go bez wezwania po zakończeniu roku podatkowego, w wysokości zgodnej z wyliczeniem w rocznym zeznaniu podatkowym.
W trakcie roku obrotowego przedsiębiorcy opłacają zaliczki na podatek dochodowy:
Nie rozlicza się w formie zaliczek dochodu:
Dochody te podlegają jednorazowemu rozliczeniu w zeznaniu podatkowym.
Wpłacone w ciągu roku zaliczki są zaliczane na poczet podatku za dany rok podatkowy. W terminie złożenia zeznania podatkowego powstaje:
Począwszy od 2020 r. obowiązują przepisy mające na celu ograniczenie zatorów płatniczych, tj. rozpoznawanie dla celów podatku dochodowego tzw. złych długów.
W myśl przepisów ustaw o podatku dochodowym wierzyciel będący:
- o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności, która nie została uregulowana lub zbyta.
WAŻNE! Kwota VAT należnego nie stanowi przychodu podatkowego. Zatem u wierzyciela podstawę opodatkowania będzie zmniejszać/stratę podatkową zwiększać wartość nieuregulowanej wierzytelności w kwocie netto, tj. bez VAT należnego zawartego w tej wierzytelności.
Możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania lub zwiększenia straty podatkowej dotyczy wyłącznie wierzytelności wynikających z transakcji handlowych, jeżeli z tytułu tych transakcji przynajmniej u jednej ze stron określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów bez względu na termin ich ujęcia w tych przychodach lub kosztach uzyskania przychodów. Zmniejszenie podstawy opodatkowania lub zwiększenie straty podatkowej jest możliwe, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
Zmniejszenia/zwiększenia dokonuje się:
Jeżeli kwota zmniejszenia jest wyższa od dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na CIT/PIT, to zmniejszenia o nieodliczoną część wierzyciel dokonuje w kolejnych okresach rozliczeniowych. W przypadku późniejszego uregulowania należności dokonuje się odwrotnej korekty w tym okresie rozliczeniowym, w którym to nastąpiło.
Wierzyciele do okresów rozliczeniowych, w których ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19, mają prawo do zastosowania ulgi na złe długi, począwszy od, odpowiednio, okresu rozliczeniowego lub roku podatkowego, w którym upłynęło 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze/rachunku lub w umowie, do końca okresu, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta. W ustawie o CIT określono także, że ww. preferencje stosuje się nie dłużej niż do końca roku kalendarzowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19.
Prawo do stosowania 9% stawki CIT mają mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej. Preferencyjna stawka CIT może być stosowana przez tych podatników w odniesieniu do przychodów/dochodów innych niż z zysków kapitałowych, jeżeli ich przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro (kwotę tę przelicza się na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł). Tak wynika z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP. W 2021 r. u podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, limit przychodów na potrzeby stosowania 9% stawki CIT, w przeliczeniu na złote, wynosił 9 097 000 zł.
WAŻNE! odatnicy uprawnieni do zastosowania 9% stawki CIT mogą ją stosować również na etapie ustalania zaliczek na podatek dochodowy,
za miesiące lub kwartały, w których ich przychody osiągnięte od początku roku podatkowego nie przekroczyły limitu 2 000 000 euro. Jeżeli podatnik w trakcie roku przekroczył próg przychodów uprawniających do jej stosowania (9 097 000 zł), wówczas ma obowiązek obliczania zaliczek według wyższej stawki 19% począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie.
Dla celów CIT przychodem jest kwota netto, natomiast kwota VAT nie stanowi przychodu podatkowego.
Ostateczne obliczenie podatku dochodowego za dany rok następuje w rocznym zeznaniu podatkowym.
Podatnicy CIT, których rok podatkowy jest równy kalendarzowemu, sporządzają zeznanie roczne na formularzu CIT-8 wraz z załącznikami i składają do US do końca trzeciego miesiąca roku następnego. W zeznaniu:
Roczne zeznanie podatkowe składa się niezależnie od osiąganych dochodów. Podatnika nie zwalnia z tego obowiązku okoliczność, że nie osiągnął w okresie rozliczeniowym przychodów ani nie poniósł kosztów uzyskania przychodów. W takiej sytuacji powinien złożyć tzw. zerowy CIT-8.
Zeznanie roczne CIT-8 wraz z załącznikami jest składane do US właściwego ze względu na adres siedziby przedsiębiorcy (gdy jest położona na terytorium Polski).
CIT-8 wraz z załącznikami składa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej, tj. przez Internet. Zeznanie złożone w formie elektronicznej trzeba opatrzyć kwalifikowanym e-podpisem, tj. bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, osoby uprawnionej do reprezentowania podatnika.
Wykazany w zeznaniu należny podatek dochodowy u podatników:
Podatnicy CIT i PIT przekazują w zeznaniu rocznym dodatkowe informacje wymagane przez updop i updof.
Załącznikami do zeznania CIT-8 (31) są m.in.:
- uzyskał dochody (przychody) wolne lub zwolnione od podatku (m.in. wymienione w art. 17 ust. 1 i art. 20 ust. 3 updop),
- odlicza od dochodu stratę z lat ubiegłych,
- przekazał darowizny, które może odliczyć od dochodu,
- korzysta z zachowanego prawa do odliczenia poniesionych wydatków inwestycyjnych,
- korzysta na zasadzie praw nabytych z ulgi na nowe technologie (zgodnie z art. 18b updop, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r., wydatki te pomniejszają podstawę opodatkowania),
- odlicza od podatku podatek potrącony u źródła w innym niż Polska państwie z tytułu dochodów tam osiągniętych,
- otrzymał dywidendę od podmiotu krajowego,
- dokonywał wypłat zagranicznym osobom prawnym, o których mowa w art. 21 updop;
Odliczenia z tytułu wydatków inwestycyjnych wykazywane w załączniku CIT-8/O należy odpowiednio kwalifikować do dochodów z zysków kapitałowych lub do innych źródeł przychodów.
- stanowi własność albo współwłasność podatnika,
- został oddany w całości albo w części do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze,
- jest położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
PODSTAWA PRAWNA:
art. 1, art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1, art. 4a pkt 10, art. 7 ust. 2 i ust. 3, art. 8, art. 9 ust. 1, art. 12 ust. 4, art. 15 ust. 1hb, art. 15c-15e, art. 15cb, art. 16 ust. 1, art. 18f ust. 1 pkt 1-3, art. 19 ust. 1 pkt 2, art. 24a, art. 25 ust. 19-26, 38o ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427
art. 193 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2328
Joanna Gawrońska
biegły rewident